بوتیل دی گلیکول استات یک حلال شیمیایی تخصصی از خانواده گلیکول اتر استرها است که به‌واسطه تبخیر کنترل‌شده، قدرت حلالیت بالا و بوی ملایم استری، در صنایع رنگ، رزین، جوهر چاپ و پوشش‌های صنعتی کاربرد فراوان دارد. این ترکیب به دلیل ترکیب ویژگی‌های گلیکول اتر و استر، یکی از مواد اولیه پرمصرف و کلیدی در صنایع شیمیایی مدرن محسوب می‌شود.

ساختار شیمیایی بوتیل دی گلیکول استات

• نام شیمیایی (IUPAC): 2-(2-بوتوکسی‌اتوکسی)اتیل استات

• فرمول مولکولی: C₁₀H₂₀O₄

• شماره CAS: 124-17-4

• ساختار: یک مولکول استری که از واکنش بوتیل دی گلیکول (BDG) با اسید استیک تشکیل می‌شود.

• ترکیب همزمان گروه استر (–COO–) و زنجیره گلیکول اتر موجب حلالیت عالی در طیف وسیعی از مواد قطبی و غیرقطبی می‌گردد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بوتیل دی گلیکول استات

• ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی استری ملایم

• نقطه جوش: ~ 230 °C

• نقطه اشتعال: ~ 96 °C (بسته)

• چگالی (20°C): 0.95 g/cm³

• حلالیت در آب: محدود، اما قابلیت امتزاج با اغلب حلال‌های آلی

• ویسکوزیته: متوسط – مناسب برای کاربردهای پوشش‌دهی

• تبخیر: کندتر از استات‌های سبک (مانند بوتیل استات) → کنترل بهتر خشک شدن

کاربردهای بوتیل دی گلیکول استات

صنایع رنگ و پوشش

• به‌عنوان حلال کنترل‌کننده سرعت خشک شدن در رنگ‌های صنعتی، دریایی، خودرویی و پوشش‌های پودری.

• بهبود سطح نهایی، جریان‌پذیری و براقیت رنگ.

صنایع جوهر چاپ

• حلال حامل در جوهرهای فلكسو، گراور و جوهرافشان.

• جلوگیری از گرفتگی نازل و بهبود وضوح چاپ.

صنایع چسب و رزین

• افزایش انعطاف‌پذیری و همگنی در فرمولاسیون چسب‌های پایه حلالی.

• سازگاری عالی با رزین‌های آلکید، نیتروسلولز، پلی‌اورتان و اپوکسی.

شوینده‌ها و پاک‌کننده‌های صنعتی

• حلال مؤثر برای حذف چربی‌ها، رزین‌ها و آلودگی‌های صنعتی.

معایب بوتیل دی گلیکول استات

• قیمت بالاتر نسبت به حلال‌های سبک‌تر مانند بوتیل استات.

• حلالیت محدود در آب.

• قابل اشتعال، نیازمند رعایت نکات HSE.

مزایای بوتیل دی گلیکول استات

• تبخیر کنترل‌شده → امکان تنظیم بهتر فرآیند خشک شدن.

• قدرت حلالیت بالا برای طیف وسیعی از پلیمرها و رزین‌ها.

• بوی ملایم و سازگاری بیشتر در محیط‌های کاری.

• پایداری شیمیایی مناسب در ترکیبات پیچیده.

ایمنی و نگهداری بوتیل دی گلیکول استات

• طبقه‌بندی خطر GHS: مایع قابل اشتعال (H226)، محرک چشم و پوست در تماس مستقیم.

• تجهیزات حفاظت فردی (PPE): دستکش نیتریل، عینک ایمنی، ماسک با فیلتر آلی.

• شرایط نگهداری:

  • در ظروف فلزی یا HDPE دربسته و مقاوم.

  • در محیط خشک، خنک و دارای تهویه.

  • دور از شعله، جرقه و منابع حرارتی.

• در صورت نشت: استفاده از مواد جاذب (ورمیکولیت/خاک جاذب)، تهویه فوری محیط.

جمع‌بندی

بوتیل دی گلیکول استات به‌عنوان یک حلال چندمنظوره و تخصصی، در صنایع رنگ، چاپ، رزین و شوینده‌ها جایگاهی ویژه دارد. ترکیب خاص ویژگی‌های شیمیایی آن باعث شده هم در عملکرد صنعتی و هم در کیفیت محصول نهایی به‌عنوان گزینه‌ای مطمئن انتخاب شود. انتخاب و خرید بوتیل دی گلیکول استات با گرید صنعتی معتبر، نقشی کلیدی در بهینه‌سازی فرآیندهای تولید دارد.

متوکسی پروپیل استات (Methoxypropyl Acetate - MPA) یک ترکیب شیمیایی آلی از خانواده گلیکول اتر استات‌ها است که به عنوان یک حلال چندمنظوره در صنایع مختلف کاربرد گسترده دارد. این ماده به دلیل تبخیر کنترل‌شده، بوی ملایم و حلالیت بالا برای ترکیبات آلی و معدنی، جایگزین مناسبی برای حلال‌های سنتی در فرمولاسیون‌های رنگ، پوشش، رزین و جوهر به شمار می‌رود.

ساختار شیمیایی متوکسی پروپیل استات

• فرمول شیمیایی: C₆H₁₂O₃

• شماره CAS: 108-65-6

• نام IUPAC: 1-Methoxy-2-propyl acetate

• ساختار مولکولی: شامل یک گروه استات (-COOCH₃) متصل به زنجیره متوکسی پروپیل

• گروه ترکیبی: گلیکول اتر استات (Glycol Ether Acetate)

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متوکسی پروپیل استات

• ظاهر: مایع بی‌رنگ، شفاف، با بوی ملایم شبیه استر

• نقطه جوش: حدود 145–150 °C

• نقطه اشتعال: حدود 45–49 °C (Closed Cup)

• چگالی (در 20 °C): 0.965–0.970 g/cm³

• فشار بخار (در 20 °C): 3–4 mmHg

• حلالیت در آب: قابل اختلاط تا حدود 20%

• پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی نگهداری

کاربردهای متوکسی پروپیل استات

1. صنایع رنگ و رزین

   • به‌عنوان حلال در رنگ‌های پایه آب و پایه حلال

   • بهبود جریان، یکنواختی سطح و کاهش کشش سطحی رنگ

2. صنایع چاپ و جوهر

   • حلال در جوهرهای چاپ Flexo، Gravure و Inkjet

   • جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها و بهبود کیفیت چاپ

3. پوشش‌های صنعتی و خودرویی

   • بهبود زمان خشک شدن کنترل‌شده

   • افزایش براقیت و چسبندگی پوشش

4. مواد شوینده و پاک‌کننده صنعتی

   • حلال مؤثر برای گریس، روغن و آلودگی‌های آلی

5. صنایع الکترونیک و نیمه‌هادی‌ها

   • استفاده به عنوان حلال در فوتورزیست‌ها و پوشش‌های خاص

معایب متوکسی پروپیل استات

• قابل اشتعال بودن (نیازمند شرایط ایمن در نگهداری و کاربری)

• تحریک‌پذیری پوست و چشم در تماس مستقیم

• نیاز به رعایت تهویه مناسب در محیط‌های بسته به دلیل بخارات آلی

مزایای متوکسی پروپیل استات

• حلالیت بالا برای طیف وسیعی از رزین‌ها و ترکیبات آلی

• تبخیر متوسط، مناسب برای کنترل سرعت خشک‌شدن پوشش‌ها

• سازگاری بالا با آب و بسیاری از حلال‌های آلی

• بوی ملایم‌تر نسبت به حلال‌های سنتی مانند تولوئن یا استون

• کارایی بالا در فرمولاسیون‌های دوست‌دار محیط زیست

ایمنی و نگهداری متوکسی پروپیل استات

• طبقه‌بندی GHS: H226 (مایع و بخار قابل اشتعال)، H319 (تحریک چشم)، H336 (اثر بر سیستم عصبی مرکزی)

• تجهیزات ایمنی: استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و ماسک مناسب

• شرایط انبارداری:

  • در محیط خنک، خشک و دارای تهویه مناسب

  • دور از منابع حرارتی و شعله مستقیم

  • در ظروف دربسته فلزی یا پلاستیکی مقاوم به حلال نگهداری شود

جمع‌بندی متوکسی پروپیل استات

متوکسی پروپیل استات یک حلال کارآمد و چندمنظوره است که به دلیل ویژگی‌های فنی منحصربه‌فرد، در صنایع رنگ، رزین، جوهر، شوینده‌ها و الکترونیک جایگاه ویژه‌ای دارد. این ماده با مزایایی چون تبخیر متوسط، حلالیت دوگانه و سازگاری زیست‌محیطی، انتخابی ایده‌آل برای تولیدکنندگان محسوب می‌شود.