پلی سوربات 20 (توئین 20)

پلی سوربات 20 که با نام تجاری توئین 20 نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی از دسته سورفکتانت‌های غیر یونی است که به عنوان امولسیفایر، حل‌کننده و پایدارکننده در صنایع مختلف کاربرد دارد. این ماده از واکنش سوربیتول با اکسید اتیلن و اسید لوریک تولید می‌شود و به دلیل ساختار آمفی‌فیلیک خود، توانایی ترکیب فازهای آب و روغن را دارد. پلی سوربات 20 به‌ویژه در صنایع آرایشی، دارویی، غذایی و بیوتکنولوژی بسیار پرکاربرد است.

ساختار شیمیایی پلی سوربات 20

  • فرمول مولکولی: C58H114O26
  • نام شیمیایی: Polyoxyethylene (20) sorbitan monolaurate
  • ساختار شامل:
    • یک مولکول سوربیتول (الکل قندی)
    • 20 واحد اتیلن اکسید
    • یک استر اسید لوریک
  • این ترکیب دارای بخش‌های آبدوست (هیدروفیلیک) و چربی‌دوست (هیدروفوبیک) است که آن را به یک سورفکتانت مؤثر تبدیل می‌کند.

ویژگی‌های پلی سوربات 20

  • ظاهر: مایع زرد روشن تا شفاف
  • بوی ضعیف یا بدون بو
  • محلول در آب، الکل، گلیسرول
  • نامحلول در روغن‌های معدنی
  • مقدار HLB: حدود 16.7 (مناسب برای امولسیون‌های روغن در آب)
  • pH محلول آبی 5 تا 7
  • دمای ذوب: حدود 16 درجه سانتی‌گراد
  • دمای جوش: بالای 100 درجه سانتی‌گراد

کاربردهای پلی سوربات 20

پلی سوربات 20 (توئین 20) در صنایع مختلف به عنوان یک ماده چندمنظوره استفاده می‌شود: صنایع آرایشی و بهداشتی
  • امولسیفایر در کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و پاک‌کننده‌ها
  • حل‌کننده اسانس‌ها و روغن‌های معطر در فرمولاسیون‌های آبی
  • کاهش کشش سطحی و بهبود پخش‌پذیری مواد فعال
صنایع دارویی
  • افزایش حلالیت داروهای کم‌محلول
  • تثبیت امولسیون‌ها و سوسپانسیون‌ها
  • استفاده در واکسن‌ها، قطره‌های چشمی و داروهای تزریقی
صنایع غذایی
  • امولسیفایر در سس‌ها، بستنی، شکلات و محصولات لبنی
  • بهبود بافت، یکنواختی و جلوگیری از جداشدگی فازها
بیوتکنولوژی و میکروبیولوژی
  • استخراج پروتئین‌های غشایی
  • غیرفعال‌سازی ویروس‌ها
  • آماده‌سازی کشت‌های میکروبی

معایب پلی سوربات 20

  • احتمال آلودگی با ترکیباتی مانند 1,4-دی‌اکسان در فرآیند تولید
  • حساسیت‌های پوستی در برخی افراد
  • در غلظت‌های بالا ممکن است باعث تحریک چشم یا پوست شود
  • نیاز به کنترل دقیق در فرمولاسیون‌های دارویی و آرایشی

مزایای پلی سوربات 20

  • غیر یونی بودن: عملکرد پایدار در محیط‌های اسیدی و قلیایی
  • سازگاری بالا با مواد مختلف
  • ایجاد امولسیون‌های پایدار و یکنواخت
  • افزایش حلالیت مواد فعال در فرمولاسیون‌ها
  • ضد استاتیک و تعدیل‌کننده ویسکوزیته
  • مناسب برای محصولات وگان و غیر کمدون‌زا

ایمنی و نگهداری پلی سوربات 20

بر اساس منابع معتبر، پلی سوربات 20 در صورت استفاده مطابق با استانداردهای صنعتی، ماده‌ای ایمن برای پوست و مو محسوب می‌شود. با این حال، رعایت نکات زیر ضروری است:
  • نگهداری در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم و حرارت بالا
  • استفاده در غلظت‌های توصیه‌شده (1 تا 20 درصد)
  • اجتناب از تماس مستقیم با چشم
  • در صورت بروز حساسیت، قطع مصرف و مشاوره با متخصص

پلی سوربات 80 (توئین 80)

پلی سوربات 80 که با نام تجاری توئین 80 نیز شناخته می‌شود، یک سورفکتانت غیر یونی و امولسیون‌کننده قوی است که از واکنش سوربیتان با اسید اولئیک و اتیلن اکسید به‌دست می‌آید. این ماده به‌دلیل سازگاری بالا با آب و روغن، نقش کلیدی در فرمولاسیون بسیاری از محصولات غذایی، دارویی و آرایشی دارد. شفافیت بالا، پایداری در شرایط مختلف و ایمنی نسبی باعث شده پلی سوربات 80 به یکی از پرمصرف‌ترین مواد افزودنی صنعتی در جهان تبدیل شود.


ساختار شیمیایی پلی سوربات 80 (توئین 80)

ساختار پلی سوربات 80 (توئین 80) شامل یک هسته سوربیتان است که به‌وسیله زنجیره‌های پلی‌اکسی‌اتیلن با اسید چرب اولئیک اسید پیوند یافته است. این ساختار آمفی‌فیلیک، امکان کاهش کشش سطحی بین فازهای آب و روغن را فراهم کرده و تشکیل امولسیون‌های پایدار را ممکن می‌سازد.

  • فرمول شیمیایی: C₆₄H₁₂₄O₂₆

  • شماره CAS: 9005-65-6


ویژگی‌های پلی سوربات 80 (توئین 80)

  • حالت فیزیکی: مایع غلیظ، زرد کم‌رنگ تا کهربایی

  • چگالی در 20°C: حدود 1.06 g/cm³

  • نقطه انجماد: تقریبی 0°C تا -5°C

  • حلالیت در آب: محلول کامل در آب، اتانول و برخی حلال‌های آلی

  • پایداری شیمیایی: پایدار در pH 4–8 و دمای محیط

  • HLB (Hydrophilic-Lipophilic Balance): حدود 15


کاربردهای پلی سوربات 80 (توئین 80)

پلی سوربات 80 (توئین 80) در صنایع مختلف به‌دلیل خواص امولسیون‌کنندگی و حل‌کنندگی گسترده استفاده می‌شود:

  1. صنایع غذایی: بهبود بافت و پایداری در بستنی، سس‌ها، کیک‌ها و محصولات لبنی.

  2. صنایع دارویی: کمک به حل داروهای محلول در روغن، تهیه محلول‌های تزریقی و واکسن‌ها.

  3. صنایع آرایشی و بهداشتی: ایجاد امولسیون پایدار در کرم‌ها، لوسیون‌ها و شامپوها.

  4. کاربردهای صنعتی: فرمولاسیون روان‌کننده‌ها، پوشش‌ها و مواد تمیزکننده.


معایب پلی سوربات 80 (توئین 80)

  • احتمال ایجاد حساسیت یا واکنش آلرژیک در برخی افراد.

  • کاهش پایداری در pH بسیار اسیدی یا قلیایی.

  • حساسیت به اکسیداسیون در دماهای بالا و طولانی‌مدت.

  • محدودیت استفاده در برخی محصولات ارگانیک یا فاقد افزودنی مصنوعی.


مزایای پلی سوربات 80 (توئین 80)

  • سازگاری بالا با طیف وسیعی از ترکیبات آب‌دوست و چربی‌دوست.

  • ایمنی نسبی در مصرف خوراکی و دارویی با دوز مجاز.

  • قابلیت حل‌کنندگی بالا برای ترکیبات محلول در چربی.

  • پایداری حرارتی و شیمیایی مناسب در شرایط معمول فرآوری.

  • بهبود کیفیت محصول از نظر بافت، طعم و ظاهر.


ایمنی و نگهداری پلی سوربات 80 (توئین 80)

  • نگهداری: در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید و در دمای 15–25°C.

  • ایمنی: استفاده در دوزهای مجاز تعیین‌شده توسط استانداردهای بین‌المللی (مانند FDA و EFSA) بی‌خطر است.

  • اقدامات محافظتی: هنگام کار صنعتی با پلی سوربات 80 استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود.

  • سازگاری: از تماس با مواد اکسیدکننده قوی خودداری شود.

تری اتانول آمین

تری‌اتانول‌آمین (Triethanolamine – TEA) ترکیبی آلی با فرمول شیمیایی C₆H₁₅NO₃ است که در دسته آمین‌های نوع سوم و الکل‌های سه‌عاملی قرار می‌گیرد. این ماده از واکنش اکسید اتیلن با آمونیاک به‌دست می‌آید و دارای سه گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه آمینی (-N<) می‌باشد.

 ساختار مولکولی

HO–CH₂–CH₂–N(CH₂CH₂OH)₂

این ساختار به TEA اجازه می‌دهد تا به‌عنوان باز ضعیف، عامل امولسیون‌کننده، پایدارکننده pH، و حل‌کننده قوی عمل کند.


ویژگی‌های تری اتانول آمین

ویژگی مقدار
ظاهر مایع شفاف، بی‌رنگ تا زرد کمرنگ
بوی خاص آمینی و کمی شیرین
وزن مولکولی 149.19 گرم بر مول
نقطه جوش 335°C
نقطه ذوب 21.6°C
دانسیته (چگالی) 1.125 گرم/سانتی‌متر³ (در دمای 25°C)
ویسکوزیته نسبتاً بالا
انحلال‌پذیری محلول در آب، اتانول، استون
pH محلول 1٪ در آب 10.5–11.5

کاربردهای تری اتانول آمین

تری‌اتانول‌آمین به دلیل خواص منحصربه‌فرد، در صنایع گسترده‌ای به کار می‌رود:

1. صنایع آرایشی و بهداشتی

  • تنظیم‌کننده pH در کرم‌ها و لوسیون‌ها

  • امولسیون‌کننده در فرمولاسیون شامپوها و ژل اصلاح

  • عامل کف‌زا در شوینده‌های ملایم

2. صنایع نفت و حفاری

  • بازدارنده خوردگی در فرآیندهای انتقال نفت و گاز

  • افزودنی در مایعات حفاری

3. صنایع نساجی

  • روان‌ساز در فرایند رنگرزی

  • تثبیت‌کننده رنگ در الیاف مصنوعی

4. صنایع دارویی

  • پایه برای پمادها و کرم‌های دارویی

  • استفاده در قرص‌های آزادشونده آهسته

5. صنایع رنگ و جوهر

  • پایدارکننده ویسکوزیته

  • کنترل‌کننده pH در فرمولاسیون جوهرها

6. تولید سیمان و بتن

  • کمک فرآیندی در آسیاب سیمان (Grinding Aid)

  • بهبود مقاومت و روانی بتن

 مزایای تری اتانول آمین

  • قدرت بافری بالا در کنترل pH

  • انحلال‌پذیری عالی در سیستم‌های آبی و آلی

  • چندکاره بودن در نقش حلال، سورفکتانت و عامل کمپلکس‌کننده

  • مصرف بهینه در فرمول‌های کم‌بو و غیرتحریک‌کننده

معایب تری اتانول آمین

  • حساسیت‌زا بودن در تماس مکرر با پوست

  • تجزیه‌پذیری نسبی در برابر حرارت بالا

  • نیاز به کنترل دقیق دوز در صنایع آرایشی

  • امکان تشکیل نیتروزامین‌ها در شرایط خاص (در ترکیب با نیتریت‌ها)


ایمنی و نگهداری تری اتانول آمین

  • کد طبقه‌بندی خطر (GHS):

    • H315: موجب تحریک پوست

    • H319: موجب تحریک شدید چشم

    • H335: ممکن است موجب تحریک دستگاه تنفسی شود

  • نکات ایمنی (HSE):

    • استفاده از دستکش، عینک ایمنی و تهویه مناسب توصیه می‌شود

    • از تماس مستقیم با پوست، چشم و استنشاق بخار آن اجتناب شود

    • در ظروف دربسته، در دمای محیط و دور از نور مستقیم نگهداری گردد

  • کد بین‌المللی حمل‌ونقل:

    • UN Code: 2491

    • کلاس خطر: 8 (مواد خورنده)


جمع‌بندی نهایی

تری‌اتانول‌آمین (TEA) یک ماده شیمیایی چندمنظوره و حیاتی در صنایع فرمولاسیون، پالایش، نساجی و ساختمان است. اگر به‌دنبال یک افزودنی با قابلیت کنترل pH، امولسیون‌کنندگی قوی و سازگاری بالا با مواد اولیه مختلف هستید، TEA یکی از بهترین انتخاب‌ها خواهد بود.

دیپا 85%

دی‌اتانول‌آمین (Diethanolamine یا DEA) یک آمین ثانویه با فرمول شیمیایی ‌‌C₄H₁₁NO₂ و غلظت ۸۵٪ در بازار عرضه می‌شود. این مایع بی‌رنگ تا زرد روشن دارای بویی شبیه آمونیاک است و به‌طور گسترده در صنایع رزین‌سازی، تصفیه گاز، شوینده، رنگ، فارماسی و افزودنی‌های صنعتی کاربرد دارد. در فرآیندهای صنعتی به‌عنوان عامل تنظیم pH، کاتالیزور، عامل معادل‌سازی و امولسیفایر مورد استفاده قرار می‌گیرد.


ساختار شیمیایی دیپا 85%

  • فرمول مولکولی: C₄H₁₁NO₂

  • وزن مولکولی: 105.14 g/mol

  • ساختار: دارای دو گروه -OH و یک گروه آمین. به‌صورت بلورهای دلی‌سن‌سنت که پس از ذوب به مایع ویسکوز تبدیل می‌شود.


ویژگی‌های دیپا 85%

ویژگی مقدار / توضیح
حالت فیزیکی مایع ویسکوز یا کریستال ذوب‌شدنی
رنگ بی‌رنگ تا زرد روشن (≤ 15 APHA)
بوی آمونیاکی / ماهی
چگالی (20 °C) 1.09 g/mL
نقطه ذوب ≈ 28 °C
نقطه جوش ≈ 268 °C در فشار اتمسفریک
ویسکوزیته (30 °C) ≈ 352 cP
فشار بخار (20 °C) < 0.01 mmHg (~0.00037 hPa)
حلالیت در آب کاملاً حل‌شدنی
ضریب شکست n_D ≈ 1.477
pKa (25 °C) ≈ 8.9
محدوده انفجار 1.6–9.8٪ (حجم نسبت به هوا)
پخش اکوتوکسیسیته مضر برای آبزیان با تأثیر طولانی‌مدت

مزایای دیپا 85%

  • دو عملکردی: هم گروه آمینی، هم الکلی برای واکنش‌های متنوع

  • تنظیم کننده pH و کاتالیزور در تولید رزین‌ها، کف پلی‌یورتان، شوینده، سموم کشاورزی و محصولات آرایشی

  • حلالیت بالا در آب و بسیاری حلال‌های قطبی؛ امکان مخلوط‌پذیری در فرمولاسیون‌های مختلف

  • قابلیت حذف گازهای اسیدی مانند CO₂ و H₂S در فرآیندهای تصفیه گاز


معایب دیپا 85%

  • خورنده برای پوست و چشم؛ خطر سوختگی شیمیایی و آسیب عضو

  • سمیت مخاطره‌آمیز در تماس یا استنشاق مزمن؛ ممکن است به کبد، کلیه و خون آسیب برساند. LD₅₀ خوراکی حدود 1.6 g/kg در موش

  • آسیب محیط‌زیستی به آبزیان؛ قبل از دفع، باید کاملاً رقیق یا خنثی شود

  • عدم سازگاری با مواد دیگر مانند اسیدهای قوی، اکسید‌کننده‌ها و کلریدهای اسیدی – واکنش گرمازا دارد.


کاربردهای دیپا 85%

  • گاز شیرین‌کن برای حذف CO₂/H₂S

  • صنایع رنگ، رزین و چسب: به‌عنوان عامل کاتالیزور و پایداری‌کننده

  • صنایع شوینده و محصولات مراقبت شخصی

  • آرایشی / دارویی: در تولید نرم‌کننده‌ها و امولسیفایرها

  • شیمی کشاورزی: به‌عنوان واسطه تولید کودها و حلال‌های کنترل‌شده

  • صنایع عکاسی و بتن‌سازی: حضور در امولسیون‌ها و افزودنی‌های بتن.


ایمنی دیپا 85%

  • خطرات: محرک قوی پوست و چشم، قابل جذب پوستی و استنشاق، آسیب‌زننده به اعضا بدن، خطر برای آبزیان مواد حفاظتی (PPE):

    • دستکش مقاوم شیمیایی، لباس محافظ، عینک ایمنی یا شیلد

    • در محیط بسته: تهویه مناسب یا ماسک فیلتردار (PV2/P3)

  • انبارداری: محل خشک، خنک، دور از اسید، اکسیدکننده و فضای تهویه‌دار؛ دمای پایین‌تر از نقطه ذوب نگهداری شود. بسته‌بندی محکم نگهداری شود.

  • اقدامات اضطراری:

    • تماس پوستی: شستشوی سریع با آب و صابون

    • تماس چشم: شستشو حداقل ۱۵ دقیقه و انتقال به پزشک

    • استنشاق: انتقال فرد به هوای تازه و استفاده از اکسیژن اگر لازم باشد.

    • دفع پسماند: طبق مقررات محیط‌زیستی بررسی شده و استفاده از روش‌های مجاز دفع.

سوربیتان تری استئارات

سوربیتان تری استئارات (Sorbitan tristearate) یک ترکیب شیمیایی آلی است که در دسته امولسیفایرهای غیر یونی قرار می‌گیرد. این ماده از واکنش سوربیتول با اسید چرب استئاریک حاصل می‌شود و به دلیل ویژگی‌های پایدارکنندگی و قابلیت ایجاد امولسیون، در صنایع مختلف مانند غذایی، دارویی و آرایشی کاربرد گسترده‌ای دارد.


ساختار شیمیایی سوربیتان تری استئارات

سوربیتان تری استئارات دارای فرمول شیمیایی C₆₀H₁₁₀O₈ بوده و شامل سه گروه استئارات متصل به یک مولکول سوربیتان است. این ساختار موجب می‌شود ماده خاصیت لیپوفیل (محلول در روغن) داشته باشد و در کنار سایر امولسیفایرها ترکیب‌های پایدار ایجاد کند.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سوربیتان تری استئارات

  • ظاهر فیزیکی: پودر سفید تا کرم رنگ یا گرانول

  • چگالی: حدود 0.95 – 1 g/cm³

  • نقطه ذوب: در محدوده 50 – 55°C

  • حلالیت در آب: عملاً نامحلول در آب، محلول در روغن‌ها و برخی حلال‌های آلی

  • HLB: حدود 2.1 (مناسب برای امولسیون‌های W/O)

  • پایداری حرارتی: در برابر دما و pH متعادل پایدار است


کاربردهای سوربیتان تری استئارات

  1. صنایع غذایی: به عنوان امولسیفایر و پایدارکننده در تولید شکلات، مارگارین، کیک و بیسکویت

  2. صنایع دارویی: کمک به فرمولاسیون کپسول‌های نرم ژلاتینی و کرم‌های دارویی

  3. صنایع آرایشی و بهداشتی: تثبیت‌کننده در لوسیون‌ها، کرم‌های مرطوب‌کننده و محصولات آرایشی روغنی

  4. صنایع پلاستیک و پلیمر: به عنوان روان‌کننده و ضدالکتریسیته ساکن


معایب سوربیتان تری استئارات

  • نامحلول در آب و نیاز به ترکیب با سایر امولسیفایرها برای ایجاد عملکرد بهتر

  • در برخی فرمولاسیون‌ها، مصرف بیش از حد می‌تواند بر طعم مواد غذایی اثر بگذارد

  • حساسیت برخی افراد به ترکیبات مشتق شده از اسیدهای چرب


مزایای سوربیتان تری استئارات

  • ایجاد امولسیون‌های پایدار در سیستم‌های روغنی

  • استفاده گسترده در صنایع مختلف به دلیل چندکاره بودن

  • ایمنی بالا در مصرف غذایی و دارویی طبق استانداردهای بین‌المللی

  • بهبود بافت و ماندگاری محصولات غذایی

  • سازگاری عالی با سایر سوربیتان استرها مانند سوربیتان مونو استئارات و سوربیتان مونولئات


ایمنی و نگهداری سوربیتان تری استئارات

  • این ماده در دسته ترکیبات ایمن برای مصرف غذایی (GRAS) توسط سازمان FDA قرار گرفته است.

  • هنگام نگهداری، باید در محیطی خشک، خنک و به دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد.

  • بسته‌بندی استاندارد در کیسه‌ها یا بشکه‌های 25 کیلوگرمی صورت می‌گیرد.

  • در صورت تماس مستقیم با چشم یا پوست، شست‌وشوی سریع با آب توصیه می‌شود.

سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

سوربیتان مونو اولئات اسپان 80 یکی از مهم‌ترین سورفکتانت‌های غیر یونی است که به عنوان امولسیفایر در صنایع مختلف به‌ویژه دارویی، آرایشی و غذایی کاربرد گسترده‌ای دارد. این ماده به دلیل خاصیت امولسیون‌کنندگی و پایداری بالا، انتخابی ایده‌آل برای ترکیباتی است که نیاز به حفظ یکنواختی و ثبات در فرمولاسیون دارند.


ساختار شیمیایی سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

سوربیتان مونو اولئات اسپان 80 با فرمول شیمیایی ‎C₂₄H₄₄O₆‎ و شماره CAS ‎1338-43-8‎ شناخته می‌شود. این ترکیب از استری شدن سوربیتول (Sorbitol) با اسید اولئیک (Oleic Acid) به‌دست می‌آید. ساختار آن شامل یک زنجیره هیدروکربنی بلند و گروه‌های عاملی است که خاصیت آبدوست و چربی‌دوست را به صورت همزمان در ترکیب ایجاد می‌کنند.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

  • ظاهر فیزیکی: مایع غلیظ به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای

  • چگالی (در 20°C): حدود 0.99 g/cm³

  • نقطه ذوب: حدود 5°C-

  • حلالیت: نامحلول در آب ولی محلول در روغن‌ها و حلال‌های آلی؛ قابلیت تشکیل امولسیون پایدار در سیستم‌های روغن در آب (O/W)

  • HLB (Hydrophilic-Lipophilic Balance): حدود 4.3 (مناسب برای امولسیون روغن در آب)

  • پایداری: مقاوم در برابر حرارت و pH خنثی


کاربردهای سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

سوربیتان مونو اولئات اسپان 80 به دلیل خواص ویژه خود در صنایع مختلف استفاده می‌شود:

  • صنایع دارویی: به عنوان امولسیفایر در داروهای تزریقی و محلول‌های خوراکی

  • صنایع آرایشی و بهداشتی: در تولید کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست

  • صنایع غذایی: به عنوان افزودنی مجاز برای بهبود بافت، یکنواختی و افزایش ماندگاری محصولات غذایی

  • صنایع شیمیایی و نفتی: در ساخت روان‌کننده‌ها و فرمولاسیون‌های شیمیایی خاص

  • کشاورزی: در تولید سموم و کودهای مایع به‌عنوان عامل پخش‌کننده


معایب سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

  • نامحلول بودن در آب ممکن است در برخی فرمولاسیون‌ها محدودیت ایجاد کند

  • در دوزهای بالا می‌تواند باعث تحریکات پوستی یا گوارشی شود

  • حساس به شرایط قلیایی قوی


مزایای سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

  • خاصیت امولسیفایری قوی و پایدار

  • غیر سمی و دارای تأییدیه مصرف در صنایع دارویی و غذایی

  • قابلیت ترکیب با دیگر سورفکتانت‌ها برای بهبود کارایی

  • پایداری بالا در برابر حرارت و شرایط محیطی

  • قیمت مقرون‌به‌صرفه نسبت به کارایی


ایمنی و نگهداری سوربیتان مونو اولئات اسپان 80

  • ایمنی: در صورت تماس با پوست و چشم، شست‌وشوی سریع توصیه می‌شود.

  • ذخیره‌سازی: باید در ظروف دربسته، در محیط خشک و خنک و به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود.

  • شرایط حمل: غیر خطرناک طبق مقررات حمل‌ونقل مواد شیمیایی، اما رعایت نکات استاندارد ایمنی الزامی است.

  • سازگاری: باید از تماس با مواد اکسیدکننده قوی جلوگیری شود

سوربیتان مونولئات

سوربیتان مونولئات  یک سورفکتانت غیریونی پرکاربرد است که با نام تجاری اسپان 80  نیز شناخته می‌شود. این ترکیب شیمیایی از استری شدن سوربیتول و اسید اولئیک به دست می‌آید و به دلیل خاصیت امولسیون‌کنندگی، پخش‌کنندگی و پایدارسازی، در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی، آرایشی و شیمیایی جایگاه ویژه‌ای دارد.


ساختار شیمیایی سوربیتان مونولئات

سوربیتان مونولئات یک استر اسید چرب غیراشباع (اسید اولئیک) با مشتق سوربیتول است. این ترکیب دارای ساختاری غیریونی بوده و به دلیل داشتن گروه‌های آب‌گریز و آب‌دوست، توانایی ایجاد امولسیون آب در روغن (W/O) را دارد. فرمول شیمیایی آن C₂₄H₄₄O₆ است و وزن مولکولی حدود 428.62 g/mol دارد.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سوربیتان مونولئات

  • ظاهر فیزیکی: مایع ویسکوز، زرد تا قهوه‌ای مایل به قرمز

  • حلالیت در آب: عملاً نامحلول در آب ولی قابل حل در روغن‌ها و حلال‌های آلی

  • نقطه ذوب: حدود 5-10 درجه سانتی‌گراد

  • چگالی (در 20°C): حدود 0.986 g/cm³

  • HLB (Hydrophilic-Lipophilic Balance): حدود 4.3 → مناسب برای امولسیون‌های آب در روغن

  • شماره CAS: 1338-43-8


کاربردهای سوربیتان مونولئات

سوربیتان مونولئات در طیف گسترده‌ای از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد:

  • صنایع غذایی: به عنوان امولسیفایر و پایدارکننده در تولید مارگارین، بستنی، شکلات و محصولات لبنی

  • صنایع دارویی: در فرمولاسیون کرم‌ها، پمادها و داروهای تزریقی برای پایدارسازی امولسیون‌ها

  • صنایع آرایشی و بهداشتی: در تولید لوسیون‌ها، کرم‌های مرطوب‌کننده، شامپوها و محصولات آرایشی چرب

  • صنایع شیمیایی: به عنوان عامل مرطوب‌کننده، پایدارکننده رنگ و روان‌کننده در انواع فرایندهای صنعتی

  • کاربردهای خاص: در تولید امولسیون‌های پایدار روغن در سوخت‌ها و روانکارها


معایب سوربیتان مونولئات

  • حلالیت پایین در آب که کاربرد آن را در برخی فرمولاسیون‌های آبی محدود می‌کند.

  • در دوزهای بالا ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی یا حساسیت پوستی شود.

  • محدودیت مصرف در برخی محصولات غذایی بر اساس استانداردهای بین‌المللی.


مزایای سوربیتان مونولئات

  • پایداری بالا در شرایط مختلف حرارتی و شیمیایی.

  • قابلیت ایجاد امولسیون‌های پایدار آب در روغن.

  • سازگاری با سورفکتانت‌های دیگر مانند پلی‌سوربات‌ها برای تولید سیستم‌های پیچیده‌تر.

  • ایمن در مصرف کنترل‌شده و مورد تأیید سازمان‌های بین‌المللی مانند FDA و EFSA.

  • امکان استفاده در طیف وسیعی از صنایع، از غذایی تا دارویی و آرایشی.


ایمنی و نگهداری (HSE) سوربیتان مونولئات

  • ایمنی: سوربیتان مونولئات در دوزهای مجاز بی‌خطر شناخته می‌شود اما تماس مستقیم طولانی‌مدت با پوست و چشم می‌تواند باعث تحریک شود.

  • نگهداری:

    • در ظروف دربسته و مقاوم به نور نگهداری شود.

    • در دمای 15-30 درجه سانتی‌گراد ذخیره گردد.

    • از تماس با مواد اکسیدکننده قوی اجتناب شود.

  • حمل و نقل: ماده‌ای غیرخطرناک محسوب می‌شود اما توصیه می‌شود هنگام کار از دستکش و عینک ایمنی استفاده شود.


جمع‌بندی سوربیتان مونولئات یا اسپان 80
سوربیتان مونولئات یا اسپان 80 یک امولسیفایر پرکاربرد و پایدار در صنایع مختلف است که به دلیل خواص منحصر به فرد خود، نقش مهمی در تولید محصولات غذایی، دارویی و آرایشی ایفا می‌کند. این ترکیب در کنار مزایای متعدد، نیازمند رعایت شرایط مصرف و نگهداری استاندارد است تا ایمنی و کارایی آن تضمین شود.

کلسیم استات

کلسیم استات نمک کلسیم اسید استیک است. این ترکیب معمولاً به شکل مونوهیدرات (Ca(CH₃COO)₂·H₂O) یافت می‌شود، زیرا فرم بدون آب آن جاذب رطوبت است (ناپایدار در رطوبت بالا). بوی ضعیف سرکه دارد یا ممکن است بدون بو باشد. حلالیت خوب آن در آب، استفاده از آن را در کاربردهای مختلف تسهیل می‌کند.

ساختار مولکولی کلسیم استات

هر مولکول کلسیم استات از کاتیون Ca²⁺ و دو آنیون استات (CH₃COO⁻) تشکیل شده است. این ترکیب یونی است، و در حالت جامد به صورت شبکه کریستالی یونی آرایش یافته است که بسته به حضور آب (در فرم مونوهیدرات یا بدون آب) تفاوت دارد.

ویژگی‌های کلیدی کلسیم استات

  • شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
  • بو: بی‌بو یا با بوی بسیار ضعیف سرکه
  • حلالیت: بسیار محلول در آب (34 g/100 mL در 0°C)، کم‌محلول در اتانول و تقریباً نامحلول در استون
  • جرم مولی: 158.17 g/mol (بی‌آب)، 176.18 g/mol (مونوهیدرات)
  • نقطه ذوب/تجزیه: حدود 160°C  با تجزیه به CaCO₃، استیک اسید و آب
  • pH محلول آبی: برای محلول 5–10% در آب: حدود 6.3 تا 9.5 (بسته به غلظت و دما)
  • جذب رطوبت: فرم بی‌آب مقداری هیگروسکوپیک است، اما پایدار در ظروف دربسته

مزایای استفاده کلسیم استات

  • منبع کلسیم غذایی یا دارویی: مکمل کلسیم (برای پوکی استخوان و هیپوکلسمی)
  • نگهدارنده مواد غذایی: با کد E263، برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها
  • تنظیم‌کننده pH: در داروها و غذاها به‌عنوان بافر
  • تثبیت‌کننده بافت: در کنسروها، سبزیجات و توفو
  • ایمنی بالا: در دوز مجاز، توسط FDA و EFSA ایمن شناخته شده است
  • بایندر فسفات: در بیماران دیالیزی برای کاهش سطح فسفات خون

معایب و ملاحظات کلسیم استات

  • هیگروسکوپیک بودن: بسته‌بندی در ظروف مقاوم به رطوبت توصیه می‌شود
  • تداخل دارویی: ممکن است جذب داروهای تیروئید، آنتی‌بیوتیک‌ها و مکمل‌های آهن را کاهش دهد
  • خطر هایپرکلسمی: در مصرف دوز بالا یا طولانی‌مدت، ممکن است منجر به افزایش سطح کلسیم خون شود

کاربردهای کلسیم استات

صنایع غذایی:
  • نگهدارنده و بافری در نان، کیک، و خوراک دام
  • تثبیت بافت و رنگ در سبزیجات و میوه‌های کنسروی
  • عامل منعقدکننده در تهیه توفو
صنایع دارویی و پزشکی:
  • مکمل کلسیم
  • بایندر فسفات برای بیماران دیالیزی
  • بافر در فرمولاسیون دارویی
صنایع نساجی:
  • به عنوان دندانه (Mordant) در رنگرزی
صنایع شیمیایی:
  • ماده اولیه در تولید استون (قدیمی؛ امروزه نادر)
  • در تولید گریس‌ها و صابون‌های فلزی
  • حذف یون‌های سولفات از آب و فاضلاب
کاربردهای صنعتی دیگر:
  • کاتالیزور در واکنش‌های خاص
  • ساخت ژل‌های آتش‌زا با ترکیب با الکل

کلسیم دی استات

کلسیم دی استات (Calcium Diacetate) یک ترکیب شیمیایی با فرمول است. این ماده به صورت پودر کریستالی سفید رنگ یافت می‌شود و معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه است. نام‌های دیگر این ترکیب شامل استات کلسیم و اتانوات کلسیم می‌باشد. شکل بدون آب آن بسیار آب‌دوست (هیگروسکوپیک) است، به همین دلیل معمولاً به صورت مونوهیدرات () عرضه می‌شود.


ساختار کلسیم دی استات

مولکول کلسیم دی استات از یک یون کلسیم () و دو یون استات () تشکیل شده است. یون کلسیم به عنوان کاتیون مرکزی عمل کرده و با دو گروه استات که هر کدام دارای یک بار منفی هستند، پیوند یونی برقرار می‌کند. ساختار کریستالی آن می‌تواند بسته به حضور مولکول‌های آب (در حالت هیدراته) متفاوت باشد.


ویژگی‌های کلسیم دی استات

  • شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
  • بو: معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه
  • حلالیت: به خوبی در آب حل می‌شود. حلالیت آن در متانول کم و در استون، اتانول و بنزن نامحلول است.
  • جرم مولی: حدوداً (برای فرم بدون آب)
  • نقطه ذوب: در حدود تجزیه می‌شود.
  • چگالی: تقریباً
  • pH محلول آبی: محلول آبی آن خنثی یا کمی قلیایی است (pH در محدوده 6.3 تا 9.6 برای محلول 10%).
  • آب‌دوستی: فرم بدون آب آن به شدت رطوبت هوا را جذب می‌کند.

مزایای کلسیم دی استات

  • منبع کلسیم: به عنوان یک منبع کلسیم در مکمل‌های غذایی و دارویی استفاده می‌شود.
  • نگهدارنده مواد غذایی: به عنوان افزودنی غذایی (با کد E263) برای جلوگیری از رشد کپک و افزایش ماندگاری محصولات پخته شده مانند نان و کیک کاربرد دارد.
  • تنظیم کننده pH: در صنایع غذایی به عنوان بافر و تنظیم کننده اسیدیته عمل می‌کند.
  • تثبیت کننده: به عنوان تثبیت کننده رنگ در صنعت نساجی و بهبود دهنده بافت در برخی محصولات غذایی (مانند سبزیجات و میوه‌های کنسرو شده) استفاده می‌شود.
  • ایمنی نسبی: به طور کلی در مقادیر مجاز مصرف، غیر سمی در نظر گرفته می‌شود.
  • حلالیت مناسب در آب: این ویژگی استفاده از آن را در فرمولاسیون‌های مختلف آسان می‌کند.

معایب کلسیم دی استات

  • عوارض گوارشی: مصرف بیش از حد یا در افراد حساس ممکن است منجر به عوارض گوارشی خفیفی مانند نفخ، یبوست و گاز معده شود.
  • جذب رطوبت: خاصیت آب‌دوستی فرم بدون آب آن نیازمند شرایط نگهداری مناسب (محیط خشک) است.
  • تداخلات دارویی: مانند سایر مکمل‌های کلسیم، ممکن است با جذب برخی داروها تداخل داشته باشد. بنابراین، مشورت با پزشک قبل از مصرف همزمان با سایر داروها ضروری است.
  • خطر هایپرکلسمی: مصرف بی‌رویه و بیش از دوز توصیه شده می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسمی) شود که عوارض خاص خود را دارد.

کاربردهای کلسیم دی استات

کلسیم دی استات به دلیل خواص متنوع خود در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد:

  • صنایع غذایی:
    • به عنوان نگهدارنده (ضد کپک) در نان، شیرینی‌جات، و سایر محصولات پخته شده.
    • به عنوان تنظیم کننده pH و بافر.
    • به عنوان تثبیت کننده و سفت کننده بافت در برخی محصولات غذایی مانند توفو (به عنوان جایگزین بهتر برای سولفات کلسیم) و سبزیجات کنسرو شده.
    • در تولید آبنبات، دسرها و پودینگ‌ها.
    • در غذای حیوانات.
  • صنایع دارویی:
    • به عنوان عامل بافر در داروها.
    • به عنوان مکمل کلسیم برای درمان یا پیشگیری از کمبود کلسیم.
    • برای کنترل سطح بالای فسفات خون در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی (به عنوان بایندر فسفات).
  • صنایع نساجی:
    • به عنوان تثبیت کننده رنگ.
  • صنایع شیمیایی:
    • به عنوان کاتالیزور در برخی واکنش‌های شیمیایی.
    • در گذشته به عنوان ماده اولیه برای تولید استون.
  • تصفیه فاضلاب:
    • برای حذف فسفات از فاضلاب.
  • تولید صابون:
    • به عنوان قلیا در تولید برخی صابون‌ها.
  • تولید ژل آتش‌زا:
    • محلول اشباع کلسیم استات در الکل، ژل نیمه جامد و قابل اشتعالی تشکیل می‌دهد.

متیل استات

متیل استات (Methyl Acetate) یک ترکیب آلی از خانواده استرها است که به‌دلیل فراریت بالا، بوی ملایم و توانایی حل‌کنندگی مناسب، در صنایع مختلف به‌عنوان حلال آلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده از واکنش اسید استیک با متانول تولید می‌شود و به‌عنوان جایگزینی برای حلال‌های آروماتیک در فرمولاسیون‌های صنعتی، آرایشی و دارویی شناخته شده است.

ساختار شیمیایی متیل استات

  • فرمول مولکولی: C₃H₆O₂
  • نام IUPAC: Methyl ethanoate
  • ساختار: یک گروه متیل متصل به گروه استر اسید استیک
  • شماره CAS: 79-20-9
  • جرم مولی: 74.08 گرم بر مول
ساختار ساده و قطبی این ترکیب باعث شده تا در بسیاری از سیستم‌های حلالی عملکرد مناسبی داشته باشد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی متیل استات

ویژگی مقدار / توضیح
ظاهر فیزیکی مایع بی‌رنگ با بوی ملایم و شیرین
چگالی (در 20°C) 0.932 g/cm³
نقطه جوش 56.9°C
نقطه ذوب −98°C
فشار بخار (در 20°C) 223 mmHg
حلالیت در آب حدود 25 گرم در لیتر (در دمای اتاق)
قابلیت اشتعال بالا؛ نقطه اشتعال حدود −10°C
گریدهای موجود صنعتی، آزمایشگاهی، دارویی، غذایی

کاربردهای متیل استات

متیل استات به‌عنوان یک حلال فرار و کم‌سمیت در صنایع زیر کاربرد دارد:
  • صنایع رنگ و رزین: برای حل کردن پلیمرها، رزین‌های نیتروسلولزی و اکریلیک
  • چسب‌سازی: در فرمولاسیون چسب‌های فوری و صنعتی
  • آرایشی و بهداشتی: در تولید لاک ناخن، اسپری‌ها و پاک‌کننده‌ها
  • داروسازی: به‌عنوان حامل یا حلال در برخی فرمول‌های دارویی
  • صنایع چاپ: در مرکب‌های چاپی و پوشش‌های سطحی
  • تولید فیلم و پوشش: به‌دلیل تبخیر سریع و خشکایی مناسب

معایب متیل استات

با وجود مزایای متعدد، متیل استات دارای محدودیت‌هایی نیز هست:
  • اشتعال‌پذیری بالا: نیازمند رعایت دقیق نکات ایمنی در انبارش و حمل‌ونقل
  • تحریک‌زایی: بخارات آن ممکن است موجب تحریک چشم و مجاری تنفسی شود
  • فراریت زیاد: در محیط‌های باز به‌سرعت تبخیر می‌شود و ممکن است نیاز به تهویه بالا داشته باشد
  • پایداری محدود در حضور رطوبت: در شرایط مرطوب ممکن است به آرامی هیدرولیز شود

مزایای متیل استات

دلایل محبوبیت متیل استات در صنایع مختلف عبارتند از:
  • فراریت بالا: خشکایی سریع در پوشش‌ها و فیلم‌ها
  • بوی ملایم و غیرآزاردهنده نسبت به حلال‌های آروماتیک
  • سازگاری با طیف وسیعی از پلیمرها و رزین‌ها
  • قیمت مناسب و دسترس‌پذیری بالا در بازار جهانی
  • جایگزین مناسب برای استون و تولوئن در فرمولاسیون‌های حساس
  • زیست‌سازگارتر نسبت به بسیاری از حلال‌های سنتی

ایمنی و نگهداری متیل استات

برای استفاده ایمن از متیل استات، رعایت موارد زیر ضروری است:
  • نگهداری در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم و منابع حرارتی
  • استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) شامل دستکش، ماسک و عینک ایمنی
  • تهویه مناسب در محیط‌های کاری
  • اجتناب از تماس مستقیم با پوست و چشم
  • رعایت دستورالعمل‌های MSDS و برچسب‌های هشداردهنده

وینیل استات

وینیل استات یک ترکیب آلی مایع و بی‌رنگ با فرمول شیمیایی ‎C₄H₆O₂‎ است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنایع شیمیایی و پلیمری شناخته می‌شود. این ماده پایه اصلی تولید بسیاری از رزین‌ها، چسب‌ها، رنگ‌ها و پلیمرهای صنعتی است. به دلیل خواص شیمیایی ویژه، وینیل استات نقش مهمی در زنجیره تأمین صنایع پتروشیمی و پلیمری دارد.


ساختار شیمیایی وینیل استات

وینیل استات با فرمول شیمیایی CH₂=CHOCOCH₃ دارای یک گروه استات متصل به پیوند دوگانه وینیل است. این ساختار باعث واکنش‌پذیری بالا و توانایی آن در ورود به واکنش‌های پلیمریزاسیون می‌شود. از این رو، این ماده به‌عنوان مونومر اصلی در سنتز پلی وینیل استات (PVAc) و سایر کوپلیمرها مورد استفاده قرار می‌گیرد.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی وینیل استات

  • فرمول شیمیایی: C₄H₆O₂

  • جرم مولکولی: 86.09 g/mol

  • ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی شیرین و میوه‌ای

  • چگالی (در 20°C): حدود 0.934 g/cm³

  • نقطه جوش: 72–73 °C

  • حلالیت: در آب کم‌محلول اما در حلال‌های آلی مانند الکل‌ها و اترها به‌خوبی حل می‌شود

  • واکنش‌پذیری: مستعد پلیمریزاسیون خودبه‌خودی، نیازمند پایدارکننده‌ها


کاربردهای وینیل استات

وینیل استات یکی از مواد اولیه پرمصرف در صنایع مختلف است:

  • تولید پلی وینیل استات (PVAc) که در صنایع چسب و رنگ کاربرد گسترده دارد.

  • تولید پلی وینیل الکل (PVA) از طریق هیدرولیز، مورد استفاده در صنایع نساجی و کاغذسازی.

  • به‌کارگیری در سنتز کوپلیمرها مانند اتیلن-وینیل استات (EVA) برای تولید کفش، فوم‌ها و فیلم‌های بسته‌بندی.

  • استفاده در صنایع دارویی و آرایشی-بهداشتی به‌عنوان ماده کمکی در فرمولاسیون.


معایب وینیل استات

  • فراریت بالا و انتشار بخارات قابل اشتعال.

  • سمیت احتمالی در صورت استنشاق بخار در مقادیر زیاد.

  • نیاز به نگهداری تخصصی برای جلوگیری از پلیمریزاسیون ناخواسته.

  • زیست‌تخریب‌پذیری پایین در محیط‌های طبیعی.


مزایای وینیل استات

  • ماده اولیه کلیدی در صنایع پلیمری و پتروشیمی.

  • ایجاد پلیمرهایی با چسبندگی و انعطاف‌پذیری بالا.

  • امکان استفاده در طیف وسیعی از صنایع از بسته‌بندی تا داروسازی.

  • قابلیت ترکیب‌پذیری عالی با دیگر مونومرها و بهبود خواص کوپلیمرها.


ایمنی و نگهداری وینیل استات

  • قابل اشتعال است و باید دور از شعله و منابع جرقه نگهداری شود.

  • در تماس با پوست و چشم می‌تواند تحریک ایجاد کند؛ بنابراین استفاده از دستکش و عینک ایمنی الزامی است.

  • در زمان ذخیره‌سازی نیاز به افزودن مواد پایدارکننده برای جلوگیری از پلیمریزاسیون دارد.

  • باید در ظروف بسته، خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.