آمونیا
آمونیاک (Ammonia) با فرمول شیمیایی NH₃، یک گاز بی‌رنگ، تندبو و بسیار محلول در آب است که نقش کلیدی در صنایع شیمیایی، کشاورزی، تصفیه آب و ساخت کودهای ازته دارد. آمونیاک یکی از مهم‌ترین ترکیبات پایه در زنجیره تولید مواد نیتروژن‌دار است و هم به‌صورت گاز فشرده (آمونیاک بدون آب) و هم به‌صورت محلول آمونیاکی در آب (آمونیاک مایع) در بازار عرضه می‌شود.
ساختار شیمیایی آمونیا
-
فرمول مولکولی: NH₃
-
ساختار فضایی: سه‌وجهی هرمی (trigonal pyramidal)
-
زاویه پیوند: حدود 107.8 درجه
-
ویژگی پیوند: یک اتم نیتروژن با سه اتم هیدروژن – دارای جفت‌الکترون آزاد
ویژگی‌های آمونیا
| ویژگی | مقدار یا توضیح |
|---|---|
| حالت در دمای محیط | گاز (یا مایع فشرده) |
| بوی مشخصه | بسیار تند، سوزاننده و نافذ |
| نقطه جوش | -33.34 °C |
| نقطه ذوب | -77.7 °C |
| چگالی گاز (در 0°C) | 0.771 kg/m³ |
| چگالی مایع (در -33°C) | 0.6819 g/cm³ |
| فشار بخار | بسیار بالا – حدود 8.5 bar در 20°C |
| pH محلول آبی (1M) | حدود 11.6 |
| حلالیت در آب | بسیار بالا – 1 حجم آب، 700 حجم گاز NH₃ را در خود حل می‌کند |
| انحلال‌پذیری در اتانول | کم |
کاربردهای آمونیا
صنایع کشاورزی:
-
تولید کودهای نیتروژنی مانند اوره، نیترات آمونیوم و آمونیوم فسفات
-
تنظیم pH خاک‌های اسیدی
صنایع شیمیایی:
-
ماده پایه در تولید اسید نیتریک، آمین‌ها، نیترات‌ها، سدیم آمید و…
-
سنتز رزین‌ها و ترکیبات آلی نیتروژنه
صنایع پالایشگاهی و پتروشیمی:
-
جذب‌کننده CO₂ در فرایند ریفورمینگ
-
استفاده در واحدهای دمولسیون و تصفیه گازها
تصفیه آب و پساب:
-
حذف یون‌های فلزی (مانند مس، سرب) از محلول
-
کنترل pH و مهار بوی نامطبوع
صنایع غذایی و دارویی:
-
استفاده محدود به‌عنوان عامل ضدعفونی، تنظیم‌کننده pH
-
تولید جوش‌شیرین و ترکیبات نیتروژنه در داروسازی
صنایع برودتی:
-
آمونیاک یکی از قوی‌ترین مبردهای صنعتی (Refrigerants) با نام R-717
مزایای آمونیا
-
منبع نیتروژن ارزان و مؤثر برای تولید کود
-
مبــرد صنعتی قوی با راندمان بالا در چیلرها و سردخانه‌ها
-
محلول قلیایی مؤثر برای تصفیه آب و حذف فلزات سنگین
-
حلال مناسب برای برخی واکنش‌های شیمیایی خاص
-
تولید داخلی آسان از نیتروژن و هیدروژن (فرایند هابر-بوش)
معایب آمونیا
-
سمیت بالا در استنشاق یا تماس زیاد با پوست
-
اشتعال‌پذیر در شرایط خاص با هوا
-
بوی بسیار تند و آزاردهنده
-
خورندگی بالا در غلظت‌های بالا
-
نیاز به تجهیزات خاص برای نگهداری تحت فشار
ایمنی و نگهداری آمونیا
| مورد | توصیه ایمنی |
|---|---|
| طبقه‌بندی GHS | H331 (استنشاق سمی)، H314 (سوزش شدید پوست و چشم) |
| تجهیزات ایمنی (PPE) | ماسک فیلتر آمونیاک، دستکش مقاوم، عینک محافظ |
| تهویه محیط | اجباری – استفاده در فضای بسته ممنوع مگر با سیستم تهویه فعال |
| خطر آتش‌سوزی | آمونیاک خودبه‌خود شعله‌ور نمی‌شود ولی در ترکیب با هوا قابل انفجار است |
| شرایط نگهداری | مخازن فولادی مقاوم، دور از رطوبت، در دمای کنترل‌شده و دارای سیستم نشت‌یابی |
| حمل و نقل صنعتی | با تانکرهای تحت فشار – طبقه‌بندی خطرناک (UN 1005) |
ان هگزان
ان‌هگزان (n-Hexane) یک هیدروکربن آلیفاتیک اشباع‌شده از خانواده آلکان‌ها با زنجیره مستقیم است که در حالت خالص، مایعی بی‌رنگ، فرار و بسیار قابل اشتعال می‌باشد. این ماده عمدتاً از تقطیر نفتا (Naphtha) و استخراج از نفت خام به دست می‌آید و به‌عنوان حلال صنعتی سبک و کم قطبیت در بسیاری از فرایندهای شیمیایی، غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فرمول و ساختار شیمیایی ان هگزان
-
فرمول مولکولی: C₆H₁₄
-
ساختار شیمیایی:
یک زنجیره مستقیم از 6 اتم کربن با پیوندهای یگانه، به‌همراه 14 اتم هیدروژن:CH₃–(CH₂)₄–CH₃ -
نام IUPAC: Hexane (برای ایزومر خطی، پیشوند "n-" استفاده می‌شود: n-Hexane)
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ان هگزان
| ویژگی | مقدار یا توضیح |
|---|---|
| حالت فیزیکی | مایع بی‌رنگ و بی‌بو (در غلظت پایین) |
| نقطه جوش | 68.7 °C |
| نقطه ذوب | -95 °C |
| چگالی (در 20°C) | 0.660 – 0.673 g/cm³ |
| ویسکوزیته سینماتیک | 0.31 cP (در 25°C) |
| فشار بخار | 124 mmHg در 25°C |
| حلالیت در آب | بسیار کم (9.5 mg/L در 25°C) |
| قابلیت اشتعال | بسیار بالا – بخارات آن در دمای محیط مشتعل می‌شوند |
| LogP (چربی‌دوستی) | حدود 3.9 – نشان‌دهنده چربی‌دوستی بالا |
کاربردهای صنعتی ان هگزان
ان‌هگزان یکی از رایج‌ترین حلال‌های غیرقطبی در صنایع مختلف است:
صنایع غذایی:
-
استخراج روغن‌های گیاهی از دانه‌هایی مانند سویا، کلزا، پنبه‌دانه و آفتاب‌گردان
-
جداسازی چربی در فراوری محصولات غذایی
صنایع دارویی و شیمیایی:
-
حلال در ساخت ترکیبات دارویی
-
استخراج مواد مؤثره از گیاهان
-
شستشو و کریستال‌سازی مواد فعال دارویی (API)
صنایع لاستیک و چسب:
-
رقیق‌کننده برای چسب‌های صنعتی
-
حل‌کننده لاستیک، پلیمرهای الاستومری و رزین‌ها
صنایع الکترونیک و آزمایشگاهی:
-
تمیزکننده سطحی قطعات الکترونیکی
-
شستشوی تجهیزات شیشه‌ای و فلزی
مزایای ان هگزان
-
قدرت حلالیت بالا برای ترکیبات آلی غیرقطبی
-
تبخیر سریع و فراریت بالا برای خشک شدن آسان سطح
-
در دسترس بودن و قیمت نسبتاً مناسب در مقیاس صنعتی
-
بی‌رنگ، بی‌بو (در غلظت‌های پایین) و بدون باقیمانده محسوس
معایب ان هگزان
-
بسیار قابل اشتعال و خطرناک در فضاهای بسته
-
سمیت عصبی در مواجهه مزمن – ممکن است بر سیستم عصبی اثر بگذارد
-
آلودگی زیست‌محیطی بالا در صورت عدم مدیریت درست پسماند
-
قابلیت اختلاط محدود با آب
ایمنی و نگهداری ان هگزان
| مورد | توصیه ایمنی |
|---|---|
| طبقه‌بندی خطر GHS | H225 (قابل اشتعال)، H336 (اثر بر سیستم عصبی)، H304 (خطر در صورت بلع) |
| تجهیزات حفاظت فردی (PPE) | دستکش نیتریل، عینک ایمنی، ماسک نیم‌صورت با فیلتر آلی |
| تهویه محیط | الزامی – کار در هود یا فضای باز توصیه می‌شود |
| انبارداری ایمن | ظروف فلزی یا پلی‌اتیلن درب‌دار، در محیط خنک، خشک، دور از جرقه و شعله |
| اقدامات اضطراری | در صورت نشت، با خاک جذب‌کننده پوشانده و محیط را تهویه کنید. تماس پوستی و چشمی سریعاً با آب شسته شود. |
بیکربنات سدیم
بیکربنات سدیم (Sodium Bicarbonate) که با نام‌های رایج جوش شیرین، سدیم هیدروژن‌کربنات یا NaHCO₃ شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی معدنی سفیدرنگ، بی‌بو و کریستالی است. این ماده در صنایع غذایی، دارویی، کشاورزی، آرایشی، پتروشیمی و تصفیه آب کاربردهای گسترده دارد و به‌عنوان تنظیم‌کننده pH، عامل بافر، ماده شوینده، ضداسید و عامل تضعیف شعله شناخته می‌شود.
ساختار شیمیایی بیکربنات سدیم
-
فرمول شیمیایی: NaHCO₃
-
نام IUPAC: Sodium hydrogen carbonate
-
ساختار مولکولی: یونی (Na⁺ + HCO₃⁻)
-
شماره CAS: 144-55-8
-
حالت ساختاری: یون هیدروژن‌کربنات به‌صورت مسطح، همراه با یون سدیم به‌صورت کریستال یونی در فاز جامد
ویژگی‌های بیکربنات سدیم
| ویژگی | مقدار یا توضیح |
|---|---|
| حالت فیزیکی | جامد پودری یا کریستالی سفیدرنگ |
| طعم و بو | بی‌بو، مزه کمی قلیایی |
| چگالی (در 25°C) | 2.20 g/cm³ |
| نقطه ذوب | 50°C (تجزیه آغاز می‌شود) |
| دمای تجزیه | ~270°C |
| حلالیت در آب (25°C) | 96 g/L |
| pH محلول 1% | 8.2 – 8.6 |
| ویسکوزیته | ندارد (جامد است) |
| پایداری شیمیایی | پایدار در شرایط عادی – در گرما CO₂ آزاد می‌کند |
کاربردهای بیکربنات سدیم
صنایع غذایی (گرید خوراکی – E500)
-
عامل ورآورنده در نان و شیرینی
-
تنظیم‌کننده pH
-
عامل ضداسید در نوشیدنی‌ها و پودرهای فوری
صنایع دارویی
-
ضداسید برای درمان سوزش معده
-
ترکیب اصلی در محلول‌های شست‌وشوی دهان، بینی و لنز
-
عامل بافر در فرمولاسیون داروها
🔹 صنایع شوینده و پاک‌کننده
-
پاک‌کننده ملایم، برطرف‌کننده بو
-
عامل نرم‌کننده آب در پودرهای لباسشویی
آتش‌نشانی
-
ماده خام برای تولید کپسول‌های آتش‌نشانی پودری (Dry Chemical)
-
خنثی‌سازی مواد اسیدی پس از نشت شیمیایی
کشاورزی و دامداری
-
متعادل‌کننده pH خاک و خوراک دام
-
کنترل قارچ و کپک در خاک و برگ
تصفیه آب و فاضلاب
-
تنظیم اسیدیته، خنثی‌سازی pH پساب صنعتی
-
حذف یون‌های فلزی
✅ مزایای بیکربنات سدیم
-
غیرسمی، زیست‌سازگار و قابل‌تجزیه طبیعی
-
موجود به‌صورت خوراکی، دارویی و صنعتی در گریدهای متنوع
-
بی‌خطر برای انسان و محیط زیست (در دوز مناسب)
-
چندمنظوره و مقرون‌به‌صرفه در کاربردهای مختلف
-
پایداری بالا در انبارداری طولانی‌مدت
معایب بیکربنات سدیم
-
حساس به رطوبت – جذب رطوبت و کاهش کارایی در برخی شرایط
-
در دماهای بالا تجزیه می‌شود – عدم تحمل حرارت مستقیم
-
مصرف زیاد می‌تواند باعث قلیایی شدن بیش از حد محیط شود
-
در کاربردهای خاص نیاز به گرید خلوص بالا دارد (غذایی، دارویی)
ایمنی و نگهداری بیکربنات سدیم
| کد خطر (GHS) | ماده غیرخطرناک طبقه‌بندی می‌شود |
|---|---|
| سمیت خوراکی | غیر سمی در دوزهای مجاز خوراکی (GRAS توسط FDA) |
| خطر استنشاق | کم – استنشاق گرد و غبار پودری در مقادیر زیاد ممکن است باعث تحریک مجاری تنفسی شود |
| تماس پوستی و چشمی | بی‌خطر، ولی در تماس طولانی‌مدت ممکن است خشکی ایجاد کند |
| واکنش‌پذیری شیمیایی | پایدار – ولی در دمای بالا به Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O تجزیه می‌شود |
نکات ایمنی بیکربنات سدیم
| مورد | توصیه ایمنی |
|---|---|
| ماسک تنفسی | در محیط‌های صنعتی برای جلوگیری از استنشاق گرد و غبار |
| دستکش محافظ | در زمان کار با حجم بالا یا پیوسته |
| عینک ایمنی | در خطوط تولید یا محل‌های پر گرد و غبار |
| تهویه مناسب | بویژه در فضاهای بسته و انبارهای صنعتی |
| عدم تماس با اسیدها | تماس مستقیم باعث آزاد شدن CO₂ و ایجاد کف زیاد می‌شود |
شرایط نگهداری بیکربنات سدیم
| پارامتر | شرایط توصیه‌شده |
|---|---|
| دمای نگهداری | بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد |
| رطوبت محیط | خشک و کم رطوبت (رطوبت باعث کلوخه شدن پودر می‌شود) |
| نور و تابش مستقیم | دور از نور مستقیم خورشید |
| بسته‌بندی مناسب | کیسه‌های چندلایه پلی‌پروپیلن یا کاغذ کرافت ضد رطوبت |
| محل نگهداری | انبار سرپوشیده، دارای تهویه و دور از ترکیبات اسیدی |
| برچسب‌گذاری | واضح و بر اساس استاندارد (شامل تاریخ تولید، گرید، هشدار نگهداری) |
پارافین
پارافین (Paraffin) نام عمومی گروهی از هیدروکربن‌های اشباع‌شده (آلکان‌ها) است که از نفت خام یا زغال‌سنگ استخراج می‌شود. پارافین می‌تواند در حالت جامد، نیمه‌جامد یا مایع باشد و بر اساس نقطه ذوب، خلوص و گرانروی، در گریدهای مختلف صنعتی، دارویی، آرایشی و خوراکی استفاده می‌شود.
پارافین‌های تجاری به دو صورت رایج‌اند:
پارافین جامد (شمع‌ساز، گرید دارویی)
پارافین مایع (روغن پارافین – صنعتی و بهداشتی)
ساختار شیمیایی پارافین
-
فرمول کلی: CₙH₂ₙ₊₂
-
ساختار: زنجیره‌ای از اتم‌های کربن و هیدروژن بدون پیوند دوگانه یا حلقه (آلکان خطی یا شاخه‌دار)
-
شماره CAS: بسته به نوع و گرید، متغیر است (برای پارافین مایع: 8012-95-1)
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پارافین
| ویژگی | مقدار / توضیح |
|---|---|
| حالت فیزیکی | مایع (روغن)، جامد (بلوک یا پرک سفید) |
| رنگ و بو | بی‌رنگ یا سفید، بی‌بو یا با بوی بسیار ملایم |
| نقطه ذوب (جامد) | بین 42°C تا 65°C بسته به گرید |
| چگالی (در 20°C) | 0.77 – 0.89 g/cm³ |
| ویسکوزیته (در 40°C) | 2 – 30 cSt (برای گرید مایع) |
| نقطه اشتعال | حدود 150 – 220°C (کمتر برای نوع مایع سبک) |
| حلالیت در آب | نامحلول در آب، محلول در حلال‌های آلی |
| پایداری شیمیایی | پایدار، غیرفعال، مقاوم به اسید و باز |
کاربردهای پارافین
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
پایه پمادها و کرم‌های مرطوب‌کننده
-
ماده نرم‌کننده
-
استفاده در تولید بالم لب، واکس مو، کرم‌های ماساژ
صنایع دارویی
-
در پوشش قرص‌ها
-
به‌عنوان پایه‌ی بی‌اثر برای حامل دارویی (Excipient)
صنایع غذایی
-
پوشش دادن میوه‌ها (پولیش سیب)، مواد غذایی خشک‌شده
-
استفاده در ساخت آدامس و پوشش پنیرها
صنایع شمع‌سازی، کبریت، رنگ و لاستیک
-
شمع‌های پارافینی، واکس کفش، مواد آب‌بند و ضد رطوبت
-
افزاینده انعطاف‌پذیری در لاستیک و پلاستیک‌ها
-
روان‌کننده صنعتی در ماشین‌آلات نساجی و فلزی
صنعت نفت و حفاری
-
روان‌کننده برای مته حفاری، پوشش ضد خوردگی
مزایای پارافین
-
غیرسمی، بی‌بو و بی‌اثر شیمیایی (Inert)
-
پایدار در دما و محیط‌های مختلف
-
سازگار با پوست انسان – مناسب برای محصولات دارویی و آرایشی
-
ارزان، در دسترس، و قابل بازیافت
-
عدم واکنش با اسیدها، بازها و اکسیدکننده‌های ضعیف
معایب پارافین
-
قابل اشتعال در حالت مایع یا در مجاورت حرارت زیاد
-
از مشتقات نفتی است – نگرانی زیست‌محیطی در برخی صنایع
-
ممکن است در تماس با پوست چرب یا حساس، منافذ را ببندد
-
در گریدهای پایین، ممکن است ناخالصی‌هایی مانند گوگرد یا فلزات سنگین داشته باشد
ایمنی و نگهداری پارافین
| موضوع | دستورالعمل ایمنی |
|---|---|
| خطرات اصلی | خطر آتش‌سوزی، لغزندگی سطح، استنشاق بخارات (در دمای بالا) |
| پوشش ایمنی فردی | دستکش، عینک ایمنی، تهویه محیط (در استفاده صنعتی) |
| شرایط نگهداری | محیط خشک، خنک، دور از نور مستقیم و منابع حرارتی |
| بسته‌بندی ایمن | بشکه فلزی، گالن پلاستیکی یا بسته‌های پلی‌اتیلنی |
| سازگاری شیمیایی | ناسازگار با اکسیدکننده‌های قوی (مانند پرمنگنات یا نیترات‌ها) |
کلسیم استات
ساختار مولکولی کلسیم استات
هر مولکول کلسیم استات از کاتیون Ca²⁺ و دو آنیون استات (CH₃COO⁻) تشکیل شده است. این ترکیب یونی است، و در حالت جامد به صورت شبکه کریستالی یونی آرایش یافته است که بسته به حضور آب (در فرم مونوهیدرات یا بدون آب) تفاوت دارد.ویژگی‌های کلیدی کلسیم استات
- شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
- بو: بی‌بو یا با بوی بسیار ضعیف سرکه
- حلالیت: بسیار محلول در آب (34 g/100 mL در 0°C)، کم‌محلول در اتانول و تقریباً نامحلول در استون
- جرم مولی: 158.17 g/mol (بی‌آب)، 176.18 g/mol (مونوهیدرات)
- نقطه ذوب/تجزیه: حدود 160°C با تجزیه به CaCO₃، استیک اسید و آب
- pH محلول آبی: برای محلول 5–10% در آب: حدود 6.3 تا 9.5 (بسته به غلظت و دما)
- جذب رطوبت: فرم بی‌آب مقداری هیگروسکوپیک است، اما پایدار در ظروف دربسته
مزایای استفاده کلسیم استات
- منبع کلسیم غذایی یا دارویی: مکمل کلسیم (برای پوکی استخوان و هیپوکلسمی)
- نگهدارنده مواد غذایی: با کد E263، برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها
- تنظیم‌کننده pH: در داروها و غذاها به‌عنوان بافر
- تثبیت‌کننده بافت: در کنسروها، سبزیجات و توفو
- ایمنی بالا: در دوز مجاز، توسط FDA و EFSA ایمن شناخته شده است
- بایندر فسفات: در بیماران دیالیزی برای کاهش سطح فسفات خون
معایب و ملاحظات کلسیم استات
- هیگروسکوپیک بودن: بسته‌بندی در ظروف مقاوم به رطوبت توصیه می‌شود
- تداخل دارویی: ممکن است جذب داروهای تیروئید، آنتی‌بیوتیک‌ها و مکمل‌های آهن را کاهش دهد
- خطر هایپرکلسمی: در مصرف دوز بالا یا طولانی‌مدت، ممکن است منجر به افزایش سطح کلسیم خون شود
کاربردهای کلسیم استات
صنایع غذایی:- نگهدارنده و بافری در نان، کیک، و خوراک دام
- تثبیت بافت و رنگ در سبزیجات و میوه‌های کنسروی
- عامل منعقدکننده در تهیه توفو
- مکمل کلسیم
- بایندر فسفات برای بیماران دیالیزی
- بافر در فرمولاسیون دارویی
- به عنوان دندانه (Mordant) در رنگرزی
- ماده اولیه در تولید استون (قدیمی؛ امروزه نادر)
- در تولید گریس‌ها و صابون‌های فلزی
- حذف یون‌های سولفات از آب و فاضلاب
- کاتالیزور در واکنش‌های خاص
- ساخت ژل‌های آتش‌زا با ترکیب با الکل
کلسیم دی استات
کلسیم دی استات (Calcium Diacetate) یک ترکیب شیمیایی با فرمول است. این ماده به صورت پودر کریستالی سفید رنگ یافت می‌شود و معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه است. نام‌های دیگر این ترکیب شامل استات کلسیم و اتانوات کلسیم می‌باشد. شکل بدون آب آن بسیار آب‌دوست (هیگروسکوپیک) است، به همین دلیل معمولاً به صورت مونوهیدرات () عرضه می‌شود.
ساختار کلسیم دی استات
مولکول کلسیم دی استات از یک یون کلسیم () و دو یون استات () تشکیل شده است. یون کلسیم به عنوان کاتیون مرکزی عمل کرده و با دو گروه استات که هر کدام دارای یک بار منفی هستند، پیوند یونی برقرار می‌کند. ساختار کریستالی آن می‌تواند بسته به حضور مولکول‌های آب (در حالت هیدراته) متفاوت باشد.
ویژگی‌های کلسیم دی استات
- شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
- بو: معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه
- حلالیت: به خوبی در آب حل می‌شود. حلالیت آن در متانول کم و در استون، اتانول و بنزن نامحلول است.
- جرم مولی: حدوداً (برای فرم بدون آب)
- نقطه ذوب: در حدود تجزیه می‌شود.
- چگالی: تقریباً
- pH محلول آبی: محلول آبی آن خنثی یا کمی قلیایی است (pH در محدوده 6.3 تا 9.6 برای محلول 10%).
- آب‌دوستی: فرم بدون آب آن به شدت رطوبت هوا را جذب می‌کند.
مزایای کلسیم دی استات
- منبع کلسیم: به عنوان یک منبع کلسیم در مکمل‌های غذایی و دارویی استفاده می‌شود.
- نگهدارنده مواد غذایی: به عنوان افزودنی غذایی (با کد E263) برای جلوگیری از رشد کپک و افزایش ماندگاری محصولات پخته شده مانند نان و کیک کاربرد دارد.
- تنظیم کننده pH: در صنایع غذایی به عنوان بافر و تنظیم کننده اسیدیته عمل می‌کند.
- تثبیت کننده: به عنوان تثبیت کننده رنگ در صنعت نساجی و بهبود دهنده بافت در برخی محصولات غذایی (مانند سبزیجات و میوه‌های کنسرو شده) استفاده می‌شود.
- ایمنی نسبی: به طور کلی در مقادیر مجاز مصرف، غیر سمی در نظر گرفته می‌شود.
- حلالیت مناسب در آب: این ویژگی استفاده از آن را در فرمولاسیون‌های مختلف آسان می‌کند.
معایب کلسیم دی استات
- عوارض گوارشی: مصرف بیش از حد یا در افراد حساس ممکن است منجر به عوارض گوارشی خفیفی مانند نفخ، یبوست و گاز معده شود.
- جذب رطوبت: خاصیت آب‌دوستی فرم بدون آب آن نیازمند شرایط نگهداری مناسب (محیط خشک) است.
- تداخلات دارویی: مانند سایر مکمل‌های کلسیم، ممکن است با جذب برخی داروها تداخل داشته باشد. بنابراین، مشورت با پزشک قبل از مصرف همزمان با سایر داروها ضروری است.
- خطر هایپرکلسمی: مصرف بی‌رویه و بیش از دوز توصیه شده می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسمی) شود که عوارض خاص خود را دارد.
کاربردهای کلسیم دی استات
کلسیم دی استات به دلیل خواص متنوع خود در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد:
- صنایع غذایی:
- به عنوان نگهدارنده (ضد کپک) در نان، شیرینی‌جات، و سایر محصولات پخته شده.
- به عنوان تنظیم کننده pH و بافر.
- به عنوان تثبیت کننده و سفت کننده بافت در برخی محصولات غذایی مانند توفو (به عنوان جایگزین بهتر برای سولفات کلسیم) و سبزیجات کنسرو شده.
- در تولید آبنبات، دسرها و پودینگ‌ها.
- در غذای حیوانات.
- صنایع دارویی:
- به عنوان عامل بافر در داروها.
- به عنوان مکمل کلسیم برای درمان یا پیشگیری از کمبود کلسیم.
- برای کنترل سطح بالای فسفات خون در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی (به عنوان بایندر فسفات).
- صنایع نساجی:
- به عنوان تثبیت کننده رنگ.
- صنایع شیمیایی:
- به عنوان کاتالیزور در برخی واکنش‌های شیمیایی.
- در گذشته به عنوان ماده اولیه برای تولید استون.
- تصفیه فاضلاب:
- برای حذف فسفات از فاضلاب.
- تولید صابون:
- به عنوان قلیا در تولید برخی صابون‌ها.
- تولید ژل آتش‌زا:
- محلول اشباع کلسیم استات در الکل، ژل نیمه جامد و قابل اشتعالی تشکیل می‌دهد.