-اتوکسی-۲-پروپانول (Ethoxypropanol)، یک حلال بی‌رنگ، شفاف و با بوی ملایم اترمانند است. به‌دلیل داشتن هم‌زمان گروه‌های قطبی (–OH) و غیرقطبی (–O–CH₂CH₃)، این ترکیب در دسته گلیکول‌اترهای تک‌عاملی قرار دارد و در صنایع رنگ، پوشش، چاپ، مواد شوینده، رزین و آرایشی-بهداشتی به‌عنوان حلال مؤثر با ویژگی تبخیر کنترل‌شده استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی اتوکسی پروپانول

• فرمول مولکولی: C₅H₁₂O₂ 
• فرمول ساختاری:  CH₃–CH(OCH₂CH₃)–CH₂–OH
• نام IUPAC:  1-Ethoxy-2-propanol
• نوع ترکیب: گلیکول‌اتر تک‌عاملی با گروه –OH و شاخه –O–CH₂CH₃، مناسب برای حل همزمان ترکیبات قطبی و غیرقطبی 

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اتوکسی پروپانول

• ظاهر فیزیکی: مایع بی‌رنگ تا زرد بسیار کم‌رنگ با بوی اتر مانند 
• نقطه جوش: حدود 132 °C 
• ضریب شکست نور: ≈ 1.4065–1.407 
• نقطه اشتعال:  ≈ 38.5–42 °C (closed cup)

کاربردهای اتوکسی پروپانول

صنایع رنگ و رزین:

• به‌عنوان حلال با سرعت تبخیر متوسط برای رنگ‌های پایه‌آبی و پایه‌حلال
• بهبود جریان‌پذیری، یکنواختی سطح و براقیت پوشش‌ها
• کاهش کشش سطحی رنگ برای افزایش چسبندگی به سطوح

صنایع چاپ و جوهر:

• حامل رنگ‌دانه و حلال در جوهر چاپ (Inkjet، Screen، Flexo  و  Gravure)
• کنترل سرعت خشک‌شدن و جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها، به‌ویژه در چاپگرهای جوهرافشان حرارتی
• بهبود وضوح چاپ و جلوگیری از ته‌نشینی رنگ‌دانه‌ها

مواد شوینده و تمیزکننده صنعتی:

• حلال برای چربی‌زدایی سطوح فلزی، شیشه و پلاستیک
• کاربرد در پاک‌کننده‌های نیمه‌فرار و غیرخورنده، به دلیل بوی ملایم و سمیت نسبتاً پایین
• جایگزین مؤثر برای گلیکول‌اترهای سنگین‌تر در محصولات دوست‌دار محیط زیست

صنایع آرایشی و بهداشتی (محدود و تحت نظارت):

• در فرمولاسیون برخی محصولات مو و پوست به عنوان حامل یا همگن‌کننده ترکیبات معطر یا فعال
• استفاده محدود به دلیل پتانسیل تحریک پوستی در دوزهای بالا
• باید با استانداردهای IFRA و REACH مطابقت داشته باشد

فرمولاسیون‌های کشاورزی و آفت‌کش‌ها:

• بهبود پخش‌پذیری و انحلال ترکیبات فعال در محلول‌های اسپری‌شونده
• افزایش جذب برگی و کاهش کشش سطحی در فرمولاسیون سموم و کودهای مایع

مزایای اتوکسی پروپانول

• حلالیت دوگانه: مناسب برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی
• تبخیر متوسط: کنترل‌پذیری خشک‌شدن در کاربردهای پوشش
• سازگاری بالا با آب و حلال‌های آلی
• پایداری شیمیایی و فیزیکی در محیط‌های فرمولاسیون
• کاهش تنش سطحی و بهبود ویژگی روان‌کنندگی سیستم‌های شیمیایی

معایب و محدودیت‌های اتوکسی پروپانول

• قابل اشتعال – نیاز به تهویه و ذخیره‌سازی ایمن با فاصله از منابع گرما
• تحریک‌پذیری پوست و چشم در تماس مستقیم
• استنشاق بخارات در سطوح بالا موجب عوارض ریوی و عصبی می‌شود – الزام به رعایت استاندارد OSHA
• در محصولات خوراکی یا آرایشی نیازمند گرید ویژه و خلوص بالا

ایمنی و نگهداری اتوکسی پروپانول

از نظر ایمنی، این ماده باید با احتیاط حمل و استفاده شود؛ زیرا بخارات آن می‌تواند موجب تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی گردد. تماس طولانی‌مدت با پوست ممکن است موجب خشکی یا التهاب شود.

نکات ایمنی و نگهداری:

• در محیطی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.

• از منابع جرقه و شعله باز دور باشد (قابل اشتعال است).

• استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک تنفسی مناسب توصیه می‌شود.

• ظروف نگهداری باید در بسته و مقاوم به حلال باشند تا از نشت بخار و تبخیر جلوگیری شود.

ایزو‌دسیل الکل اتوکسیله (Isodecyl Alcohol Ethoxylate) یک سورفکتانت غیر یونی از دسته الکل‌های چرب شاخه‌دار اتوکسیله‌شده است. این ماده از واکنش ایزو‌دسیل الکل (C10 با شاخه جانبی) با اتیلن اکسید (EO) در فرآیند اتوکسیلاسیون تولید می‌شود. به دلیل ساختار منحصر‌به‌فردش، در فرمولاسیون‌های گوناگون به‌عنوان عامل ترکننده، امولسیفایر، حل‌کننده و پخش‌کننده مؤثر استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی ایزو‌دسیل الکل اتوکسیله

• فرمول کلی: R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
• R: زنجیره شاخه‌دار ایزو‌دسیل (C10)
• n: تعداد واحدهای EO (معمولاً بین 3 تا 10 یا بیشتر بسته به نوع گرید)

ساختار این ماده دارای یک بخش آبگریز شاخه‌دار (ایزوآلکیل) و یک بخش آبدوست (زنجیره اتوکسیله) است. این ساختار دوگانه موجب می‌شود ایزو‌دسیل الکل اتوکسیله عملکرد بسیار مؤثری به‌عنوان سورفکتانت غیر یونی با کف کنترل‌شده، سازگاری بالا و قدرت ترکنندگی قوی داشته باشد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

• بو: ملایم، شبیه الکل چرب
• نوع سورفکتانت: غیر یونی (Non-Ionic)
• pH (محلول 1%): حدود 6 تا 8
• کف‌زایی: کم تا متوسط – مناسب برای سیستم‌های شوینده صنعتی کم‌کف
• پایداری در آب سخت: بسیار بالا؛ مقاوم در برابر یون‌های Ca²⁺ و Mg²⁺
• نقطه ابری (Cloud Point): بین 40 تا 70 °C (بسته به مقدار EO)
• ویسکوزیته: متوسط، اما افزایش‌یابنده در دمای پایین
• پایداری حرارتی و شیمیایی: بالا؛ مقاوم به هیدرولیز، اسید و باز
• زیست‌تخریب‌پذیری: بالا در گریدهای طبیعی (غیربرپایه نفتی)
• سازگاری با سایر سورفکتانت‌ها: بسیار خوب (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
• نقطه اشتعال: ممکن است در گریدهای حلال‌پایه قابل اشتعال باشد

کاربردهای ایزودسیل الکل اتوکسیله

صنایع شوینده صنعتی و خانگی:

• ترکننده‌ی مؤثر برای سطوح سخت
• در فرمولاسیون پاک‌کننده‌های صنعتی با کف کنترل‌شده (کم‌کف)

کشاورزی:

• امولسیفایر و پخش‌کننده در فرمولاسیون سموم و کودهای محلول‌پاشی
• افزایش‌دهنده‌ی جذب ترکیبات فعال از طریق برگ‌ها به دلیل کاهش کشش سطحی

صنایع نساجی و رنگ:

• ترکننده‌ی اولیه در عملیات آماده‌سازی و رنگرزی الیاف نساجی
• کمک امولسیفایر برای پایداری دیسپرسیون رنگ‌ها و پیگمنت‌های پایه آب

صنایع رنگ و رزین:

• پخش‌کننده‌ی مؤثر در رنگ‌های پایه آب برای یکنواختی پیگمنت‌ها
• بهبود دهنده‌ی ترشوندگی سطوح و کاهش‌دهنده‌ی کشش سطحی در رنگ‌های پایه آب

مزایای ایزو‌دسیل الکل اتوکسیله

• کف کنترل‌شده – مناسب برای کاربردهای صنعتی
• سازگاری عالی با آب سخت و طیف وسیعی از pH
• زیست‌تخریب‌پذیری بالا (در گریدهای پایه طبیعی)
• سازگاری عالی با سایر سورفکتانت‌ها  (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
• پایداری بالا در برابر حرارت، اسید، باز و عوامل اکسنده
• افزایش‌دهنده جذب مواد فعال روی سطح برگ گیاهان

معایب و محدودیت‌ها

• در گریدهای خاص ممکن است نیاز به ترکیب با سورفکتانت‌های کف‌زا باشد
• در دمای پایین ممکن است کدر شود (اثر نقطه ابری و افزایش ویسکوزیته)
• در غلظت بالا می‌تواند باعث تحریک پوست یا چشم شود
• در گریدهای حلال‌پایه ممکن است قابل اشتعال باشد