سود کاستیک پرک
سود کاستیک پرک یا سدیم هیدروکسید جامد (NaOH) ماده‌ای قوی، قلیایی، سفید و پوسته‌ای (Flake) است که از تبخیر محلول سود مایع ۵۰٪ به دست می‌آید. این ترکیب بسیار واکنش‌پذیر با اسیدها، فلزات، آب، روغن و چربی‌ها بوده و در طیف وسیعی از صنایع شیمیایی، پالایش، شوینده، غذایی، نساجی و نفت‌گاز کاربرد دارد.
ساختار شیمیایی سود کاستیک پرک
-
نام شیمیایی: سدیم هیدروکسید
-
فرمول مولکولی: NaOH
-
ساختار یونی: یون‌های Na⁺ و OH⁻ در آرایش بلوری
-
شماره CAS: 1310-73-2
-
وزن مولکولی: 40.00 g/mol
ویژگی‌های سود کاستیک پرک
| ویژگی | مقدار یا توضیح |
|---|---|
| حالت فیزیکی | جامد پوسته‌ای سفید (Flakes) |
| دمای ذوب | 318°C |
| دمای جوش | 1,388°C |
| چگالی | 2.13 g/cm³ |
| pH محلول 1% | 13 – 14 |
| حلالیت در آب | بسیار بالا – گرمازا |
| واکنش‌پذیری | شدیداً واکنش‌پذیر با آب، اسیدها، فلزات سبک |
| ویسکوزیته | ندارد (جامد است) |
کاربردهای سود کاستیک پرک
صنایع شوینده و بهداشت:
-
تولید صابون، مایع ظرفشویی، جرم‌گیر، سفیدکننده و ضدعفونی‌کننده‌ها
-
بازیافت چربی از پساب صنعتی
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی:
-
خنثی‌سازی اسیدها، شیرین‌سازی نفت خام و گاز طبیعی
-
احیای رزین‌های تبادل یونی
صنعت کاغذ و نساجی:
-
فرآیند کرافت برای جداسازی الیاف سلولزی از چوب
-
کنترل pH در رنگرزی و شست‌وشو
صنایع غذایی:
-
تمیزکننده لوله و مخازن (CIP)
-
تولید کاکائو، بستنی، نوشابه (در دوز بسیار کم و کنترل‌شده – گرید خوراکی)
صنایع فلزی:
-
پرداخت سطحی آلومینیوم، استخراج فلزات از سنگ معدن
-
حذف رسوبات معدنی از سیستم‌ها
مزایای سود کاستیک پرک
-
بسیار قوی در خنثی‌سازی اسیدها و چربی‌ها
-
ارزان و قابل‌دسترس در حجم بالا
-
قابل استفاده در طیف وسیعی از صنایع
-
پایداری طولانی‌مدت در انبار (در شرایط خشک)
-
فرم پرک مناسب برای حمل، انبارداری و دوز دقیق
معایب سود کاستیک پرک
-
خوردگی شدید در تماس با پوست، چشم و فلزات
-
واکنش بسیار گرمازا با آب = خطر سوختگی شیمیایی
-
جذب رطوبت سریع از هوا (Hygroscopic) → کلوخه شدن
-
نیاز به تجهیزات مقاوم به قلیا برای جابجایی
-
خورنده برای برخی واشرها، شیرآلات، فلزات سبک
سود کاستیک پرک ایمنی و نگهداری
| موضوع | راهکار ایمنی |
|---|---|
| طبقه‌بندی GHS | H314: خورنده شدید پوست و چشم – GHS Class 8 |
| PPE مورد نیاز | دستکش نئوپرن یا PVC، عینک ایمنی، ماسک، روپوش مقاوم |
| تماس با پوست / چشم | شست‌وشوی فوری با آب حداقل ۱۵ دقیقه و مراجعه به پزشک |
| استنشاق گرد و غبار | استفاده از ماسک تنفسی – تهویه الزامی در فضاهای بسته |
| شرایط نگهداری | در کیسه‌های ضد رطوبت، مکان خشک، خنک و دارای تهویه |
| سازگاری شیمیایی | دور از اسیدها، فلزات سبک، ترکیبات نیتروژنه یا آلی هالوژنه |
| بسته‌بندی رایج | کیسه 25 کیلوگرمی سه‌لایه پلی‌پروپیلن با لایه داخلی ضد رطوبت |
سود مایع
سود مایع با نام علمی سدیم هیدروکسید محلول (NaOH Solution) یک محلول قلیایی شفاف، بی‌رنگ و بسیار خورنده است که در غلظت‌های مختلف (عمدتاً ۵۰٪ وزنی) عرضه می‌شود. این ماده یکی از پرکاربردترین محصولات پایه در صنعت شیمی و فرایندهای صنعتی به شمار می‌رود و در بسیاری از کاربردهای سنتزی، تصفیه‌ای، خورنده‌زدایی و قلیایی‌سازی استفاده می‌شود.
ساختار شیمیایی سود مایع
-
نام شیمیایی: سدیم هیدروکسید (محلول در آب)
-
فرمول مولکولی: NaOH (aq)
-
ساختار: محلول یونی شامل یون‌های Na⁺ و OH⁻ در آب
-
شماره CAS: 1310-73-2
-
غلظت رایج صنعتی: ۵۰٪ وزنی
-
وزن مولکولی (NaOH): 40.00 g/mol
ویژگی‌های سود مایع
| ویژگی | مقدار / توضیح |
|---|---|
| حالت فیزیکی | مایع شفاف، بی‌رنگ، بدون بو |
| چگالی (در غلظت 50%) | حدود 1.52 g/cm³ در 20°C |
| نقطه انجماد (50%) | حدود 12°C+ |
| نقطه جوش (50%) | حدود 143°C |
| pH محلول | حدود 14 |
| ویسکوزیته (در 20°C) | حدود 3.5 mPa·s (بالاتر از آب) |
| حلالیت در آب | محلول کامل – بسیار قلیایی و گرمازا |
| ظاهر | شفاف، روان، بدون ذرات معلق |
کاربردهای سود مایع
🔹 صنایع شیمیایی پایه:
-
خنثی‌سازی اسیدها، کنترل pH، بازیابی مواد زائد اسیدی
-
واکنش‌دهنده در تولید مواد شوینده، سفیدکننده، رزین، چسب و رنگ
🔹 تصفیه آب و فاضلاب:
-
کنترل pH و حذف فلزات سنگین
-
خنثی‌سازی پساب‌های اسیدی صنایع مختلف
🔹 صنعت کاغذ و خمیرکاغذ (Pulp & Paper):
-
فرآیند کرافت برای جداسازی لیگنین
-
بازیافت کاغذ و سفیدسازی با NaOH
🔹 صنایع نفت، گاز و پتروشیمی:
-
شیرین‌سازی گاز طبیعی (جذب H₂S و CO₂)
-
خنثی‌سازی اسیدها و تصفیه روغن پایه
🔹 صنایع غذایی:
-
تمیزکاری خطوط تولید (CIP)
-
در فرایند فرآوری زیتون و کاکائو (در غلظت‌های کنترل‌شده – گرید خوراکی)
مزایای سود مایع
-
فرم محلول = سهولت تزریق و دوزینگ در فرایندها
-
پایداری بالا در محلول – حمل‌ونقل آسان‌تر نسبت به سود جامد
-
در دسترس در حجم بالا و غلظت‌های متنوع (30٪ تا 50٪)
-
کاربردهای چندمنظوره – از پتروشیمی تا صنایع غذایی
معایب سود مایع
-
خورنده بسیار شدید برای پوست، چشم، فلزات سبک و تجهیزات غیرمقاوم
-
واکنش گرمازا هنگام رقیق‌سازی → نیاز به دقت بالا
-
نیاز به مخازن خاص (پلی‌اتیلن یا فولاد روکش‌دار) برای انبارداری
-
قابل اشتعال نیست، اما در صورت تماس با مواد قابل اشتعال تولید گرما می‌کند
ایمنی و نگهداری سود مایع
| مورد | اقدامات ایمنی پیشنهادی |
|---|---|
| طبقه‌بندی GHS | H314 – خورنده شدید پوست و چشم |
| تجهیزات حفاظت فردی (PPE) | دستکش نئوپرن، عینک ایمنی، شیلد صورت، ماسک تنفسی |
| تماس با پوست / چشم | شست‌وشوی فوری با آب سرد حداقل ۱۵ دقیقه، مراجعه پزشکی |
| نشت یا ریزش | جمع‌آوری با پمپ ضد خوردگی یا مواد جاذب قلیایی |
| ذخیره‌سازی | مخزن HDPE یا فولاد روکش‌دار، دارای تهویه و دور از اسیدها |
| دمای نگهداری مطلوب | بین 15°C تا 35°C |
| بسته‌بندی صنعتی رایج | بشکه‌های 220 لیتری / تانکرهای 1000 لیتری / فله‌ای |
کربنات کلسیم سبک
کربنات کلسیم سبک یکی از مواد شیمیایی و معدنی مهم در صنایع گوناگون است که به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی منحصر‌به‌فرد، کاربردهای وسیعی دارد. این ترکیب که با فرمول شیمیایی CaCO₃ شناخته می‌شود، به صورت پودر سفید و بسیار نرم تولید می‌گردد و در بسیاری از فرآیندهای صنعتی و تولیدی به‌عنوان ماده اولیه ضروری به کار می‌رود.
ساختار شیمیایی کربنات کلسیم سبک
کربنات کلسیم سبک یک ترکیب معدنی غیرآلی است که از اتصال یون‌های کلسیم (Ca²⁺) و کربنات (CO₃²⁻) تشکیل شده است. این ترکیب در طبیعت به شکل کانی‌هایی مانند کلسیت، آراگونیت و سنگ مرمر وجود دارد. ساختار کریستالی آن باعث ایجاد استحکام بالا و خواص ویژه در فرآیندهای صنعتی می‌شود.
ویژگی‌های کربنات کلسیم سبک
-
ظاهر فیزیکی: پودر سفید بسیار نرم و سبک
-
چگالی: حدود 2.71 g/cm³
-
نقطه ذوب: حدود 825°C (تجزیه به اکسید کلسیم و دی‌اکسید کربن)
-
حلالیت در آب: بسیار کم، اما در اسیدهای رقیق به راحتی حل می‌شود
-
پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی، واکنش‌پذیر با اسیدها
-
فرمول شیمیایی: CaCO₃
کاربردهای کربنات کلسیم سبک
کربنات کلسیم سبک به دلیل ویژگی‌های خاص، در صنایع متنوعی استفاده می‌شود، از جمله:
-
صنعت پلاستیک و پلیمر: به عنوان فیلر برای افزایش استحکام و کاهش هزینه تولید
-
صنعت رنگ و پوشش: به عنوان ماده پرکننده برای بهبود کیفیت رنگ و افزایش پوشش‌دهی
-
صنایع کاغذ: به عنوان پرکننده برای ایجاد سطح صاف و سفید در کاغذ
-
صنایع دارویی و غذایی: به عنوان منبع کلسیم یا افزودنی مجاز
-
صنعت لاستیک و چسب: برای بهبود خواص مکانیکی محصولات
معایب کربنات کلسیم سبک
-
حلالیت کم در آب که در برخی کاربردها محدودیت ایجاد می‌کند
-
ایجاد گرد و غبار در زمان جابه‌جایی که ممکن است مشکلات تنفسی ایجاد کند
-
واکنش‌پذیری با اسیدها که در بعضی شرایط تولید گاز CO₂ می‌کند
مزایای کربنات کلسیم سبک
-
قیمت مناسب و در دسترس بودن فراوان
-
غیرسمی و ایمن برای بسیاری از کاربردهای صنعتی و غذایی
-
بهبود خواص مکانیکی محصولات
-
قابلیت بازیافت و استفاده مجدد
-
وزن سبک و توزیع یکنواخت ذرات
ایمنی و نگهداری کربنات کلسیم سبک
-
در محیط خشک و خنک نگهداری شود
-
تماس طولانی با گرد و غبار آن ممکن است باعث تحریک دستگاه تنفسی شود؛ استفاده از ماسک توصیه می‌شود
-
در ظروف دربسته و دور از مواد اسیدی نگهداری گردد
-
از رطوبت مستقیم محافظت شود تا از کلوخه شدن جلوگیری گردد