(PF) رزین های فنل/فرمالدئید
رزینهای فنول-فرمالدئید (Phenol-Formaldehyde یا PF) پلیمرهای مصنوعی هستند که از واکنش فنول با فرمالدئید بهدست میآیند. این رزینها از قدیمیترین پلیمرهای سنتزی محسوب میشوند و به دلیل پایداری حرارتی بالا، مقاومت شیمیایی خوب و استحکام مکانیکی بالا بهطور گستردهای مورد استفاده قرار میگیرند.
ساختار
رزینهای فنول-فرمالدئید پلیمرهای گرماسختی هستند که از طریق واکنش فنول با فرمالدئید تحت شرایط اسیدی یا بازی تشکیل میشوند. ساختار این رزینها بسته به فرآیند سنتز آنها متفاوت است:- در رزینهای نوولاک که تحت شرایط اسیدی و با نسبت فرمالدئید به فنول کمتر از یک تولید میشوند، ساختار به صورت زنجیرهای خطی از واحدهای فنول متصل به یکدیگر از طریق پلهای متیلن (-CH₂-) است. این رزینها نیاز به عامل پخت (مانند هگزامتیلنتترامین) دارند تا در نهایت به یک شبکه سهبعدی و متقاطع تبدیل شوند.
- در مقابل، رزینهای رزول تحت شرایط قلیایی و با مازاد فرمالدئید تولید میشوند. این رزینها بهطور جزئی از قبل پیوندهای متقاطع دارند، زیرا گروههای هیدروکسیمتیل (-CH₂OH) در ساختارشان میتوانند با اعمال حرارت بیشتر واکنش دهند و ساختاری کاملاً سخت و سهبعدی ایجاد کنند.
خواص
رزینهای فنول-فرمالدئید دارای ویژگیهای مهمی هستند که آنها را برای کاربردهای صنعتی بسیار مناسب میسازد:- پایداری حرارتی بالا: در برابر دمای بالا بدون تجزیه قابل توجه مقاومت میکنند.
- استحکام مکانیکی زیاد و سختی بالا: برای کاربردهای سازهای بسیار مناسباند.
- مقاومت شیمیایی بسیار خوب: در برابر اسیدها، بازها و حلالها پایدار هستند.
- عایق الکتریکی مناسب: آنها را برای استفاده در قطعات الکترونیکی و الکتریکی ایدهآل میسازد.
- مقاومت ذاتی در برابر شعله: به دلیل خاصیت خودخاموششوندگی، در برابر آتشسوزی مقاوماند.
کاربردها
- به عنوان چسب و بایندر در تولید تخته چندلایه (plywood)، نئوپان و لمینتها
- در ترکیبات قالبگیری برای ساخت کلیدهای برق، دستگیرهها، دکمهها و قطعات الکترونیکی
- در پوششها و لاکهای محافظ برای چوب، فلزات و قطعات الکتریکی
- به عنوان بایندر در محصولات ساینده مانند سنگهای سنباده
- در مواد عایق مانند فایبرگلاس و سازههای کامپوزیتی
- در قالبهای ریختهگری ماسهای در صنعت متالورژی
مزایا
- پایداری حرارتی و مقاومت در برابر حرارت و آتش
- استحکام مکانیکی بالا و سختی مناسب برای قطعات سازهای
- چسبندگی عالی به انواع سطوح
- مقاومت شیمیایی بالا در برابر مواد خورنده
- خاصیت عایق الکتریکی خوب برای مصارف الکترونیکی
معایب
- طبیعت شکننده، احتمال ترکخوردگی در برابر تنش
- آزادسازی احتمالی فرمالدئید، نیازمند تهویه و کنترل فرآیند
- انعطافپذیری پایینتر نسبت به برخی پلیمرهای سنتزی دیگر
- در برخی کاربردها قیمت بالاتر نسبت به رزینهای جایگزین
پلی استایرن مقاوم
پلیاستایرن مقاوم به ضربه (HIPS) یک پلاستیک پلیاستایرن تقویتشده با لاستیک است که در مقایسه با پلیاستایرن خالص، استحکام ضربهای بهطور قابل توجهی بهبود یافتهای را نشان میدهد، در حالی که خواص اصلی پلیاستایرن مانند انعطافپذیری و قیمت مناسب را حفظ میکند. این ماده بهطور گستردهای در تجهیزات روزمره استفاده میشود. HIPS شامل دو فاز است: فاز پیوسته پلیاستایرن و فاز پراکندهشده لاستیک. این پلیمر معمولاً از طریق پلیمریزاسیون تودهای رادیکال آزاد سنتز میشود.
ساختار پلیاستایرن مقاوم به ضربه
HIPS از زنجیرههای بلند پلیاستایرن تشکیل شده است که در میان آنها ذرات ریز یک پلیمر لاستیکی پراکنده شدهاند. این ذرات بهعنوان نوعی "ضربهگیر" عمل کرده و از انتشار ترکها در پلیمر جلوگیری میکنند.ویژگیهای پلیاستایرن مقاوم به ضربه
پلیاستایرن مقاوم به ضربه (HIPS) دارای ترکیبی از خواص است که آن را به مادهای همهکاره و پرکاربرد تبدیل میکند. این ماده سخت، مقاوم در برابر ضربه، سبک، پردازشپذیر و دارای نقطه ذوب پایین است. همچنین در برابر مواد شیمیایی، روغنها و گریس مقاوم است. بر اساس استانداردهای ASTM، HIPS دارای استحکام کششی 24.8 مگاپاسکال (3,600 psi) و مدول کششی 1.8 گیگاپاسکال (261 ksi) است. این ویژگیها باعث میشود که این پلاستیک بتواند نیروی کافی را تحمل کرده و به گزینهای مناسب برای صنعت بستهبندی و بسیاری از محصولات دیگر تبدیل شود.کاربردهاپلی استایرن مقاوم
از فروشگاههای مواد غذایی گرفته تا کارخانههای بستهبندی و خطوط تولید، این پلاستیک همهکاره در بخشهای مختلفی استفاده میشود. برخی از نمونهها عبارتاند از:- کارد، چنگال و قاشقهای مورد استفاده در صنایع غذایی از HIPS ساخته میشوند.
- پروفیلهای کشیدهشده در استندهای نمایشگاهی از HIPS تولید میشوند.
- ظروف و سینیهای صنعت بستهبندی
- HIPS در تولید لولهها و پروفیلهای سبک که در محصولات خانگی رایج هستند، کاربرد دارد.
- HIPS در ساخت قطعات قالبگیری شده برای مونتاژ اسباببازیها استفاده میشود.
- به دلیل هزینه کم و ماشینکاری آسان، HIPS اغلب بهعنوان جایگزینی برای روی قالبریزی شده در بسیاری از کاربردهای صنعتی استفاده میشود. این ماده حتی در صنعت حملونقل نیز یافت میشود، زیرا یکی از اجزای رایج در قطعات مختلف هواپیما و خودرو است.
مزایای پلیاستایرن مقاوم به ضربه
- دوستدار محیطزیستتر نسبت به بسیاری از پلاستیکهای دیگر
- مقاومت بالای ضربهای
- شکلپذیری بالا
- قابلیت رنگآمیزی
- قیمت مقرونبهصرفه
معایب پلیاستایرن مقاوم به ضربه
- HIPS در برابر بسیاری از مواد شیمیایی، از جمله حلالها، اسیدها و قلیاها مستعد تخریب است.
- HIPS در برابر دماهای پایین مقاومت کمی دارد و ممکن است شکننده شود.
- HIPS مقاومت محدودی در برابر نور UV دارد و با گذشت زمان، در معرض نور خورشید زرد و شکننده میشود.
- HIPS مقاومت ضعیفی در برابر شعله دارد و بهراحتی مشتعل شده و میسوزد.
پلیاستایرن انبساطی
پلیاستایرن منبسط (EPS) یک ماده فوم ترموپلاستیک سخت و سلول بسته است که از دانههای جامد پلیاستایرن تولید میشود. این پلیاستایرن از مونومر استایرن پلیمریز شده و حاوی یک گاز انبساطی (پنتان) است که درون دانههای پلیاستایرن حل شده است. هر دانه پلیاستایرن جامد حاوی مقادیر کمی از گاز است که وقتی حرارت (به شکل بخار) به آن اعمال میشود، این گاز منبسط شده و سلولهای بسته EPS را شکل میدهد. این سلولهای منبسط شده تقریباً 40 برابر حجم دانه پلیاستایرن اصلی را اشغال میکنند. به همین دلیل با استفاده از یک درمان حرارتی دیگر و قالبگیری، بلوکهای بزرگ EPS میتوانند به اشکال خاص و سفارشی شکل داده شوند.
ساختار
ساختار پلیاستایرن منبسط (EPS) شامل دانههای فوم کوچک و سلول بسته است که از پلیاستایرن ساخته شدهاند. این دانهها با استفاده از حرارت منبسط میشوند و باعث میشوند که آنها تا 50 برابر اندازه اصلی خود گسترش یابند. همچنین هر دانه حاوی حفرههای هوایی است.خواص
پلیاستایرن منبسط (EPS) به عنوان هسته پلیمر بیشتر در کاربردها استفاده میشود. این به این دلیل است که این ماده سبک وزن، مقاوم در برابر رطوبت است و عمر طولانی دارد. تحقیقات نشان دادهاند که نرم شدن EPS زمانی آغاز میشود که دما بین 100°C تا 120°C باشد. در فرآیند انفجار، EPS در دمای حدود 160°C ذوب شده و سپس بخار میشود و در دمای 275°C گازهای سمی تولید میکند. EPS یک ترموپلاستیک هیدروکربنی غیر فعال با چگالی کم است که شامل دانههای کروی است که 2 درصد آن پلیاستایرن و 98 درصد آن هوا است.کاربردها
ساختمان و ساخت و ساز EPS به طور گستردهای در صنعت ساخت و ساز به دلیل خواص عایقبندی آن استفاده میشود. این ماده میتواند به کار رود:- به عنوان سیستمهای پانل عایق برای نما، دیوارها، سقفها و کفها در ساختمانها.
- به عنوان ماده شناوری در ساخت ماریناها و پلها.
- به عنوان پرکننده سبک در ساخت جادهها و راهآهن.
- تولید ظروف خدمات غذایی مانند فنجانهای نوشیدنی، سینیهای غذا و ظروف تاشو.
مزایا
- سبک وزن
- مقاوم در برابر آب
- آسان برای تولید
- انرژی کارآمد
- دوام و طول عمر بالا
معایب
- آسیبپذیری در برابر فشار
- مقاومت محدود در برابر آتش
- غیرقابل تجزیهپذیر