ایزو اکتیل الکل اتوکسیله
ایزو‌اکتیل الکل اتوکسیله (Isooctyl Alcohol Ethoxylate) یک سورفکتانت غیر یونی است که از واکنش بین ایزو‌اکتیل الکل شاخه‌دار با ۸ کربن (C₈) و اتیلن اکسید (EO) با هدف افزودن ۳–۱۰ واحد EO تولید می‌شود. ترکیب حاصل دارای ویژگی‌های برجسته‌ای همچون کاهش کشش سطحی، پراکندگی مؤثر، امولسیفیکاسیون پایدار، کف کنترل‌شده و پایداری حرارتی بالا است و در صنایع مختلف کاربرد وسیعی دارد.
ساختار شیمیایی ایزو اکتیل الکل اتوکسیله
- فرمول عمومی: R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
- دُم آبگریز (R): زنجیره ایزو‌اکتیل ( C₈ شاخه‌دار)
- N: تعداد واحدهای EO بین ۳ تا ۱۰
ساختار شاخه‌دار R باعث پایداری حرارتی و مقاومت در آب سخت می‌شود، درحالی‌که زنجیره اتوکسیله شده EO خاصیت آبدوستی و انحلال‌پذیری در آب را فراهم می‌آورد .
ویژگی‌های ایزو‌اکتیل الکل اتوکسیله
غیر یونی بودن: در ساختار این ماده گروه‌های یونی وجود ندارد، بنابراین در طیف وسیعی از pH (معمولاً بین ۴ تا ۱۰) پایدار است و با سورفکتانت‌های آنیونی، کاتیونی و آمفوتری سازگار است.
کاهش‌دهنده کشش سطحی قوی: باعث کاهش کشش سطحی آب و افزایش ترشوندگی سطوح می‌شود که برای فرمولاسیون شوینده‌ها و سم‌پاش‌ها اهمیت زیادی دارد.
پخش‌کنندگی مؤثر: در سیستم‌های رنگ، جوهر و کشاورزی، موجب پراکندگی یکنواخت ذرات رنگ‌دانه، سم یا مواد فعال می‌شود.
پایداری حرارتی و شیمیایی مناسب: در برابر دما و اغلب مواد شیمیایی مانند اسیدهای ملایم، بازها و نمک‌ها مقاوم است، که آن را برای محیط‌های صنعتی مناسب می‌سازد.
عدم ایجاد کف زیاد: در مقایسه با سورفکتانت‌های آنیونی، کف نسبتاً کمتری تولید می‌کند که در کاربردهایی مانند فرآیندهای صنعتی، پوشش‌دهی و نساجی مزیت دارد.
زیست‌تخریب‌پذیری (Biodegradability): در بسیاری از گریدها، به‌ویژه با زنجیره EO کمتر، زیست‌تخریب‌پذیر بوده و اثرات زیست‌محیطی کمتری دارد.
بی‌رنگ و بی‌بو بودن: مایعی شفاف و بی‌رنگ تا زرد کمرنگ است که در فرمولاسیون‌هایی با حساسیت ظاهری یا بویایی بالا (مثلاً شوینده‌های خانگی) مناسب است.
سازگار با سختی آب: در برابر یون‌های منیزیم و کلسیم موجود در آب سخت مقاوم است و عملکرد خود را حفظ می‌کند.
کاربردهای ایزو‌اکتیل الکل اتوکسیله
شوینده‌های صنعتی و خانگی
- شوینده‌های خانگی مانند مایع ظرفشویی، پاک‌کننده چندمنظوره و اسپری‌های سطوح آشپزخانه
- شوینده‌های صنعتی مانند پاک‌کننده‌های قوی برای چربی‌زدایی قطعات فلزی، ماشین‌آلات، و سطوح سخت در صنایع خودروسازی یا غذایی
رنگ‌ها، پوشش‌ها و جوهر
- رنگ‌های پایه آب (waterborne paints) برای کاربردهای ساختمانی یا صنعتی
- جوهرهای چاپ برای سطوح پلاستیکی یا کاغذی
- پوشش‌های ضدخوردگی یا دکوراتیو برای فلزات و چوب
کشاورزی و اسپری‌های سم‌پاشی
- آفت‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها با اثربخشی بالا
- کودهای مایع با قابلیت جذب سریع‌تر
- قارچ‌کش‌ها با پایداری بهتر در محلول‌های اسپری
نساجی و چرم
- شست‌وشو و حذف ناخالصی از پنبه و پلی‌استر قبل از رنگرزی
- بهبود توزیع رنگ در رنگرزی‌های راکتیو و مستقیم
- افزایش لطافت و انعطاف‌پذیری در محصولات چرمی
مزایای ایزو اکتیل الکل اتوکسیله
- غیر یونی : قابلیت ترکیب با سایر سورفکتانت‌ها (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
- کف کنترل‌شده : مناسب محصولات کم‌کف یا اسپری
- پایداری در pH متغیر و آب سخت
- زیست‌تخریب‌پذیری مناسب در گرید طبیعی
- کفایت بهبود ترشوندگی و پراکندگی در کاربردهای صنعتی
معایب ایزو اکتیل الکل اتوکسیله
- گرم‌شدن اضافی در آب سرد با کاهش حلالیت یا ایجاد کدری (Cloud Point)
- حد پایین کف : ممکن است نیاز به افزودن سورفکتانت مکمل باشد
- امکان تحریک پوست/چشم در غلظت‌های بالا
- قیمت بالاتر نسبت به سورفکتانت‌های ساده‌تر (مانند NP‑9 یا LABSA)
- ناسازگاری احتمالی با اکسیدکننده‌ها حساس
ایمنی و نگهداری ایزو‌اکتیل الکل اتوکسیله
ایزو‌اکتیل الکل اتوکسیله به عنوان یک سورفکتانت غیر یونی جزو ماده های مهمی در رعایت دستورالعمل‌های نگهداری است که با رعایت موارد گفته شده در ادامه نقش حیاتی در محصول و سلامت محیط دارد.
نکات ایمنی کلیدی
-
این ماده معمولاً دارای خطر پایین برای انسان و محیط زیست است، اما تماس طولانی‌مدت با پوست یا چشم ممکن است منجر به تحریک ملایم شود.
-
در صورت تماس با پوست: ناحیه آلوده را با آب فراوان بشویید.
-
در صورت استنشاق بخار: فرد را به هوای تازه منتقل کنید.
-
در کار با این ماده استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و لباس کار استاندارد توصیه می‌شود.
-
از خوردن یا استنشاق مستقیم آن شدیداً پرهیز شود.
شرایط نگهداری اصولی:
-
ماده باید در ظروف مقاوم به خوردگی، دربسته و دارای برچسب کامل نگهداری شود.
-
مکان نگهداری باید خشک، خنک، دارای تهویه مناسب و دور از منابع حرارتی و نور مستقیم آفتاب باشد.
-
دمای نگهداری ترجیحاً بین ۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد تا از جدایش فاز یا تغییر ویسکوزیته جلوگیری شود.
-
از نگهداری در مجاورت اسیدهای قوی، مواد اکسیدکننده و مواد ناسازگار پرهیز شود.
