استریل الکل
استریل الکل (Sterile Alcohol)یک محلول الکلی استریل‌شده، معمولاً بر پایه اتانول ۷۰٪ یا ایزوپروپانول ۷۰٪ است که در شرایط کنترل‌شده، استریل و فاقد میکروب و ذرات معلق تولید می‌شود. این ماده به‌عنوان ضدعفونی‌کننده سریع و مؤثر در محیط‌های پزشکی، آزمایشگاهی، دارویی و صنعتی شناخته می‌شود .
ساختار شیمیایی استریل الکل
- ماده مؤثر اصلی: اتانول (CH₃CH₂OH, CAS 64-17-5) یا ایزوپروپانول (CH₃CHOHCH₃, CAS 67-63-0)
- حامل: آب مقطر استریل‌شده برای حفظ غلظت ضدعفونی، معمولاً بین ۷۰–۷۵٪ (v/v)
- ساختار محلول: محلولی شفاف، همگن و بدون آلودگی میکروبی که ضمن فسفریزه‌سازی، قابلیت نفوذ به دیواره سلولی باکتری‌ها را دارد
- غلظت ۷۰٪ به‌دلیل اثر بهینه ضدعفونی (نفوذ به پروتئین و غشاء سلولی میکروب‌ها) مورد استفاده قرار می‌گیرد .
ویژگی‌های استریل الکل
- مایع بی‌رنگ یا کم‌رنگ با بوی الکلی یا کمی آروماتیک
- نقطه جوش: اتانول 78.2 °C؛ ایزوپروپانول ≈ 82.6 °C
- محلول‌پذیری: هر دو در آب و برخی حلال‌های آلی کاملاً محلول هستند
- نقطه اشتعال: پایین (قابل اشتعال شدید)
- استریل و فاقد میکروارگانیسم: فیلتر شده (مثلاً 0.2 μm) و گاهی تابش گاما
کاربردهای استریل الکل
- استریل الکل به عنوان ضدعفونی کننده قبل از تزریقات یا جراحی کاربرد دارد.
- ضدعفونی سطوح تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی
- مواد اولیه در تولید ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست
- استریل ابزار آزمایشگاهی و زیست‌پزشکی
- ضدعفونی سطوح در خطوط تولید داروسازی و واکسن
- ضدعفونی تجهیزات و لوازم آرایشی و پزشکی
- کاربرد در محیط‌های صنعتی حساس مانند اتاق عمل و آزمایشگاه‌های ویروسی (BSL-2/3)
کاربردهای صنعتی استریل الکل
- پزشکی و بیمارستانی
- آزمایشگاهی و زیست‌پزشکی
- صنایع دارویی و تولید واکسن
- آرایشی و بهداشتی
- شوینده و ضدعفونی صنعتی
مزایای استریل الکل
- ضدعفونی سریع و گسترده علیه باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها
- غیرخورنده برای فلزات و بسیاری از سطوح حساس
- بدون نیاز به آبکشی پس از استفاده
- قابل استفاده در محیط‌های استریل مانند اتاق عمل و آزمایشگاه‌های ویروسی
- سازگاری با پوست (در گریدهای حاوی مرطوب‌کننده یا گلیسیرین)
- تبخیر سریع و بدون باقی‌ماندن آثار بر سطوح
معایب استریل الکل
- قابل اشتعال بسیار بالا — نیازمند کنترل دقیق محیط نگهداری
- خشکی پوست در استفاده‌های مکرر (اگر مرطوب‌کننده نداشته باشد)
- غیرفعال در برابر باکتری‌هایی با پوشش اسپور
- نیاز به بسته‌بندی کاملاً استریل و مقاوم به تبخیر
- عمر مفید کوتاه پس از باز شدن به‌ویژه در برخی بسته‌بندی‌ها
