دی استون الکل
الکل دی‌استون (Diacetone Alcohol) با نام شیمیایی 4-هیدروکسی4-متیل‌پنتانون2-، یک ترکیب آلی شفاف، بی‌رنگ و با بوی ملایم است که در گروه الکل‌های کتونی قرار دارد. این ماده به‌طور صنعتی از واکنش تراکم استون تولید می‌شود و به‌عنوان حلال در صنایع مختلف مانند رنگ، رزین، پوشش‌ها، جوهر چاپ، و مواد شوینده کاربرد گسترده دارد.
ساختار شیمیایی دی استون الکل
- نام IUPAC: 4-Hydroxy-4-methylpentan-2-one
- فرمول شیمیایی C₆H₁₂O₂
- شماره CAS: 123-42-2
- ساختار مولکولی:
- شامل یک گروه کتونی (C=O)
- یک گروه هیدروکسیل (–OH)
- شاخه متیل
- ساختار ظاهری: مایعی شفاف و همگن، بی‌رنگ با بویی ملایم و شیرین
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دی استون الکل
- جرم مولکولی: 116.16 g/mol
- نقطه جوش: 166–168 °C
- نقطه اشتعال: 58 °C (بسته به شرایط)
- انحلال‌پذیری:
- کاملاً محلول در آب
- محلول در بسیاری از حلال‌های آلی مانند اتانول، استون، بنزن
- پایداری: در دمای محیط پایدار است ولی باید از گرمای زیاد و منابع جرقه دور نگه داشته شود
کاربردهای دی استون الکل
- صنعت رنگ و رزین:
- به‌عنوان حلال در تولید رنگ‌های پایه آبی و پایه حلال
- تنظیم ویسکوزیته و افزایش براقیت رنگ
- جوهر چاپ:
- حلال برای جوهرهای چاپ فلکسو، گراور و مرکب‌های تخصصی
- پوشش‌های صنعتی و اتومبیلی:
- اصلاح‌کننده خواص تبخیر و خشک‌شوندگی پوشش‌ها
- چسب‌ها و مواد شوینده:
- به‌عنوان حلال در چسب‌های صنعتی و پاک‌کننده‌های قوی
- صنایع آرایشی و بهداشتی:
- در ترکیب برخی لاک‌های ناخن یا حلال‌های غیر آبی
کاربردهای صنعتی
-
- رنگ و پوشش
- جوهر چاپ
- مواد شوینده صنعتی
- چسب و لاک
- فرمولاسیون‌های آرایشی
- تولید مواد شیمیایی میانی در سنتز آلی
مزایای دی استون الکل
- قدرت حلالیت بالا برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی
- پایداری شیمیایی مناسب در ترکیبات مختلف
- سرعت تبخیر متوسط، مناسب برای کنترل خشک‌شدن رنگ و پوشش
- قابلیت اختلاط با آب، تسهیل‌کننده در فرمولاسیون محصولات پایه آبی
- خطر کمتر نسبت به بسیاری از حلال‌های آروماتیک مانند تولوئن یا زایلن
معایب دی استون الکل
- قابل اشتعال با نقطه اشتعال نسبتاً پایین
- تحریک‌کننده پوست و چشم در تماس مستقیم
- نیاز به تهویه مناسب در محیط‌های کاری برای جلوگیری از تجمع بخارات
- تأثیرات مزمن تنفسی در مواجهه طولانی‌مدت
- باید مطابق با دستورالعمل‌های ایمنی (مانند SDS) استفاده و نگهداری شود
