ایزوپروپیل الکل (Isopropyl Alcohol) که با نام ایزوپروپانول (Isopropanol) نیز شناخته می‌شود، یک الکل آلی با فرمول شیمیایی C₃H₈O است که در دسته الکل‌های نوع دوم (Secondary Alcohol) قرار می‌گیرد. این ماده به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده، حلالیت بالا، تبخیر سریع و سازگاری با فرمول‌های مختلف، به‌طور گسترده در صنایع پزشکی، بهداشتی، آرایشی، شیمیایی و الکترونیک استفاده می‌شود.

 ساختار شیمیایی

• فرمول مولکولی: C₃H₈O

• نام IUPAC: Propan-2-ol

• فرمول ساختاری: CH₃–CHOH–CH₃

• نوع الکل: الکل نوع دوم (Secondary Alcohol)

گروه هیدروکسیل (–OH) به اتم کربن دوم متصل است که آن را از سایر الکل‌ها مانند اتانول یا نرمال‌پروپانول متمایز می‌کند.

 ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

 کاربردهای ایزوپروپیل الکل

1. صنایع پزشکی و ضدعفونی:

   • ضدعفونی‌کننده پوست و تجهیزات قبل از تزریق یا جراحی

   • استفاده در اسپری‌ها، پدهای الکلی و ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست

2. صنایع آرایشی و بهداشتی:

   • پایه حلال در تونر، پاک‌کننده آرایش، ادکلن، اسپری‌ها

   • خشک‌کن سریع در فرمول‌های موضعی

3. صنعت الکترونیک و اپتیک:

   • تمیزکننده قطعات حساس، لنزها و مدارات بدون باقی‌مانده

   • پاک‌کننده بدون آب و فاقد مواد روغنی

4. آزمایشگاه و سنتز شیمیایی:

   • حلال واکنش‌ها، تمیزکننده ظروف آزمایشگاهی

   • ماده واسط در سنتز ترکیبات دارویی و آرایشی

5. صنایع چاپ و جوهر:

   • کمک حلال در جوهرهای چاپ و مرکب‌های پایه حلال

✅ مزایای ایزوپروپیل الکل

• تبخیر سریع بدون باقی‌مانده چرب یا لکه

• حلالیت بالا برای طیف وسیعی از ترکیبات آلی و معدنی

• اثر ضدباکتری، ضدویروس و ضدقارچ در غلظت‌های مناسب

• قابل استفاده به‌صورت رقیق یا خالص (70% مؤثرتر برای ضدعفونی)

• سازگار با سطوح حساس مانند شیشه، فلز، پلاستیک

❌ معایب و محدودیت‌ها

• قابل اشتعال – نیاز به تهویه، نگهداری ایمن و دور از شعله

• استنشاق بخارات در غلظت بالا ممکن است باعث سرگیجه یا تحریک شود

• در مصرف مکرر باعث خشکی پوست یا تحریک چشم می‌شود

• ناسازگار با برخی ترکیبات اکسیدکننده قوی