ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات IsoPropyl Acetate یک ترکیب آلی و حلال استری پرکاربرد با فرمول شیمیایی C₅H₁₀O₂ است که به دلیل بوی میوه‌ای و خواص تبخیر سریع، در صنایع مختلف به‌ویژه در تولید پوشش‌ها، رنگ‌ها، چسب‌ها و محصولات دارویی استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی یکی از حلال‌های محبوب در میان تولیدکنندگان به شمار می‌آید زیرا ضمن کارایی بالا، ایمنی نسبی بیشتری در مقایسه با برخی حلال‌های مشابه دارد.
ساختار شیمیایی ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات یک استر آلیفاتیک است که از واکنش بین اسید استیک و ایزوپروپانول به دست می‌آید. ساختار آن شامل یک گروه استات (–COOCH₃) و یک زنجیره ایزوپروپیل (–CH(CH₃)₂) است. این ساختار باعث ایجاد خاصیت فراریت بالا، بوی ملایم و قدرت حلالیت مطلوب می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ایزوپروپیل استات
-
فرمول مولکولی: C₅H₁₀O₂
-
جرم مولکولی: 102.13 g/mol
-
ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی میوه‌ای
-
نقطه جوش: حدود 88-90 °C
-
نقطه اشتعال: 2 °C
-
چگالی (در 20°C): 0.87 g/cm³
-
حلالیت در آب: کم محلول، اما به‌خوبی در حلال‌های آلی حل می‌شود
-
فراریت: بالا
کاربردهای ایزوپروپیل استات
-
صنعت رنگ و پوشش‌ها: به‌عنوان حلال سریع‌الفرار برای تولید رنگ‌های صنعتی، پوشش‌های چوب و لاک‌ها.
-
چسب‌ها و رزین‌ها: افزایش کیفیت و کاهش زمان خشک شدن محصولات.
-
صنعت داروسازی: به‌عنوان حلال در فرمولاسیون برخی داروها و عصاره‌گیری.
-
محصولات بهداشتی و آرایشی: در اسپری‌ها، لاک پاک‌کن‌ها و عطرها.
-
صنعت چاپ: به‌عنوان حلال جوهر و بهبود کیفیت چاپ.
معایب ایزوپروپیل استات
-
قابلیت اشتعال بسیار بالا که نیازمند رعایت نکات ایمنی در انبارش است.
-
فراریت زیاد که می‌تواند در محیط‌های بسته موجب آلودگی هوا و ایجاد خطر استنشاقی شود.
-
حلالیت کم در آب که بازیافت و جداسازی آن را دشوار می‌سازد.
مزایای ایزوپروپیل استات
-
بوی میوه‌ای خوشایند که آن را برای استفاده در صنایع بهداشتی و آرایشی مناسب می‌کند.
-
قدرت تبخیر بالا که سرعت خشک شدن محصولات را افزایش می‌دهد.
-
سازگاری با بسیاری از پلیمرها و رزین‌ها.
-
کاربرد گسترده در صنایع متنوع (از رنگ و پوشش گرفته تا دارویی و آرایشی).
ایمنی و نگهداری ایزوپروپیل استات
-
شرایط انبارش: در ظروف دربسته و مقاوم در برابر خوردگی، دور از نور خورشید و منابع حرارتی نگهداری شود.
-
ایمنی در کار: استفاده از تهویه مناسب، دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عینک ایمنی ضروری است.
-
خطرات استنشاقی: استنشاق بخارات می‌تواند منجر به سرگیجه، سردرد و تحریک دستگاه تنفسی شود.
-
قابلیت اشتعال: باید از هرگونه جرقه یا شعله باز دور نگه داشته شود.
ایزوله سویا پروتئین
ایزوله سویا پروتئین یکی از خالص‌ترین و پرکاربردترین انواع پروتئین‌های گیاهی است که از دانه سویا استخراج می‌شود و معمولاً بیش از ۹۰٪ پروتئین خالص دارد. این ماده با حذف کامل چربی‌ها، قندها و فیبرهای نامحلول از پروتئین سویا کنسانتره به دست می‌آید و به دلیل کیفیت بالا، جایگاه ویژه‌ای در صنایع غذایی، دارویی و ورزشی دارد.
پودر ایزوله سویا پروتئین ظاهری سفید تا کرم روشن دارد، طعم ملایم و خنثی آن باعث می‌شود در محصولات مختلف از جمله گوشت‌های فرآوری‌شده، سوسیس و کالباس، محصولات لبنی و مکمل‌های ورزشی مورد استفاده قرار گیرد.
ساختار شیمیایی ایزوله سویا پروتئین
پروتئین ایزوله سویا ترکیبی از چند نوع پروتئین گیاهی است که در دانه سویا وجود دارند؛ مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
-
گلیسینین: پروتئینی با ساختار شش‌تایی و غنی از اسیدآمینه‌های ضروری.
-
بتا-کونگلیسینین: پروتئینی سبک‌تر با خاصیت امولسیفایری بالا.
فرمول پروتئینی سویا را می‌توان به‌صورت تقریبی C₂₅₃H₄₀₁N₆₅O₇₉S₂ بیان کرد، اما به دلیل ماهیت طبیعی آن، ساختار دقیق بسته به منبع و فرآیند تولید متفاوت است.
این ترکیبات دارای زنجیره‌های بلند اسید آمینه‌ای هستند و خواص فیزیک و شیمیایی آن‌ها باعث پایداری، جذب آب بالا در محیط‌های مرطوب می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ایزوله سویا پروتئین
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| ظاهر فیزیکی | پودر سفید یا کرم‌رنگ، بی‌بو، با طعم خنثی |
| محتوای پروتئین | حداقل 90% بر پایه خشک |
| حلالیت در آب | بسیار بالا، به‌ویژه در pH خنثی |
| pH محلول 1% | بین 6.5 تا 7.5 |
| چگالی فله‌ای | 0.35 – 0.45 g/cm³ |
| نقطه دناتوراسیون پروتئین | بین 70 تا 90°C |
| پایداری حرارتی | بالا، مناسب برای پخت و فرآیند حرارتی |
| حاوی اسیدهای آمینه ضروری | لوسین، ایزولوسین، والین، لیزین، فنیل‌آلانین، متیونین |
فرایند تولید ایزوله سویا پروتئین
فرآیند تولید ایزوله سویا پروتئین شامل چند مرحله صنعتی دقیق است تا ناخالصی‌ها حذف و پروتئین خالص استخراج شود:
-
استخراج از دانه سویا:
ابتدا دانه‌های سویا تمیز، پوست‌گیری و بدون چربی می‌شوند تا پروتئین از روغن جدا گردد. -
حلال‌زدایی و جداسازی:
آرد بدون چربی سویا با آب یا محلول قلیایی (pH حدود 8.5) استخراج می‌شود تا پروتئین‌ها حل و فیبر جدا شود. -
رسوب‌دهی ایزوالکتریک:
pH محلول به حدود 4.5 رسانده می‌شود تا پروتئین‌ها رسوب کنند. -
شست‌وشو و خشک‌سازی:
رسوب شسته و سپس با اسپری‌درایر خشک می‌شود تا پودر نرم و سبک حاصل شود.
این فرایند به گونه‌ای طراحی شده است که پروتئین باکیفیت بالا، بدون بوی سویا و با جذب آب عالی تولید گردد.
کاربردهای ایزوله سویا پروتئین
۱. صنایع غذایی
-
در سوسیس، کالباس، همبرگر، ناگت و گوشت‌های فرآوری‌شده به‌عنوان عامل امولسیفایر و نگهدارنده رطوبت.
-
در محصولات لبنی (ماست، پنیر، بستنی) برای افزایش قوام و بهبود بافت.
-
در محصولات نان و شیرینی جهت افزایش نرمی و ماندگاری.
-
در نوشیدنی‌ها و مکمل‌های غذایی به‌عنوان منبع پروتئین گیاهی.
۲. صنایع دارویی و مکمل‌ها
-
در تولید پودر پروتئین سویا ایزوله و مکمل‌های گیاهی جایگزین پروتئین حیوانی.
-
در فرمولاسیون‌های تغذیه‌ای برای بیماران یا سالمندان.
۳. صنایع غیرغذایی
-
در چسب‌های صنعتی، فیلم‌های زیست‌تجزیه‌پذیر و محصولات آرایشی به‌عنوان عامل پایدارکننده طبیعی.
مزایای ایزوله سویا پروتئین
✅ محتوای پروتئینی بالا: بیش از ۹۰٪ پروتئین خالص
✅ منبع کامل اسیدهای آمینه ضروری
✅ جایگزین مناسب برای پروتئین حیوانی در رژیم‌های گیاه‌خواری
✅ قابلیت امولسیون و جذب آب بالا (بهبود بافت مواد غذایی)
✅ پایداری حرارتی بالا و بدون کلسترول
✅ افزایش ماندگاری محصولات گوشتی و لبنی
✅ سازگار با محیط‌زیست و زیست‌تخریب‌پذیر
معایب احتمالی ایزوله سویا پروتئین
⚠️ ممکن است در افراد حساس به سویا باعث آلرژی خفیف یا نفخ شکمی شود.
⚠️ طعم خاص پروتئین سویا در برخی محصولات می‌تواند نیازمند بهبوددهنده طعم باشد.
⚠️ فرآیند تولید صنعتی آن نسبتاً پرهزینه است.
ایمنی و نگهداری ایزوله سویا پروتئین
-
ایزوله سویا پروتئین ماده‌ای ایمن و دارای تأییدیه FDA و EFSA است.
-
باید در محیط خشک و خنک (زیر ۲۵°C) و به دور از نور مستقیم نگهداری شود.
-
در بسته‌بندی‌های چندلایه (کیسه‌های ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرمی) عرضه می‌شود.
-
پایداری آن تا ۲۴ ماه پس از تولید حفظ می‌شود.
گریدهای ایزوله سویا پروتئین
| نوع گرید | توضیحات و ویژگی‌ها | کشور تولیدکننده رایج |
|---|---|---|
| Food Grade | ویژه صنایع غذایی و نوشیدنی‌ها با خلوص بالا و بدون بو | چین، هند، برزیل |
| Industrial Grade | مورد استفاده در چسب، خوراک دام و صنایع غیرغذایی | چین |
| Pharma Grade | با کنترل دقیق فلزات سنگین، مخصوص مکمل‌های دارویی | آلمان، ژاپن |
| Feed Grade | برای خوراک دام و طیور به عنوان منبع پروتئین گیاهی | چین |
فرمول ترکیب اسید آمینه‌ای
| اسید آمینه | درصد تقریبی |
|---|---|
| لوسین | 7.6% |
| ایزولوسین | 4.8% |
| والین | 5.0% |
| لیزین | 6.3% |
| فنیل‌آلانین | 5.1% |
| متیونین | 1.3% |
| آرژنین | 7.5% |
| گلوتامیک اسید | 19.0% |
فرآیند کنترل کیفیت ایزوله سویا پروتئین
-
اندازه‌گیری محتوای پروتئین (روش کجلدال)
-
تست جذب آب و امولسیون‌سازی
-
اندازه‌گیری فلزات سنگین و آلودگی میکروبی
-
تست رنگ، بو و پایداری حرارتی
به طور کلی ایزوله سویا پروتئین به‌عنوان یک منبع پروتئینی گیاهی باکیفیت بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای تولیدکنندگان مواد غذایی، مکمل‌ها و محصولات سلامت‌محور است.
این ماده ضمن برخورداری از خواص عملکردی عالی، در کاهش هزینه‌ها و جایگزینی پروتئین حیوانی نقش کلیدی دارد.
بوتیل استات
بوتیل استات یک حلال شیمیایی پرکاربرد با فرمول شیمیایی C₆H₁₂O₂ است که به دلیل بوی میوه‌ای و فرّاریت بالا، در صنایع مختلف از جمله رنگ، پوشش، چاپ و تولید محصولات آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در دسته استرها قرار می‌گیرد و به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب، جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی مواد اولیه شیمیایی دارد.
ساختار شیمیایی بوتیل استات
بوتیل استات حاصل واکنش بوتانول و اسید استیک است و در گروه استرها طبقه‌بندی می‌شود.
-
فرمول مولکولی: C₆H₁₂O₂
-
ساختار: شامل یک زنجیره بوتیل متصل به گروه استات است.
-
شماره CAS: 123-86-4
این ساختار باعث ایجاد خواص حلالیت بالا و فرّاریت کنترل‌شده می‌شود که برای فرآیندهای صنعتی بسیار ارزشمند است.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بوتیل استات
-
ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی شیرین و میوه‌ای
-
جرم مولکولی: 116.16 g/mol
-
نقطه جوش: حدود 126 °C
-
چگالی (در 20°C): 0.88 g/cm³
-
حلالیت در آب: بسیار کم (حدود 0.7 g/L در 25 °C)
-
نقطه اشتعال: 22 °C (مایع قابل اشتعال)
-
ویژگی شیمیایی: واکنش‌پذیر با اکسیدکننده‌های قوی
کاربردهای بوتیل استات
بوتیل استات به دلیل خواص ویژه‌اش، در صنایع گوناگون به کار گرفته می‌شود:
-
به‌عنوان حلال رنگ‌ها، لاک‌ها و پوشش‌های صنعتی
-
در صنعت چاپ و جوهرها به دلیل تبخیر یکنواخت
-
در تولید چسب‌ها و رزین‌ها
-
به‌عنوان حلال در محصولات آرایشی و لاک ناخن
-
در صنایع دارویی و شیمیایی به‌عنوان حلال فرمولاسیون
معایب بوتیل استات
-
قابل اشتعال بودن بالا (نیازمند شرایط ذخیره‌سازی ویژه)
-
حلالیت کم در آب که در برخی کاربردها محدودیت ایجاد می‌کند
-
می‌تواند در صورت تماس طولانی، تحریک پوستی و تنفسی ایجاد کند
-
در مقادیر زیاد، اثرات مخرب زیست‌محیطی دارد
مزایای بوتیل استات
-
بوی خوشایند و میوه‌ای (در مقایسه با بسیاری از حلال‌ها)
-
تبخیر یکنواخت و کنترل‌شده، مناسب برای کاربردهای پوششی
-
قدرت حلالیت بالا برای رزین‌ها، رنگ‌ها و پلیمرها
-
قابلیت استفاده گسترده در صنایع مختلف
-
کیفیت بالا در ترکیب با سایر حلال‌ها برای بهبود فرمولاسیون
ایمنی و نگهداری بوتیل استات
به دلیل ماهیت قابل اشتعال و فرّار، رعایت نکات ایمنی در نگهداری بوتیل استات بسیار ضروری است:
-
نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم در برابر حلال‌ها
-
دور از حرارت، شعله مستقیم و منابع جرقه
-
استفاده از تجهیزات تهویه مناسب در انبارها
-
استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی هنگام کار
-
رعایت استانداردهای HSE برای حمل‌ونقل مواد شیمیایی
بیکربنات سدیم
ساختار شیمیایی بی کربنات سدیم
- فرمول شیمیایی: NaHCO₃
- نام IUPAC: Sodium hydrogen carbonate
- ساختار مولکولی: یونی (Na⁺ + HCO₃⁻)
- شماره CAS: 144-55-8
- ساختار سه‌بعدی: یون هیدروژن‌کربنات مسطح (planar) بوده و در فاز جامد با یون سدیم تشکیل بلورهای یونی پایدار می‌دهد.
- وزن مولکولی: 84.01 g/mol
- منبع طبیعی: یافت می‌شود در رسوبات طبیعی نظیر نهراکلین (Nahcolite)
ویژگی‌های بی کربنات سدیم
- حالت فیزیکی: جامد پودری یا بلوری سفیدرنگ
- طعم و بو: بی‌بو، مزه کمی قلیایی
- دمای تجزیه: حدود 270°C
- pH محلول 1%: بین 8.2 تا 8.6
- ویسکوزیته: ندارد (جامد است)
- پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی – در گرمای بالا به CO₂، Na₂CO₃ و H₂O تجزیه می‌شود
کاربردهای بی کربنات سدیم
- صنایع غذایی (گرید خوراکی - E500):
- عامل ورآورنده در تهیه نان و کیک
- تنظیم‌کننده pH در محصولات غذایی
- ضداسید در نوشیدنی‌های گازدار و پودرهای فوری
- صنایع دارویی:
- ضداسید برای درمان سوزش معده و رفلاکس
- ماده فعال در محلول شست‌وشوی دهان، بینی و لنز
- بافر در فرمولاسیون قرص‌های جوشان، تزریقی و شربت‌ها
- صنایع شوینده و پاک‌کننده:
- پاک‌کننده ملایم و ضدبو طبیعی
- نرم‌کننده آب سخت در پودرهای شوینده
- جذب‌کننده بو در یخچال و کفش‌ها
- آتش‌نشانی:
- ماده اصلی در کپسول‌های پودر خشک (Dry Chemical Powder)
- خنثی‌سازی اسیدهای نشت‌کرده در حوادث شیمیایی
- کشاورزی و دامداری:
- متعادل‌کننده pH خاک‌های اسیدی
- تنظیم‌کننده pH خوراک دام و طیور
- ضدقارچ برای برگ گیاهان
- تصفیه آب و فاضلاب:
- تنظیم‌کننده pH در پساب صنعتی
- خنثی‌کننده یون‌های فلزی محلول
مزایای بی کربنات سدیم
- غیرسمی، زیست‌سازگار و قابل‌تجزیه طبیعی
- قابل‌دسترس در گریدهای خوراکی، دارویی و صنعتی
- بی‌خطر برای انسان و محیط‌زیست در دوزهای مجاز
- کاربرد چندمنظوره و هزینه پایین
- پایداری بالا در طولانی‌مدت در صورت نگهداری مناسب
- سازگار با بسیاری از مواد شیمیایی دیگر
معایب بی کربنات سدیم
- حساس به رطوبت – در محیط مرطوب کارایی کاهش می‌یابد
- تجزیه در دمای بالا – نامناسب برای فرآیندهای حرارتی مستقیم
- مصرف زیاد آن ممکن است باعث قلیایی شدن بیش از حد محیط شود
- در برخی کاربردهای خاص نیازمند درجه خلوص بسیار بالا است (مثل دارویی و غذایی)
- غیرمناسب برای سیستم‌های بسته تحت فشار (به‌دلیل تولید CO₂)
ایمنی و نگهداری بی کربنات سدیم
- کد خطر (GHS): ماده‌ای غیرخطرناک طبقه‌بندی می‌شود
- سمیت خوراکی: غیرسمی در دوزهای خوراکی ایمن (GRAS توسط FDA)
- استنشاق: کم‌خطر – گرد پودری ممکن است در دوزهای بالا موجب تحریک مجاری تنفسی شود
- تماس پوستی و چشمی: بی‌خطر – اما تماس طولانی‌مدت می‌تواند باعث خشکی پوست شود
واکنش‌پذیری: پایدار – در دمای بالا به Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O تجزیه می‌شود
نکات ایمنی بیکربنات سدیم
|
استفاده از ماسک تنفسی در محیط‌های گرد و غبارآلود صنعتی |
|
|---|---|
| دستکش محافظ هنگام کار با حجم زیاد | |
| عینک ایمنی در خطوط تولید و محیط‌های پودری | |
| تهویه مناسب در انبار یا فضای بسته | |
| عدم تماس مستقیم با اسیدها (ایجاد واکنش شدید و کف) | |
شرایط نگهداری بیکربنات سدیم
| پارامتر | شرایط توصیه‌شده |
|---|---|
| دمای نگهداری | بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد |
| رطوبت محیط | خشک و کم رطوبت (رطوبت باعث کلوخه شدن پودر می‌شود) |
| نور و تابش مستقیم | دور از نور مستقیم خورشید |
| بسته‌بندی مناسب | کیسه‌های چندلایه پلی‌پروپیلن یا کاغذ کرافت با لایه ضد رطوبت |
| محل نگهداری | انبار سرپوشیده، دارای تهویه و دور از مواد اسیدی |
| برچسب‌گذاری | خوانا و استاندارد (تاریخ تولید، گرید، هشدارهای ایمنی و شرایط نگهداری) |
پارافین
- پارافین جامد (مورد استفاده در شمع‌سازی، صنایع دارویی و بهداشتی)
- پارافین مایع (شناخته‌شده به عنوان روغن پارافین یا Mineral Oil – در گریدهای بهداشتی، خوراکی و صنعتی)
ساختار شیمیایی پارافین
- فرمول کلی: CₙH₂ₙ₊₂ (نشان‌دهنده ترکیبات آلکانی اشباع‌شده با پیوندهای یگانه)
- ساختار: زنجیره‌ای از اتم‌های کربن و هیدروژن، بدون پیوند دوگانه یا حلقه؛ می‌تواند خطی یا شاخه‌دار باشد
- شماره CAS: بسته به نوع پارافین متغیر است:
- برای پارافین مایع: 8012-95-1
- برای پارافین جامد (موم پارافین): 8002-74-2
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پارافین
- حالت فیزیکی: پارافین ممکن است به‌صورت مایع (روغنی) یا جامد (بلوک یا پرک سفید) باشد.
- رنگ و بو: معمولاً بی‌رنگ یا سفید، و بی‌بو یا با بوی بسیار ملایم (در گریدهای خالص). در گریدهای پایین ممکن است کمی بو داشته باشد.
- ویسکوزیته (برای پارافین مایع در دمای 40°C): در بازه 2 تا 30 cSt، بسته به وزن مولکولی و نوع گرید.
- نقطه اشتعال: حدود 150°C تا 220°C (برای انواع سنگین بیشتر، برای مایع سبک کمتر).
- حلالیت در آب: نامحلول در آب، اما قابل حل در حلال‌های آلی مانند اتر، کلروفرم و بنزن.
- پایداری شیمیایی: پایدار، غیرفعال (Inert)، مقاوم در برابر اسیدها و بازهای رقیق.
- قابلیت تجزیه‌پذیری زیستی: در طبیعت به‌آرامی تجزیه می‌شود؛ در گریدهای صنعتی ممکن است اثر تجمعی محیطی داشته باشد.
کاربردهای پارافین
صنایع آرایشی و بهداشتی: پارافین به‌عنوان پایه‌ی مرطوب‌کننده و نرم‌کننده در ساخت کرم‌ها، پمادها، بالم لب، واکس مو، ماسک‌های پارافینی و کرم‌های ماساژ به‌کار می‌رود. صنایع دارویی: پارافین در داروسازی برای پوشش‌دهی قرص‌ها، ساخت شیاف‌ها و به‌عنوان حامل (Excipient) در فرمولاسیون داروهای موضعی کاربرد دارد. صنایع غذایی: در گرید خوراکی، از پارافین برای پوشش دادن سطح میوه‌ها مانند سیب (پولیش)، پوشش آدامس، پنیرها و مواد غذایی خشک‌شده استفاده می‌شود. صنایع شمع‌سازی، کبریت، رنگ و لاستیک: پارافین جامد در ساخت شمع‌های پارافینی، کبریت، واکس کفش، محصولات آب‌بندکننده، ضد رطوبت و افزودنی در لاستیک‌سازی کاربرد دارد. روان‌کننده صنعتی: پارافین مایع به‌عنوان روغن روان‌کننده در ماشین‌آلات نساجی، فلزی و چرخ‌دنده‌های سبک به کار می‌رود. صنعت نفت و حفاری: از پارافین در حفاری به‌عنوان روغن مته، پوشش ضد خوردگی و کاهش اصطکاک در ابزار حفاری استفاده می‌شود.مزایای پارافین
-
- بیاثر (Inert)، غیرسمی و بی‌بو در گریدهای بهداشتی
- پایدار در شرایط مختلف دمایی و شیمیایی
- سازگار با پوست انسان – مناسب برای محصولات آرایشی و دارویی
- ارزان، در دسترس، و قابل بازیافت
- مقاوم در برابر اسیدها و بازهای ضعیف
- ماندگاری بالا و طول عمر زیاد در کاربردهای صنعتی
معایب پارافین
- قابل اشتعال، به‌ویژه در حالت مایع یا در مجاورت حرارت زیاد
- منشاء نفتی دارد؛ در برخی کاربردها، نگرانی‌های زیست‌محیطی و پایداری ایجاد می‌کند
- ممکن است در تماس طولانی‌مدت با پوست منافذ را مسدود کرده و باعث آکنه شود
- در گریدهای پایین ممکن است دارای ناخالصی‌هایی مانند گوگرد، نیتروژن یا فلزات سنگین باشد
پلی اتیلن گلیکول
پلی اتیلن گلیکول یا به اختصار PEG یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد از خانواده پلی‌اترهاست که از پلیمریزاسیون اتیلن اکسید تولید می‌شود. این ماده بسته به وزن مولکولی می‌تواند به شکل مایع شفاف یا جامد مومی سفید ظاهر شود. به دلیل ویژگی‌های منحصربهفرد، پلی اتیلن گلیکول در صنایع دارویی، آرایشی، شیمیایی و حتی غذایی کاربرد وسیعی دارد.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول
-
فرمول شیمیایی کلی: H–(O–CH₂–CH₂)ₙ–OH
-
ساختار: زنجیره‌های تکرارشونده اتیلن اکسید متصل به گروه‌های هیدروکسیل انتهایی
-
نوع ترکیب: پلی‌اتر هیدروفیل، با قابلیت تنظیم وزن مولکولی (PEG-200 تا PEG-8000 و بالاتر)
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول
-
ظاهر: بسته به وزن مولکولی، مایع بی‌رنگ و بی‌بو تا جامد مومی سفید
-
حلالیت: کاملاً محلول در آب و بسیاری از حلال‌های آلی
-
نقطه ذوب: متغیر بین 4 °C (برای PEG سبک) تا 65 °C (برای PEG سنگین‌تر)
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.12–1.15 g/cm³
-
ویسکوزیته: متناسب با وزن مولکولی افزایش می‌یابد
-
پایداری: پایدار در برابر حرارت ملایم، غیر فرّار و غیر خورنده
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول
صنایع دارویی و پزشکی
-
عامل نرم‌کننده در قرص‌ها و کپسول‌ها
-
حلال برای مواد فعال دارویی (API)
-
ماده مؤثر در تولید ملین‌ها و کرم‌های دارویی
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
استفاده در شامپو، کرم، لوسیون و خمیر دندان
-
مرطوب‌کننده و حامل ترکیبات فعال
-
ایجاد بافت نرم و یکنواخت در فرمولاسیون‌ها
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
به‌عنوان روان‌کننده و خنک‌کننده در فرآیندهای صنعتی
-
عامل پراکندگی در پوشش‌ها، رنگ و جوهر چاپ
-
کمک در فرمولاسیون رزین‌ها و پلیمرها
صنایع غذایی
-
افزودنی با نقش پایدارکننده و رطوبت‌رسان (با گرید خوراکی)
معایب پلی اتیلن گلیکول
-
در مقادیر بالا ممکن است اثرات ملین شدید ایجاد کند
-
حساسیت‌های پوستی در برخی افراد حساس
-
برای گرید صنعتی امکان وجود ناخالصی‌هایی مانند دی‌اکسان وجود دارد که باید کنترل شود
مزایای پلی اتیلن گلیکول
-
حلالیت بالا در آب و حلال‌های آلی
-
سازگاری گسترده با ترکیبات دارویی، آرایشی و صنعتی
-
بی‌بو و بی‌مزه بودن (در گرید خوراکی)
-
قابلیت تنظیم خواص با تغییر وزن مولکولی (انعطاف‌پذیری بالا در کاربردها)
-
پایداری شیمیایی و فیزیکی
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول
-
ایمنی: در گرید دارویی و خوراکی به‌طور کلی ایمن شناخته می‌شود (GRAS)
-
حفاظت فردی: استفاده از دستکش و عینک ایمنی در هنگام کار توصیه می‌شود
-
نگهداری: در ظروف دربسته، به دور از رطوبت، گرما و نور مستقیم خورشید
-
حمل‌ونقل: بدون طبقه‌بندی خاص خطرناک، اما نیازمند رعایت استانداردهای GMP برای گرید دارویی
پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 یک ترکیب شیمیایی مهم از خانواده پلی‌اترها است که به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربهفرد، در صنایع مختلف دارویی، آرایشی، شیمیایی و کشاورزی به‌عنوان حلال، نرم‌کننده و پایدارکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده مایعی بی‌رنگ، شفاف و با ویسکوزیته کم است که به‌راحتی در آب و بسیاری از حلال‌های قطبی حل می‌شود.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 با فرمول کلی:
HO–(CH₂CH₂O)n–H
ساخته شده از تکرار واحدهای اتیلن اکسید است. عدد "200" بیانگر میانگین جرم مولکولی این گرید است. این ساختار باعث ایجاد خواصی همچون حلالیت بالا در آب، غیرسمی بودن و پایداری شیمیایی می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 200
-
ظاهر: مایع شفاف، بی‌رنگ و بدون بو
-
نقطه جوش: حدود 250 °C
-
نقطه انجماد: -65 °C
-
چگالی (در 20°C): 1.124 g/cm³
-
حلالیت: کاملاً محلول در آب و الکل‌ها
-
ویسکوزیته: کم، مناسب برای کاربردهای حلالی و روان‌کنندگی
-
فشار بخار: بسیار پایین (پایداری در شرایط عادی)
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 به دلیل ویژگی‌های خاص، در صنایع مختلف به کار می‌رود:
صنایع دارویی و آرایشی
-
به عنوان حلال و حامل داروها
-
استفاده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، ژل‌ها و شامپوها
-
پایدارکننده در محصولات بهداشتی
صنایع شیمیایی
-
عامل رقیق‌کننده و حلال در رزین‌ها و پوشش‌ها
-
افزودنی در روان‌کننده‌ها و سیالات هیدرولیک
-
عامل پخش‌کننده در فرمولاسیون‌های شیمیایی
کشاورزی
-
استفاده در فرمولاسیون کودها و آفت‌کش‌ها برای بهبود جذب برگی
-
کاهش کشش سطحی محلول‌های اسپری
صنایع غذایی (محدود و تحت استاندارد)
-
به عنوان عامل رطوبت‌گیر و حلال برای اسانس‌ها (با رعایت استانداردهای FDA و EFSA)
معایب پلی اتیلن گلیکول 200
-
در غلظت‌های بالا ممکن است موجب تحریک چشم و پوست شود.
-
نیاز به گرید دارویی یا خوراکی در صنایع حساس (دارو و غذا).
-
زیست‌تخریب‌پذیری کندتر نسبت به ترکیبات طبیعی.
مزایای پلی اتیلن گلیکول 200
-
محلول در آب و الکل‌ها → سهولت در فرمولاسیون.
-
غیرسمی و ایمن در گریدهای دارویی و بهداشتی.
-
پایداری شیمیایی و حرارتی مناسب.
-
قابلیت تنظیم ویسکوزیته در ترکیب با دیگر گریدهای PEG.
-
قیمت اقتصادی و در دسترس بودن در بازار جهانی.
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول 200
-
این ماده در دسته مواد کم‌خطر قرار دارد، اما رعایت نکات ایمنی الزامی است.
-
از تماس مستقیم طولانی با چشم و پوست اجتناب شود.
-
نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم به مواد شیمیایی، در محیط خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید.
-
استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود.
-
در صورت بلع یا تماس شدید، مراجعه فوری به پزشک الزامی است.
جمع‌بندی
پلی اتیلن گلیکول 200 یک ترکیب شیمیایی با ارزش بالا در صنایع مختلف است که به دلیل حلالیت عالی، غیرسمی بودن، پایداری و قیمت مناسب، در بسیاری از فرمولاسیون‌ها به کار گرفته می‌شود. انتخاب گرید مناسب (صنعتی، دارویی یا خوراکی) نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول نهایی دارد.
پلی اتیلن گلیکول 4000
پلی اتیلن گلیکول 4000 یکی از گریدهای مهم خانواده پلی اتیلن گلیکولها است که به دلیل داشتن وزن مولکولی بالاتر، بیشتر به صورت جامد سفید رنگ و پودری شکل دیده می‌شود. این ماده به عنوان یک ترکیب غیرسمی، بی‌بو و محلول در آب، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و شیمیایی دارد. ویژگی‌های فنی و تطبیق‌پذیری بالا باعث شده است که پلی اتیلن گلیکول 4000 جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی مواد اولیه شیمیایی داشته باشد.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 4000
پلی اتیلن گلیکول 4000 یک پلیمر خطی متشکل از واحدهای تکراری اتیلن اکسید (CH₂CH₂O) است که در دو انتهای زنجیره دارای گروه‌های هیدروکسیل (-OH) می‌باشد. فرمول کلی آن به صورت:
H(OCH₂CH₂)_nOH
که در آن n به تعداد واحدهای تکراری اشاره دارد و وزن مولکولی متوسط در حدود 4000 گرم بر مول است.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 4000
-
ظاهر: پودر سفید یا پرک جامد
-
وزن مولکولی متوسط: حدود 4000 g/mol
-
نقطه ذوب: حدود 53 – 58°C
-
حلالیت: محلول در آب و بسیاری از حلال‌های آلی
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.15 g/cm³
-
فشار بخار: بسیار ناچیز
-
پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط معمولی، غیرسمی و بیاثر
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول 4000
-
صنایع دارویی
-
به عنوان ملین (Laxative) در داروهای خوراکی
-
عامل پوشش‌دهنده و پایدارکننده در قرص‌ها و کپسول‌ها
-
استفاده در فرمولاسیون کرم‌ها و پمادهای دارویی
-
-
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
ماده پایه در کرم‌ها و لوسیون‌ها
-
افزایش‌دهنده رطوبت و نرم‌کننده پوست
-
پایدارکننده و حل‌کننده ترکیبات فعال
-
-
صنایع غذایی
-
به عنوان عامل رطوبت‌گیر و پایدارکننده
-
در بسته‌بندی‌های خوراکی به عنوان پوشش محافظ
-
-
کاربردهای صنعتی
-
روان‌کننده در فرایندهای صنعتی
-
عامل نرم‌کننده در تولید پلاستیک و لاستیک
-
کمک‌کننده در پوشش‌های سطحی و چاپ
-
معایب پلی اتیلن گلیکول 4000
-
در دوزهای بالا می‌تواند اثرات گوارشی نامطلوب ایجاد کند.
-
حساسیت پوستی در افراد مستعد ممکن است رخ دهد.
-
برای کاربردهای دارویی نیاز به رعایت دقیق استانداردهای کیفی دارد.
مزایای پلی اتیلن گلیکول 4000
-
غیرسمی و ایمن برای استفاده در صنایع مختلف
-
محلول‌پذیری بالا در آب و حلال‌های آلی
-
پایداری شیمیایی عالی و غیرواکنش‌پذیری در شرایط معمولی
-
تنوع در کاربردها از صنایع دارویی تا صنعتی
-
دسترسی آسان و قیمت اقتصادی در بازار جهانی
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول 4000
-
طبقه‌بندی خطر: غیرخطرناک (Non-Hazardous)
-
تجهیزات ایمنی فردی: استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی توصیه می‌شود.
-
شرایط نگهداری:
-
در محیط خشک و خنک
-
دور از نور مستقیم خورشید
-
در کیسه‌ها یا ظروف دربسته مقاوم به رطوبت
-
-
اقدامات اضطراری: در صورت تماس با چشم یا پوست با آب فراوان شسته شود.
پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 (PEG 600) یک پلیمر خطی محلول در آب است که به دلیل وزن مولکولی متوسط خود و ویژگی‌های منحصر به فرد فیزیکی و شیمیایی، در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی، شیمیایی و صنعتی کاربرد گسترده دارد. این ماده به عنوان نرم‌کننده، مرطوب‌کننده و حلال در فرمولاسیون‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل حلالیت بالا، غیر سمی بودن و سازگاری با مواد مختلف، پلی اتیلن گلیکول 600 یکی از مواد اولیه پرکاربرد در بازار شیمیایی به شمار می‌آید.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 یک پلی‌اتر خطی است که از واکنش اتیلن اکساید با آب یا الکل‌ها تولید می‌شود. فرمول شیمیایی آن به شکل زیر است:
H-(O-CH₂-CH₂)n-OH
که در آن n ≈ 13 برای PEG 600 است و این نشان‌دهنده متوسط وزن مولکولی حدود 600 دالتون می‌باشد.
ساختار شیمیایی آن باعث می‌شود که PEG 600 خاصیت هیدروفیلی و حلالیت بالا در آب و برخی حلال‌های آلی داشته باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 600
| ویژگی | مشخصات |
|---|---|
| ظاهر فیزیکی | مایع چسبناک شفاف تا زرد روشن |
| وزن مولکولی | تقریباً 600 دالتون |
| حلالیت | محلول در آب و اکثر حلال‌های آلی قطبی |
| نقطه ذوب | حدود 20-25°C |
| چگالی (در 20°C) | 1.12 g/cm³ |
| PH محلول آبی 10% | 5-7 |
| بوی | بدون بو یا کم‌بو |
| پایداری | پایدار در شرایط معمولی، مقاوم در برابر اکسیداسیون و حرارت متوسط |
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی PEG 600 باعث شده است که این ماده در فرمولاسیون‌های دارویی و صنعتی به عنوان حلال، مرطوب‌کننده، نرم‌کننده و عامل پراکنش به کار رود.
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 به دلیل خواص منحصر به فرد خود در صنایع مختلف استفاده می‌شود:
-
صنایع دارویی و بهداشتی
-
به عنوان حامل دارویی در کرم‌ها، لوسیون‌ها و قرص‌ها
-
نرم‌کننده و مرطوب‌کننده پوست در محصولات آرایشی
-
حلال برای داروهای محلول در آب
-
-
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
تولید رزین‌ها و روان‌کننده‌ها
-
استفاده به عنوان ضد یخ و حلال صنعتی
-
عامل پراکنش در فرمولاسیون‌های مختلف
-
-
صنایع غذایی و مکمل‌ها
-
به عنوان حامل مواد فعال در مکمل‌ها و محصولات خوراکی
-
معایب پلی اتیلن گلیکول 600
-
در دوزهای بالا ممکن است باعث حساسیت یا تحریک پوستی شود.
-
در محیط‌های بسیار سرد ممکن است غلظت و جریان‌پذیری آن کاهش یابد.
-
استفاده بیش از حد در فرمولاسیون ممکن است بر ویسکوزیته و پایداری محصول تأثیر منفی بگذارد.
مزایای پلی اتیلن گلیکول 600
-
سازگاری بالا با مواد مختلف و غیر سمی بودن
-
حلالیت عالی در آب و برخی حلال‌های آلی
-
قابلیت مرطوب‌کنندگی و نرم‌کنندگی برای محصولات آرایشی و دارویی
-
پایداری شیمیایی و حرارتی نسبی
-
کاربرد گسترده در صنایع مختلف و فرمولاسیون‌های متنوع
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول 600
برای نگهداری و استفاده ایمن از پلی اتیلن گلیکول 600 باید موارد زیر رعایت شود:
-
در محیط خشک و خنک و به دور از منابع حرارت و نور مستقیم آفتاب نگهداری شود.
-
از تماس مستقیم با پوست و چشم خودداری شود و در صورت تماس، با آب فراوان شستشو داده شود.
-
ظرف حاوی PEG 600 باید به خوبی بسته و از آلوده شدن به گرد و غبار یا مواد خارجی جلوگیری شود.
-
در هنگام حمل و نقل از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده شود.
پلی سوربات 20 (توئین 20)
ساختار شیمیایی پلی سوربات 20
- فرمول مولکولی: C58H114O26
- نام شیمیایی: Polyoxyethylene (20) sorbitan monolaurate
- ساختار شامل:
- یک مولکول سوربیتول (الکل قندی)
- 20 واحد اتیلن اکسید
- یک استر اسید لوریک
- این ترکیب دارای بخش‌های آبدوست (هیدروفیلیک) و چربی‌دوست (هیدروفوبیک) است که آن را به یک سورفکتانت مؤثر تبدیل می‌کند.
ویژگی‌های پلی سوربات 20
- ظاهر: مایع زرد روشن تا شفاف
- بوی ضعیف یا بدون بو
- محلول در آب، الکل، گلیسرول
- نامحلول در روغن‌های معدنی
- مقدار HLB: حدود 16.7 (مناسب برای امولسیون‌های روغن در آب)
- pH محلول آبی 5 تا 7
- دمای ذوب: حدود 16 درجه سانتی‌گراد
- دمای جوش: بالای 100 درجه سانتی‌گراد
کاربردهای پلی سوربات 20
پلی سوربات 20 (توئین 20) در صنایع مختلف به عنوان یک ماده چندمنظوره استفاده می‌شود: صنایع آرایشی و بهداشتی- امولسیفایر در کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و پاک‌کننده‌ها
- حل‌کننده اسانس‌ها و روغن‌های معطر در فرمولاسیون‌های آبی
- کاهش کشش سطحی و بهبود پخش‌پذیری مواد فعال
- افزایش حلالیت داروهای کم‌محلول
- تثبیت امولسیون‌ها و سوسپانسیون‌ها
- استفاده در واکسن‌ها، قطره‌های چشمی و داروهای تزریقی
- امولسیفایر در سس‌ها، بستنی، شکلات و محصولات لبنی
- بهبود بافت، یکنواختی و جلوگیری از جداشدگی فازها
- استخراج پروتئین‌های غشایی
- غیرفعال‌سازی ویروس‌ها
- آماده‌سازی کشت‌های میکروبی
معایب پلی سوربات 20
- احتمال آلودگی با ترکیباتی مانند 1,4-دی‌اکسان در فرآیند تولید
- حساسیت‌های پوستی در برخی افراد
- در غلظت‌های بالا ممکن است باعث تحریک چشم یا پوست شود
- نیاز به کنترل دقیق در فرمولاسیون‌های دارویی و آرایشی
مزایای پلی سوربات 20
- غیر یونی بودن: عملکرد پایدار در محیط‌های اسیدی و قلیایی
- سازگاری بالا با مواد مختلف
- ایجاد امولسیون‌های پایدار و یکنواخت
- افزایش حلالیت مواد فعال در فرمولاسیون‌ها
- ضد استاتیک و تعدیل‌کننده ویسکوزیته
- مناسب برای محصولات وگان و غیر کمدون‌زا
ایمنی و نگهداری پلی سوربات 20
بر اساس منابع معتبر، پلی سوربات 20 در صورت استفاده مطابق با استانداردهای صنعتی، ماده‌ای ایمن برای پوست و مو محسوب می‌شود. با این حال، رعایت نکات زیر ضروری است:- نگهداری در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم و حرارت بالا
- استفاده در غلظت‌های توصیه‌شده (1 تا 20 درصد)
- اجتناب از تماس مستقیم با چشم
- در صورت بروز حساسیت، قطع مصرف و مشاوره با متخصص
پلی سوربات 80 (توئین 80)
پلی سوربات 80 که با نام تجاری توئین 80 نیز شناخته می‌شود، یک سورفکتانت غیر یونی و امولسیون‌کننده قوی است که از واکنش سوربیتان با اسید اولئیک و اتیلن اکسید به‌دست می‌آید. این ماده به‌دلیل سازگاری بالا با آب و روغن، نقش کلیدی در فرمولاسیون بسیاری از محصولات غذایی، دارویی و آرایشی دارد. شفافیت بالا، پایداری در شرایط مختلف و ایمنی نسبی باعث شده پلی سوربات 80 به یکی از پرمصرف‌ترین مواد افزودنی صنعتی در جهان تبدیل شود.
ساختار شیمیایی پلی سوربات 80 (توئین 80)
ساختار پلی سوربات 80 (توئین 80) شامل یک هسته سوربیتان است که به‌وسیله زنجیره‌های پلی‌اکسی‌اتیلن با اسید چرب اولئیک اسید پیوند یافته است. این ساختار آمفی‌فیلیک، امکان کاهش کشش سطحی بین فازهای آب و روغن را فراهم کرده و تشکیل امولسیون‌های پایدار را ممکن می‌سازد.
-
فرمول شیمیایی: C₆₄H₁₂₄O₂₆
-
شماره CAS: 9005-65-6
ویژگی‌های پلی سوربات 80 (توئین 80)
-
حالت فیزیکی: مایع غلیظ، زرد کم‌رنگ تا کهربایی
-
چگالی در 20°C: حدود 1.06 g/cm³
-
نقطه انجماد: تقریبی 0°C تا -5°C
-
حلالیت در آب: محلول کامل در آب، اتانول و برخی حلال‌های آلی
-
پایداری شیمیایی: پایدار در pH 4–8 و دمای محیط
-
HLB (Hydrophilic-Lipophilic Balance): حدود 15
کاربردهای پلی سوربات 80 (توئین 80)
پلی سوربات 80 (توئین 80) در صنایع مختلف به‌دلیل خواص امولسیون‌کنندگی و حل‌کنندگی گسترده استفاده می‌شود:
-
صنایع غذایی: بهبود بافت و پایداری در بستنی، سس‌ها، کیک‌ها و محصولات لبنی.
-
صنایع دارویی: کمک به حل داروهای محلول در روغن، تهیه محلول‌های تزریقی و واکسن‌ها.
-
صنایع آرایشی و بهداشتی: ایجاد امولسیون پایدار در کرم‌ها، لوسیون‌ها و شامپوها.
-
کاربردهای صنعتی: فرمولاسیون روان‌کننده‌ها، پوشش‌ها و مواد تمیزکننده.
معایب پلی سوربات 80 (توئین 80)
-
احتمال ایجاد حساسیت یا واکنش آلرژیک در برخی افراد.
-
کاهش پایداری در pH بسیار اسیدی یا قلیایی.
-
حساسیت به اکسیداسیون در دماهای بالا و طولانی‌مدت.
-
محدودیت استفاده در برخی محصولات ارگانیک یا فاقد افزودنی مصنوعی.
مزایای پلی سوربات 80 (توئین 80)
-
سازگاری بالا با طیف وسیعی از ترکیبات آبدوست و چربی‌دوست.
-
ایمنی نسبی در مصرف خوراکی و دارویی با دوز مجاز.
-
قابلیت حل‌کنندگی بالا برای ترکیبات محلول در چربی.
-
پایداری حرارتی و شیمیایی مناسب در شرایط معمول فرآوری.
-
بهبود کیفیت محصول از نظر بافت، طعم و ظاهر.
ایمنی و نگهداری پلی سوربات 80 (توئین 80)
-
نگهداری: در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید و در دمای 15–25°C.
-
ایمنی: استفاده در دوزهای مجاز تعیین‌شده توسط استانداردهای بین‌المللی (مانند FDA و EFSA) بی‌خطر است.
-
اقدامات محافظتی: هنگام کار صنعتی با پلی سوربات 80 استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود.
-
سازگاری: از تماس با مواد اکسیدکننده قوی خودداری شود.
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰ یک ترکیب پلیمری محلول در آب از خانواده پلی‌اتیلن گلیکولها است که به دلیل ویسکوزیته پایین، غیرسمی بودن و سازگاری زیستی در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی و شیمیایی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌صورت مایع شفاف و بی‌بو عرضه می‌شود و به‌عنوان حلال، نرم‌کننده، روان‌کننده و حامل مواد فعال کاربرد دارد.
ساختار شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰ دارای فرمول کلی:
H(OCH₂CH₂)nOH
می‌باشد که مقدار n در آن به گونه‌ای است که وزن مولکولی متوسط این ماده حدود ۴۰۰ گرم بر مول است.
ساختار این ماده شامل زنجیره‌های تکراری از واحد اتیلن اکسید است که به‌وسیله پیوندهای اتری به هم متصل شده‌اند.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
ظاهر: مایع شفاف، بی‌رنگ و بی‌بو
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.13 g/cm³
-
نقطه جوش: بالاتر از 250°C (تجزیه پیش از جوش کامل)
-
نقطه انجماد: حدود 4 – 8 °C
-
ویسکوزیته (در 20°C): حدود 90 – 100 cP
-
فشار بخار: بسیار پایین (غیر فرار در دمای اتاق)
-
حلالیت: محلول در آب، الکل‌ها و بسیاری از حلال‌های قطبی
کاربردهای پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
صنایع دارویی و بهداشتی
-
به‌عنوان حلال دارویی در شربت‌ها، قطره‌ها و کپسول‌ها
-
ماده پایه در پمادها و کرم‌های پوستی
-
نرم‌کننده و روان‌کننده در داروهای ملین
صنایع آرایشی
-
استفاده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست و مو
-
نقش مرطوب‌کننده و نرم‌کننده برای جلوگیری از خشکی
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
به‌عنوان عامل ضد الکتریسیته ساکن در فرمولاسیون‌ها
-
حلال در تولید رنگ‌ها و پوشش‌ها
-
استفاده به‌عنوان نرم‌کننده و پایدارکننده پلیمرها
معایب پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
حساسیت پوستی در برخی افراد (به‌ندرت)
-
امکان جذب آب (Hygroscopic) و تغییر در فرمولاسیون محصول نهایی در صورت عدم نگهداری صحیح
-
در دماهای بالا دچار تجزیه و کاهش عملکرد می‌شود
مزایای پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
غیرسمی و ایمن برای استفاده انسانی (در گرید دارویی و خوراکی)
-
محلولیت عالی در آب و حلال‌های قطبی
-
قابلیت اختلاط با بسیاری از مواد فعال
-
پایداری شیمیایی بالا در شرایط عادی
-
کاربرد چندمنظوره در صنایع مختلف
ایمنی و نگهداری پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
طبقه‌بندی ایمنی: ماده کم‌خطر (Generally Recognized As Safe – GRAS)
-
تجهیزات ایمنی: استفاده از دستکش و عینک ایمنی در کاربرد صنعتی توصیه می‌شود
-
شرایط نگهداری:
-
در ظروف دربسته و مقاوم به رطوبت
-
در محیط خشک، خنک و دور از تابش مستقیم نور خورشید
-
دور از مواد اکسیدکننده قوی
-