1و4 بوتان دی اویل
1و4 بوتان دی اویل (1,4-Butanediol | BDO) یک ترکیب آلی مهم از خانواده دی‌ال‌ها است که به صورت مایعی بی‌رنگ، شفاف، با ویسکوزیته متوسط و قابل حل در آب شناخته می‌شود. این ماده به دلیل داشتن دو گروه هیدروکسیل، توانایی واکنش‌پذیری بالایی دارد و به‌عنوان یک ماده اولیه کلیدی در صنایع شیمیایی، پلیمر، رزین و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ساختار شیمیایی 1و4 بوتان دی اویل
-
فرمول مولکولی: C₄H₁₀O₂
-
فرمول ساختاری: HO–CH₂–CH₂–CH₂–CH₂–OH
-
نوع ترکیب: یک دی‌ال خطی متقارن با دو گروه هیدروکسیل در موقعیت‌های 1 و 4.
این ساختار باعث می‌شود که 1و4 بوتان دی اویل به‌طور گسترده در واکنش‌های پلیمریزاسیون و سنتز شیمیایی استفاده شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی 1و4 بوتان دی اویل
-
ظاهر: مایع بی‌رنگ، شفاف و بوی ملایم
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.017 g/cm³
-
نقطه جوش: ≈ 230 °C
-
نقطه ذوب: 20.1 °C
-
ویسکوزیته: متوسط، مناسب برای کاربری در صنایع پلیمر
-
حلالیت در آب: کاملاً محلول
-
پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی ولی در حضور اسیدهای قوی و عوامل اکسیدکننده واکنش‌پذیر است.
کاربردهای 1و4 بوتان دی اویل
-
صنایع پلیمر و پلاستیک: تولید پلی‌اورتان‌ها، پلی‌استرها و الاستومرها.
-
رزین و رنگ: به‌عنوان حلال و کو-مونومر در رزین‌های ترموپلاستیک.
-
صنایع دارویی: سنتز داروهای خاص و مواد واسط داروسازی.
-
صنایع شیمیایی: پیش‌ماده تتراهیدروفوران (THF) و γ-بوتیرولاکتون (GBL).
-
چسب و پوشش‌ها: بهبود انعطاف‌پذیری و استحکام مکانیکی.
مزایای فنی و صنعتی 1و4 بوتان دی اویل
-
چندمنظوره بودن در کاربردهای شیمیایی و صنعتی
-
قابلیت انحلال بالا در آب و حلال‌های آلی
-
پایداری حرارتی مناسب برای استفاده در فرایندهای مختلف
-
بازار گسترده به‌عنوان یک ماده اولیه کلیدی در پلیمر و رزین
معایب و محدودیت‌های کاربردی 1و4 بوتان دی اویل
-
قابلیت اشتعال و نیاز به شرایط انبارداری ایمن
-
خطر سمیت در صورت بلع یا استنشاق در غلظت‌های بالا
-
حساسیت به نور و اکسیدکننده‌ها در ذخیره‌سازی طولانی مدت
ایمنی و نگهداری (HSE) 1و4 بوتان دی اویل
-
طبقه‌بندی GHS: مایع قابل اشتعال، تحریک‌کننده چشم و پوست
-
تجهیزات حفاظت فردی (PPE): دستکش مقاوم، عینک ایمنی، ماسک تنفسی در محیط‌های بسته
-
شرایط انبارداری: نگهداری در ظروف دربسته، در محیط خشک، خنک و با تهویه مناسب
-
تماس پوستی: شستشو با آب فراوان در صورت تماس مستقیم
-
اقدامات اضطراری: در صورت نشت، از مواد جاذب استفاده و محیط را تهویه کنید.
اتوکسی پروپانول
ساختار شیمیایی اتوکسی پروپانول
- فرمول مولکولی: C₅H₁₂O₂
- فرمول ساختاری: CH₃–CH(OCH₂CH₃)–CH₂–OH
- نام IUPAC: 1-Ethoxy-2-propanol
- نوع ترکیب: گلیکول‌اتر تک‌عاملی با گروه –OH و شاخه –O–CH₂CH₃، مناسب برای حل همزمان ترکیبات قطبی و غیرقطبی
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
- ظاهر فیزیکی: مایع بی‌رنگ تا زرد بسیار کم‌رنگ با بوی اتر مانند
- نقطه جوش: حدود 132 °C
- ضریب شکست نور: ≈ 1.4065–1.407
- نقطه اشتعال: ≈ 38.5–42 °C (closed cup)
کاربردهای اتوکسی پروپانول
صنایع رنگ و رزین:
- به‌عنوان حلال با سرعت تبخیر متوسط برای رنگ‌های پایه‌آبی و پایه‌حلال
- بهبود جریان‌پذیری، یکنواختی سطح و براقیت پوشش‌ها
- کاهش کشش سطحی رنگ برای افزایش چسبندگی به سطوح
صنایع چاپ و جوهر:
- حامل رنگدانه و حلال در جوهر چاپ (Inkjet، Screen، Flexo و Gravure)
- کنترل سرعت خشک‌شدن و جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها، به‌ویژه در چاپگرهای جوهرافشان حرارتی
- بهبود وضوح چاپ و جلوگیری از ته‌نشینی رنگ‌دانه‌ها
مواد شوینده و تمیزکننده صنعتی:
- حلال برای چربی‌زدایی سطوح فلزی، شیشه و پلاستیک
- کاربرد در پاک‌کننده‌های نیمه‌فرار و غیرخورنده، به دلیل بوی ملایم و سمیت نسبتاً پایین
- جایگزین مؤثر برای گلیکول‌اترهای سنگین‌تر در محصولات دوست‌دار محیط زیست
صنایع آرایشی و بهداشتی (محدود و تحت نظارت):
- در فرمولاسیون برخی محصولات مو و پوست به عنوان حامل یا همگن‌کننده ترکیبات معطر یا فعال
- استفاده محدود به دلیل پتانسیل تحریک پوستی در دوزهای بالا
- باید با استانداردهای IFRA و REACH مطابقت داشته باشد
فرمولاسیون‌های کشاورزی و آفت‌کش‌ها:
- بهبود پخش‌پذیری و انحلال ترکیبات فعال در محلول‌های اسپری‌شونده
- افزایش جذب برگی و کاهش کشش سطحی در فرمولاسیون سموم و کودهای مایع
مزایای اتوکسی پروپانول
- حلالیت دوگانه: مناسب برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی
- تبخیر متوسط: کنترل‌پذیری خشک‌شدن در کاربردهای پوشش
- سازگاری بالا با آب و حلال‌های آلی
- پایداری شیمیایی و فیزیکی در محیط‌های فرمولاسیون
- کاهش تنش سطحی و بهبود ویژگی روان‌کنندگی سیستم‌های شیمیایی
معایب و محدودیت اتوکسی پروپانول
- قابل اشتعال – نیاز به تهویه و ذخیره‌سازی ایمن با فاصله از منابع گرما
- تحریک‌پذیری پوست و چشم در تماس مستقیم
- استنشاق بخارات در سطوح بالا موجب عوارض ریوی و عصبی می‌شود – الزام به رعایت استاندارد OSHA
- در محصولات خوراکی یا آرایشی نیازمند گرید ویژه و خلوص بالا
ایمنی و نگهداری اتوکسی پروپانول
از نظر ایمنی، این ماده باید با احتیاط حمل و استفاده شود؛ زیرا بخارات آن می‌تواند موجب تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی گردد. تماس طولانی‌مدت با پوست ممکن است موجب خشکی یا التهاب شود. نکات ایمنی و نگهداری:- در محیطی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.
- از منابع جرقه و شعله باز دور باشد (قابل اشتعال است).
- استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک تنفسی مناسب توصیه می‌شود.
- ظروف نگهداری باید در بسته و مقاوم به حلال باشند تا از نشت بخار و تبخیر جلوگیری شود.
اتیل استات
ساختار شیمیایی اتیل استات
اتیل استات یک ترکیب از خانواده‌ی استرها با فرمول مولکولی C4H8O2 و نام IUPAC به‌صورت Ethyl ethanoate است. این ماده عمدتاً از واکنش استریفیکاسیون بین اسید استیک و اتانول تولید می‌شود و به‌دلیل ماهیت آمفی‌فیلیک و قطبیت متوسط، به‌عنوان یک حلال آلی مؤثر شناخته می‌شود.ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اتیل استات
اتیل استات مایعی بی‌رنگ با بوی مطبوع میوه‌ای، دارای فراریت بالا و رفتار قطبی-آپروتیک است. نقطه جوش حدود 77.1°C، نقطه ذوب حدود −83.6°C، چگالی تقریباً 0.897 g/cm3 در 20°C، و حلالیت در آب حدود 8.3 g/100 mL (در 20°C) گزارش شده است. فشار بخار آن در 20–25°C نسبتاً بالاست و به تبخیر سریع کمک می‌کند. همچنین به‌دلیل نقطه اشتعال پایین، در دسته مایعات قابل‌اشتعال قرار می‌گیرد.کاربردهای اتیل استات
اتیل استات به‌عنوان حلال آلی پرکاربرد در طیف وسیعی از صنایع استفاده می‌شود؛ از رنگ و رزین تا داروسازی، چاپ و غذایی. در چاپ فلکسو/هلیو/روتوگراور، تولید چسب و رزین، فرمولاسیون مرکب چاپ، عطر و طعم‌دهنده‌ها، استخراج و کافئین‌زدایی قهوه/چای، پاک‌سازی بردهای الکترونیک، و فرآیندهای آزمایشگاهی مانند استخراج و کروماتوگرافی نقشی کلیدی دارد.معایب اتیل استات
با وجود مزیت‌های متعدد، اتیل استات محدودیت‌هایی دارد:- اشتعال‌پذیری بالا: نیازمند مدیریت ایمنی، تهویه و کنترل منبع جرقه است
- تحریک‌زایی: بخارات می‌تواند موجب تحریک چشم/مجاری تنفسی و خواب‌آلودگی در غلظت‌های بالا شود.
- هیدرولیز و پایداری: در حضور رطوبت به آرامی هیدرولیز می‌شود؛ در فرمولاسیون‌های حساس باید کنترل شود.
- سازگاری حلالی: حلالیت محدود در آب می‌تواند در برخی کاربردها قید ایجاد کند.
مزایای اتیل استات
دلایل محبوبیت اتیل استات نزد فرمولاتورها و مدیران تولید:- توان حل‌کنندگی عالی برای پلیمرها/رزین‌ها با تبخیر سریع و خشکایی مطلوب فیلم پوشش.
- بوی میوه‌ای قابل‌قبول (مزیت در محیط‌های کاری و محصولات مصرفی).
- هزینه-اثرگذاری مناسب و دسترس‌پذیری بالا در مقیاس صنعتی.
- سازگاری فرایندی با بسیاری از حلال‌های آلی و سیستم‌های پوشش‌دهی/چاپی.
ایمنی و نگهداری اتیل استات
کار با اتیل استات نیازمند رعایت دستورالعمل‌های MSDS است. کدهای خطر مهم شامل H225 (مایع و بخار به‌شدت قابل‌اشتعال)، H319 (تحریک جدی چشم)، H336 (خواب‌آلودگی یا سرگیجه) می‌باشند. انبارش در ظروف دربسته، محیط خنک، دور از نور/حرارت/جرقه؛ کار در فضای دارای تهویه مناسب و استفاده از PPE (دستکش، عینک، ماسک) ضروری است.
اتیلن گلیکول
ساختار شیمیایی اتیلن گلیکول
اتیلن گلیکول با فرمول شیمیایی یا ، ساده‌ترین عضو از خانواده دی‌الکل‌ها (یا دیول‌ها) است. ساختار مولکولی آن شامل یک زنجیره دو کربنی است که به هر یک از اتم‌های کربن، یک گروه هیدروکسیل (OH-) متصل شده است. همین ساختار منحصربه‌فرد و وجود دو گروه هیدروکسیل، دلیل اصلی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی برجسته آن مانند حلالیت بالا در آب و توانایی فوق‌العاده در کاهش نقطه انجماد است. این گروه‌های هیدروکسیل به مولکول اجازه می‌دهند تا به راحتی پیوندهای هیدروژنی قوی با مولکول‌های آب برقرار کند و ساختار کریستالی یخ را مختل نماید.ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اتیلن گلیکول
درک خصوصیات فیزیکی و شیمیایی برای هر ماده اولیه شیمیایی ضروری است. اتیلن گلیکول به عنوان یک محصول صنعتی دارای ویژگی‌های زیر است که آن را برای کاربردهای مختلف ایده‌آل می‌سازد:- شکل ظاهری: مایعی شفاف، بی‌رنگ و بدون بو.
- طعم: دارای طعمی شیرین است (توجه: این ماده سمی است و چشیدن آن اکیداً ممنوع است).
- نقطه جوش: حدود ۱۹۷ درجه سانتی‌گراد (۳۸۷ درجه فارنهایت) که به آن اجازه می‌دهد به عنوان یک سیال انتقال حرارت عالی عمل کند.
- نقطه انجماد: حدود منفی ۱۳ درجه سانتی‌گراد (۹ درجه فارنهایت). اما قابلیت اصلی آن زمانی آشکار می‌شود که با آب مخلوط شود و بتواند نقطه انجماد را تا منفی ۴۵ درجه سانتی‌گراد نیز کاهش دهد.
- ویسکوزیته (گرانروی): نسبت به آب ویسکوزیته بالاتری دارد و بافتی کمی روغنی و شربت‌مانند دارد.
- حلالیت: به دلیل ساختار قطبی، به طور کامل در آب و بسیاری از حلال‌های آلی مانند الکلها قابل امتزاج است.
- خورندگی: به خودی خود خورندگی پایینی دارد، اما در فرمولاسیون‌های ضدیخ، معمولاً با افزودنی‌های ضدخوردگی همراه می‌شود تا از قطعات فلزی سیستم خنک‌کننده محافظت کند.
کاربردهای اتیلن گلیکول
تطبیق‌پذیری این ماده منجر به استفاده گسترده از آن در صنایع گوناگون شده است. در ادامه به مهم‌ترین کاربردهای آن اشاره می‌کنیم: تولید ضدیخ و خنک‌کننده شاید شناخته‌شده‌ترین کاربرد اتیلن گلیکول، استفاده از آن به عنوان ماده اصلی در تولید ضد یخ خودرو و سیالات خنک‌کننده صنعتی باشد. توانایی این ماده در کاهش نقطه انجماد و افزایش نقطه جوش آب، آن را به گزینه‌ای بی‌رقیب برای محافظت از موتورها در برابر یخ‌زدگی در زمستان و جوش آوردن در تابستان تبدیل کرده است. تولید الیاف پلی استر و رزین PET بخش بزرگی از تولید جهانی مونو اتیلن گلیکول (MEG) به عنوان ماده اولیه در سنتز پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) به کار می‌رود. این پلیمر در تولید الیاف پلی استر برای صنعت نساجی (پوشاک، فرش و پارچه) و همچنین در ساخت بطری‌های پلاستیکی نوشیدنی، فیلم‌های بسته‌بندی و رزین PET کاربرد فراوان دارد. سیال انتقال حرارت به لطف نقطه جوش بالا و ظرفیت حرارتی مناسب، از اتیلن گلیکول در سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC)، چیلرها، سیستم‌های گرمایش خورشیدی و فرآیندهای صنعتی که نیاز به یک سیال انتقال حرارت پایدار دارند، استفاده می‌شود. کاربردهای دیگر- عامل آب‌زدا (Dehydrating Agent): در خطوط لوله گاز طبیعی برای حذف مولکول‌های آب و جلوگیری از تشکیل کلاترات‌های گازی استفاده می‌شود.
- حلال صنعتی: به عنوان یک حلال در صنایع رنگ، رزین و جوهر کاربرد دارد.
- ماده اولیه در سنتزهای شیمیایی: در تولید محصولاتی مانند دی‌اتیلن گلیکول، تری‌اتیلن گلیکول و خازن‌های الکترولیتی به کار می‌رود.
مزایای اتیلن گلیکول
استفاده از اتیلن گلیکول به عنوان یک ماده اولیه صنعتی، مزایای قابل توجهی را به همراه دارد:- کارایی بالا: عملکرد فوق‌العاده در تغییر خواص حرارتی آب (کاهش نقطه انجماد و افزایش نقطه جوش).
- هزینه مقرون‌به‌صرفه: تولید این ماده در مقیاس انبوه، آن را به گزینه‌ای اقتصادی برای کاربردهای مختلف تبدیل کرده است.
- دسترسی آسان: به عنوان یک محصول پتروشیمی پایه، به طور گسترده در بازارهای جهانی در دسترس است.
- پایداری شیمیایی: دارای پایداری مناسبی است که طول عمر آن را در سیستم‌های بسته افزایش می‌دهد.
معایب اتیلن گلیکول
با وجود مزایای فراوان، مهم‌ترین عیب اتیلن گلیکول سمی بودن آن برای انسان و حیوانات است.- سمیت: مصرف خوراکی آن حتی در مقادیر کم می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به آسیب شدید کلیوی، مشکلات عصبی و حتی مرگ شود. طعم شیرین آن متاسفانه می‌تواند حیوانات خانگی و کودکان را جذب کند.
- اثرات زیست‌محیطی: اگرچه زیست‌تخریب‌پذیر است، اما رهاسازی مقادیر زیاد آن در محیط زیست می‌تواند به آبزیان آسیب برساند. به همین دلیل مدیریت پسماند آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
ایمنی و نگهداری اتیلن گلیکول
رعایت نکات ایمنی در هنگام کار، حمل و نقل و نگهداری اتیلن گلیکول برای جلوگیری از خطرات احتمالی الزامی است.- تجهیزات حفاظت فردی (PPE): هنگام کار با این ماده باید از دستکش‌های مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی و لباس کار مناسب استفاده کرد تا از تماس پوستی و چشمی جلوگیری شود.
- تهویه: انبار و محل کار باید دارای تهویه مناسب باشد تا از تجمع بخارات آن جلوگیری گردد.
- انبارداری: اتیلن گلیکول باید در ظروف دربسته، مقاوم و دارای برچسب‌گذاری واضح، دور از منابع حرارتی، جرقه و مواد اکسیدکننده قوی نگهداری شود.
- اقدامات اضطراری: در صورت تماس با پوست یا چشم، ناحیه را فوراً با آب فراوان شستشو دهید. در صورت بلعیده شدن، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید. هرگز فرد مسموم را وادار به استفراغ نکنید.
- مدیریت نشت: در صورت نشت، با استفاده از مواد جاذب مانند ماسه یا خاک اره، آن را جمع‌آوری کرده و طبق مقررات محلی دفع نمایید.
انیدرید فتالیک
انیدرید فتالیک از مشتقات مهم شیمیایی با فرمول C₈H₄O₃ و شماره CAS 85‑44‑9، به‌صورت جامد سفید بلوری و دارای بویی خاص و تحریک‌کننده است. این ماده به‌عنوان واسط کلیدی در صنعت رزین‌های پلی‌استر اشباع‌شده، رزین‌های غیر اشباع، نرم‌کننده‌های PVC و داروسازی استفاده می‌شود.
ساختار شیمیایی انیدرید فتالیک
-
شکل مولکولی یک حلقه 1,3-ایزوبنفن‌دیون که از اسید فتالیک به‌صورت حذف آب حاصل شده است.
-
فرمول مولکولی: C₈H₄O₃، وزن مولکولی ~148.12 g/mol .
ویژگی‌های انیدرید فتالیک
| ویژگی | مشخصات |
|---|---|
| ظاهر فیزیکی | پودر یا بلور سفید–شفاف |
| چگالی (جامد، 20 °C) | حدود ۱٫۵۳ g/cm³ |
| نقطه ذوب | ~131–132 °C |
| نقطه جوش | ~284–295 °C (می‌تواند سابلیم شود) |
| فشار بخار (20 °C) | بسیار کم ≈0.0015 mmHg |
| حلالیت در آب | بسیار کم (≈0.62 g/100g) در آب سرد؛ بهتر در 100 °C (~19 g/100g) |
| رنگ و بو | بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ، بوی شدید و تحریک‌کننده |
مزایای انیدرید فتالیک
-
واسط اصلی در تولید رزین‌های پلی‌استر اشباع‌شده و غیر اشباع برای کاربردهایی مانند ورق‌های فیبر، رنگ و پوشش صنعتی تولید نرم‌کننده‌های فتالات برای PVC، که باعث افزایش انعطاف‌پذیری و ماندگاری می‌شود.
-
نقشی اساسی در سنتز دارو، رنگ، الیاف و مواد آرایشی دارد.
-
سرعت واکنش مناسب و عملکرد بالا با بازده بالا در فرایندهای صنعتی.
معایب انیدرید فتالیک
-
تحریک شدید پوست و چشم و قابلیت حساسیت بالا؛ محیط‌های کاری کاملاً ایمن مورد نیاز است
-
تشکیل گرد قابل انفجار؛ انبارداری نامناسب یا توزیع گرد در هوا خطرناک است
-
واکنش‌پذیر با آب و رطوبت؛ هیدرولیز گرمازا و تغییر ترکیب در مجاورت رطوبت رخ می‌دهد.
-
مصرف بالا و مقررات محدودکننده در برخی کشورها به‌دلیل اثرات زیست‌محیطی.
کاربردهای انیدرید فتالیک
-
سنتز رزین‌های پلی‌استر غیر اشباع و ساخت فیبر، FRP و پوشش‌های صنعتی.
-
تولید نرم‌کننده‌ها (فتالات) برای PVC.
-
استفاده در ساخت رنگ، چسب، رنگدانه و دارو.
-
واسطه در سنتز مواد آرایشی، کودهای خاص و روغن‌های صنعتی
ایمنی و نگهداری انیدرید فتالیک
-
برچسب‌گذاری خطر GHS: H317 (واکنش حساسیتی پوستی)، H318 (آسیب چشمی شدید)، H334 (سوءتأثیر تنفسی)
-
PPE مورد نیاز: عینک یا شیلد ایمنی، دستکش مقاوم شیمیایی، لباس و محافظ تنفسی در شرایط نیاز.
-
شرایط نگهداری: محیط خشک و خنک، ظروف دربسته، دور از رطوبت، تهویه مناسب و جلوگیری از انباشت گرد.
-
اقدامات اضطراری:
-
تماس با پوست/چشم: شستشوی فوری با آب و کمک پزشکی
-
استنشاق گرد: خروج به هوای تازه، مشورت پزشکی
-
در صورت نشت: جلوگیری از پخش گرد، جمع‌آوری خشک و دفع ایمن.
-
ایزودسیل الکل اتوکسیله
ساختار شیمیایی ایزودسیل الکل اتوکسیله
- فرمول کلی: R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
- R: زنجیره شاخه‌دار ایزودسیل (C10)
- n: تعداد واحدهای EO (معمولاً بین 3 تا 10 یا بیشتر بسته به نوع گرید)
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
- بو: ملایم، شبیه الکل چرب
- نوع سورفکتانت: غیر یونی (Non-Ionic)
- pH (محلول 1%): حدود 6 تا 8
- کف‌زایی: کم تا متوسط – مناسب برای سیستم‌های شوینده صنعتی کم‌کف
- پایداری در آب سخت: بسیار بالا؛ مقاوم در برابر یون‌های Ca²⁺ و Mg²⁺
- نقطه ابری (Cloud Point): بین 40 تا 70 °C (بسته به مقدار EO)
- ویسکوزیته: متوسط، اما افزایش‌یابنده در دمای پایین
- پایداری حرارتی و شیمیایی: بالا؛ مقاوم به هیدرولیز، اسید و باز
- زیست‌تخریب‌پذیری: بالا در گریدهای طبیعی (غیربرپایه نفتی)
- سازگاری با سایر سورفکتانت‌ها: بسیار خوب (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
- نقطه اشتعال: ممکن است در گریدهای حلال‌پایه قابل اشتعال باشد
کاربردهای ایزودسیل الکل اتوکسیله
صنایع شوینده صنعتی و خانگی:
- ترکننده‌ی مؤثر برای سطوح سخت
- در فرمولاسیون پاک‌کننده‌های صنعتی با کف کنترل‌شده (کم‌کف)
کشاورزی:
- امولسیفایر و پخش‌کننده در فرمولاسیون سموم و کودهای محلول‌پاشی
- افزایش‌دهنده‌ی جذب ترکیبات فعال از طریق برگ‌ها به دلیل کاهش کشش سطحی
صنایع نساجی و رنگ:
- ترکننده‌ی اولیه در عملیات آماده‌سازی و رنگرزی الیاف نساجی
- کمک امولسیفایر برای پایداری دیسپرسیون رنگ‌ها و پیگمنت‌های پایه آب
صنایع رنگ و رزین:
- پخش‌کننده‌ی مؤثر در رنگ‌های پایه آب برای یکنواختی پیگمنت‌ها
- بهبود دهنده‌ی ترشوندگی سطوح و کاهش‌دهنده‌ی کشش سطحی در رنگ‌های پایه آب
مزایای ایزودسیل الکل اتوکسیله
- کف کنترل‌شده – مناسب برای کاربردهای صنعتی
- سازگاری عالی با آب سخت و طیف وسیعی از pH
- زیست‌تخریب‌پذیری بالا (در گریدهای پایه طبیعی)
- سازگاری عالی با سایر سورفکتانت‌ها (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
- پایداری بالا در برابر حرارت، اسید، باز و عوامل اکسنده
- افزایش‌دهنده جذب مواد فعال روی سطح برگ گیاهان
معایب و محدودیت‌ها
- در گریدهای خاص ممکن است نیاز به ترکیب با سورفکتانت‌های کف‌زا باشد
- در دمای پایین ممکن است کدر شود (اثر نقطه ابری و افزایش ویسکوزیته)
- در غلظت بالا می‌تواند باعث تحریک پوست یا چشم شود
- در گریدهای حلال‌پایه ممکن است قابل اشتعال باشد
پلی‌اتر آلکیل الکل
ساختار شیمیایی پلی‌اتر آلکیل الکل
- ساختار کلی: R–(OCH₂CH₂)n–OH • گروه R: زنجیره آلکیل (معمولاً C₈ تا C₁₆) • n: تعداد واحدهای اتیلن‌اکسید (اغلب بین 3 تا 15) • نوع ترکیب: سورفکتانت غیونی اتوکسیله با خاصیت Amphiphilic (آبدوست–آبگریز)
ویژگی‌های پلی‌اتر آلکیل الکل
(وابسته به طول زنجیره و میزان اتوکسیلاسیون)-
- ظاهر فیزیکی: مایع شفاف تا نیمه‌ویسکوز یا موم‌مانند، بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ
- بو: بوی ملایم الکلی یا بی‌بو
- نقطه ابری شدن (Cloud Point): بسته به طول زنجیره اتوکسی متفاوت است
- حلالیت: قابل حل در آب و اغلب حلال‌های آلی قطبی
- پایداری: مقاوم در برابر pH خنثی و کمی قلیایی
کاربردهای پلی‌اتر آلکیل الکل
صنایع شوینده و تمیزکننده سورفکتانت غیونی با قدرت چربی‌زدایی بالا مناسب برای فرمولاسیون‌های شوینده خانگی و صنعتی (مانند شوینده سطوح، شیشه‌شوی و پاک‌کننده عمومی) پایدار در ترکیبات آنیونی و آنزیمی فرمولاسیون‌های کشاورزی به عنوان عامل پخش‌کننده و خیس‌کننده (Spreader-Wetter) در محلول‌های آفت‌کش و کود مایع بهبود جذب برگ و جلوگیری از شسته‌شدن محلول‌ها کاهش کشش سطحی قطرات اسپری‌شده روی گیاه صنایع رنگ و پوشش بهبود خیس‌کنندگی رنگ‌های پایه‌آبی کاهش کشش سطحی و بهبود یکنواختی فیلم رنگ جایگزین سبز برای برخی سورفکتانت‌های نفت‌مبنا صنایع چسب و رزین بهبود ترکیب‌پذیری اجزا در سیستم‌های بر پایه آب کمک به امولسیون‌سازی در فرمولاسیون‌های پلیمری افزایش روان‌کنندگی سطح صنایع آرایشی و بهداشتی (محدود) استفاده به عنوان عامل پخش‌کننده، مرطوب‌کننده یا همگن‌کننده در برخی فرمول‌های مو و پوست نیازمند رعایت الزامات ایمنی IFRA و بررسی تحریک پوستیکاربردهای صنعتی پلی‌اتر آلکیل الکل
صنایع شوینده‌های خانگی و صنعتی صنایع کشاورزی و آفت‌کش‌ها صنایع رنگ و پوشش‌های پایه آب صنایع چسب و رزین‌های امولسیونی صنایع مواد آرایشی (محدود)مزایای پلی‌اتر آلکیل الکل
سازگاری با سیستم‌های آبی و قطبی توانایی بالا در کاهش کشش سطحی زیست‌تخریب‌پذیر (biodegradable) در بسیاری از گریدها پایداری در محیط‌های مختلف pH قابلیت تنظیم عملکرد با تغییر زنجیره آلکیل و درجه اتوکسیلاسیونمعایب پلی‌اتر آلکیل الکل
گرانروی بالا در برخی گریدها حساس به pH بسیار اسیدی یا بسیار قلیایی در بلندمدت برخی گریدها ممکن است موجب تحریک پوست و چشم شوند محدودیت استفاده در صنایع آرایشی بدون تست‌های ایمنی کامل
تری کلرواتیلن
تری کلرواتیلن (Trichloroethylene) یک ترکیب شیمیایی آلی هالوژنه با فرمول مولکولی C₂HCl₃ است که به‌صورت مایع بی‌رنگ، فرّار و با بوی شیرین–کلروفرمی شناخته می‌شود. این ماده از کلرزنی استیلن یا اتیلن به دست می‌آید و به‌عنوان حلال صنعتی قوی، پاک‌کننده چربی‌های فلزی و ماده اولیه در تولید برخی ترکیبات شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل قدرت حلالیت بالا، پایداری شیمیایی و تبخیر سریع، تری کلرواتیلن در صنایع فلزکاری، خودروسازی، نساجی و تولید مواد شیمیایی اهمیت ویژه‌ای دارد.
ساختار شیمیایی تری کلرواتیلن
-
فرمول مولکولی: C₂HCl₃
-
جرم مولی: 131.39 گرم بر مول
-
فرمول ساختاری: ClCH=CCl₂
-
نوع ترکیب: هیدروکربن هالوژنه غیراشباع
-
شکل و ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ با بوی خاص
ساختار تری کلرواتیلن شامل یک پیوند دوگانه بین دو اتم کربن و سه اتم کلر متصل به آن‌ها است که به آن ویژگی‌های حلالیت بالا در ترکیبات آلی و پایداری شیمیایی می‌بخشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی تری کلرواتیلن
-
حالت فیزیکی: مایع
-
رنگ: بی‌رنگ
-
بو: شیرین و شبیه کلروفرم
-
نقطه جوش: حدود 87°C
-
نقطه ذوب: حدود -86°C
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.46 گرم بر سانتی‌متر مکعب
-
حلالیت در آب: کم (1 گرم در لیتر)، ولی در اغلب حلال‌های آلی مانند اتانول، اتر و کلروفرم محلول است
-
قابلیت اشتعال: غیرقابل اشتعال، اما بخارات آن با حرارت تجزیه می‌شوند و گازهای سمی تولید می‌کنند
-
پایداری: پایدار در شرایط عادی، اما در حضور رطوبت و فلزات قلیایی ممکن است تجزیه شود
کاربردهای تری کلرواتیلن
-
صنایع فلزکاری: به‌عنوان حلال قوی برای چربی‌زدایی قطعات فلزی قبل از آبکاری یا رنگ‌کاری.
-
صنعت خودروسازی: پاک‌کردن قطعات موتور، گیربکس و اجزای مکانیکی.
-
صنایع نساجی: به‌عنوان حلال در فرایند تمیزکاری و آماده‌سازی الیاف.
-
تولید ترکیبات شیمیایی: ماده اولیه در ساخت هیدروفلوروکربن‌ها (HFCs) و سایر مواد هالوژنه.
-
صنایع رنگ و رزین: حل کردن رزین‌ها و پاک‌کردن ابزارها و تجهیزات.
-
کاربردهای ویژه آزمایشگاهی: در استخراج و تمیزکاری نمونه‌ها.
معایب تری کلرواتیلن
-
اثرات سمی بر سیستم عصبی و کبد در تماس یا استنشاق طولانی‌مدت.
-
اثرات احتمالی سرطان‌زایی در مواجهه‌های مزمن.
-
تجزیه حرارتی و تولید گازهای سمی (فسژن، کلرید هیدروژن).
-
محدودیت‌های استفاده در صنایع غذایی و دارویی به دلیل الزامات ایمنی.
-
نیاز به مدیریت دقیق در دفع پسماند و بخارات.
مزایای تری کلرواتیلن
-
قدرت حلالیت بسیار بالا برای روغن‌ها، گریس‌ها و بسیاری از ترکیبات آلی.
-
پایداری شیمیایی در شرایط معمول انبارداری.
-
غیرقابل اشتعال بودن که خطر آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد.
-
تبخیر سریع و عدم باقی‌ماندن اثرات روغنی روی سطح.
-
قابلیت استفاده مجدد پس از تقطیر و بازیافت.
ایمنی و نگهداری تری کلرواتیلن
-
تجهیزات ایمنی: استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک فیلتر دار برای جلوگیری از استنشاق بخارات.
-
تهویه مناسب: کار در محیط‌های دارای سیستم تهویه قوی به‌منظور کاهش غلظت بخارات در هوا.
-
انبارداری: نگهداری در ظروف فلزی یا شیشه‌ای دربسته و مقاوم به خوردگی، در مکان خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید.
-
حمل‌ونقل: رعایت مقررات بین‌المللی حمل مواد شیمیایی خطرناک (UN 1710).
-
واکنش‌پذیری: دور نگه‌داشتن از مواد اکسیدکننده قوی و فلزات قلیایی.
-
مدیریت پسماند: بازیافت از طریق تقطیر یا دفع طبق دستورالعمل‌های زیست‌محیطی.
حلال نفتی 100
حلال نفتی 100 (White Spirit 100) یک ترکیب هیدروکربنی حاصل از پالایش نفت خام است که به عنوان یک حلال آلی با قدرت حل‌کنندگی بالا در صنایع مختلف کاربرد دارد. این ماده بی‌رنگ، شفاف و دارای بوی مشخص هیدروکربنی بوده و به دلیل نقطه جوش و فراریت مناسب، در رنگ‌سازی، لاک، تینر و فرمولاسیون‌های صنعتی به‌طور گسترده استفاده می‌شود.
ساختار شیمیایی حلال نفتی 100
حلال نفتی 100 شامل هیدروکربن‌های آلیفاتیک و آروماتیک با تعداد اتم کربن متوسط بین 7 تا 12 است. ساختار مولکولی آن فاقد پیوندهای قطبی بوده و به همین دلیل خاصیت غیرقطبی دارد، که این ویژگی سبب افزایش قدرت حل‌کنندگی آن برای رزین‌ها، روغن‌ها و پلیمرهای غیرقطبی می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی حلال نفتی 100
-
فرمول کلی: مخلوط هیدروکربن‌های C₇–C₁₂
-
ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ
-
چگالی (در 20°C): حدود 0.77–0.79 g/cm³
-
نقطه جوش: 160–200°C
-
نقطه اشتعال: حدود 40°C
-
حلالیت در آب: نامحلول
-
ویسکوزیته: پایین، جریان‌پذیری بالا
-
بوی مشخص: هیدروکربنی ملایم تا متوسط
کاربردهای حلال نفتی 100
-
صنعت رنگ و رزین: استفاده به عنوان رقیق‌کننده و حل‌کننده رنگ‌های روغنی و آلکیدی
-
صنایع شیمیایی: حلال در تولید چسب‌ها، لاک‌ها و تینرها
-
پاک‌کننده صنعتی: حذف چربی و آلودگی‌های سطحی از فلزات و قطعات صنعتی
-
فرمولاسیون‌های پوششی: بهبود قابلیت اعمال و یکنواختی پوشش‌ها
-
تجهیزات چاپ و نقاشی صنعتی
معایب حلال نفتی 100
-
انتشار بخارات فرار و ایجاد آلودگی هوا در صورت تهویه نامناسب
-
قابلیت اشتعال بالا که نیازمند شرایط ذخیره‌سازی ایمن است
-
اثرات تحریک‌کننده بر سیستم تنفسی و پوست در تماس مستقیم
-
غیرقابل استفاده برای مواد حساس به هیدروکربن‌های آروماتیک
مزایای حلال نفتی 100
-
قدرت حل‌کنندگی بالا برای طیف وسیعی از ترکیبات آلی
-
نقطه جوش مناسب برای استفاده در فرمولاسیون‌های صنعتی
-
قیمت اقتصادی نسبت به حلال‌های آلی مشابه
-
پایداری شیمیایی مناسب و عدم واکنش با بسیاری از ترکیبات صنعتی
ایمنی و نگهداری حلال نفتی 100
-
شرایط نگهداری: در ظروف فلزی یا پلاستیکی مقاوم، به دور از منابع حرارت و شعله
-
تهویه: استفاده در محیط‌های با تهویه کافی برای جلوگیری از تجمع بخارات
-
تجهیزات ایمنی فردی: استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و ماسک فیلتردار
-
حمل و جابجایی: رعایت مقررات حمل مواد قابل اشتعال (UN Number 1300)
-
اقدامات اضطراری: در صورت تماس با پوست، شست‌وشوی فوری با آب و صابون؛ در صورت استنشاق زیاد، انتقال فرد به هوای آزاد
حلال نفتی 50
حلال نفتی 50 یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین حلال‌های صنعتی است که در صنایع مختلف به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه خود استفاده می‌شود. این ماده از هیدروکربن‌های سبک نفتی تشکیل شده و به‌عنوان حلالی با نقطه جوش متوسط شناخته می‌شود. حلال نفتی 50 در فرایندهای رنگ‌سازی، صنایع شیمیایی، تمیزکاری و تولید چسب کاربرد گسترده دارد و به دلیل پاک‌کنندگی قوی و تبخیر مناسب، محبوبیت بالایی در بازار مواد اولیه صنعتی دارد.
ساختار شیمیایی حلال نفتی 50
حلال نفتی 50 ترکیبی از هیدروکربن‌های آلیفاتیک و آروماتیک با زنجیره‌های کربنی متوسط است. این حلال عمدتاً شامل پارافین‌ها، نافتن‌ها و مقادیری از آروماتیک‌ها می‌باشد. فرمول شیمیایی مشخص و یکتایی ندارد زیرا ترکیبی از چندین هیدروکربن مختلف است اما به طور کلی می‌توان آن را به عنوان مخلوطی از هیدروکربن‌های C7 تا C12 توصیف کرد. ساختار مولکولی این حلال باعث می‌شود که خاصیت انحلال‌پذیری قوی در مواد چربی، رزین‌ها و رنگ‌ها داشته باشد و در عین حال از تبخیر مناسبی برخوردار باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
-
ظاهر: مایع بی‌رنگ و شفاف
-
بو: بوی ملایم نفتی، نه چندان زننده
-
نقطه جوش: حدود 140 تا 220 درجه سانتی‌گراد (بسته به ترکیب دقیق)
-
چگالی: تقریباً 0.75 تا 0.80 گرم بر سانتی‌متر مکعب
-
حلالیت: نامحلول در آب، حلال قوی برای چربی‌ها، رزین‌ها، و بسیاری از مواد آلی
-
نقطه اشتعال: حدود 40 تا 60 درجه سانتی‌گراد
-
پایداری شیمیایی: مقاوم در برابر واکنش‌های شیمیایی در شرایط معمولی، اما قابل اشتعال و باید با احتیاط نگهداری شود.
کاربردهای حلال نفتی 50
حلال نفتی 50 به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خاص خود در صنایع مختلف کاربرد دارد:
-
صنایع رنگ و رزین: به عنوان حلال برای رقیق‌سازی رنگ‌ها، لاک‌ها و رزین‌ها
-
تمیزکاری صنعتی: در پاک‌کردن قطعات صنعتی و حذف چربی و روغن‌ها
-
تولید چسب: به عنوان جزء تشکیل‌دهنده در فرمولاسیون چسب‌های صنعتی
-
صنایع چاپ: در فرآیندهای چاپ و رقیق‌سازی مرکب‌ها
-
تولید مواد شیمیایی: به عنوان حلال واکنش‌ها در صنایع شیمیایی و دارویی
-
صنایع خودرو: در تمیزکاری قطعات و روغن‌زدایی
-
صنایع نساجی: در رقیق‌سازی و پاک‌سازی رنگ‌ها
معایب حلال نفتی 50
-
قابلیت اشتعال بالا: یکی از معایب مهم این ماده، خطر آتش‌سوزی و انفجار در شرایط نامناسب نگهداری است.
-
آسیب به سلامت: تماس طولانی‌مدت یا استنشاق بخارات آن ممکن است موجب تحریک سیستم تنفسی، سردرد و حالت تهوع شود.
-
آلودگی محیط زیست: در صورت رهاسازی غیر اصولی می‌تواند به آلودگی خاک و منابع آبی منجر شود.
مزایای حلال نفتی 50
-
قدرت حلالیت بالا: قادر به حل انواع چربی‌ها، رزین‌ها و رنگ‌ها به خوبی است.
-
تبخیر کنترل‌شده: نسبت به حلال‌های سبک‌تر تبخیر آهسته‌تری دارد که کاربری را آسان‌تر می‌کند.
-
قیمت مناسب: به نسبت حلال‌های مشابه اقتصادی‌تر است.
-
سازگاری با تجهیزات: کمتر باعث خوردگی و آسیب به ابزارهای صنعتی می‌شود.
-
قابلیت استفاده در طیف وسیع: به خاطر ترکیب چندگانه‌اش، در صنایع مختلف بسیار کاربردی است.
ایمنی و نگهداری حلال نفتی 50
برای استفاده ایمن از حلال نفتی 50 توجه به نکات زیر ضروری است:
-
نگهداری در محل خشک و خنک: دور از منابع حرارت و شعله باز باید نگهداری شود.
-
تهویه مناسب: محیط کار باید به خوبی تهویه شده تا از تجمع بخارات جلوگیری شود.
-
استفاده از تجهیزات حفاظتی: نظیر دستکش، عینک ایمنی و ماسک مخصوص برای جلوگیری از تماس مستقیم و استنشاق.
-
دور از مواد اکسیدکننده: باید از تماس با مواد اکسیدکننده قوی پرهیز کرد تا خطر واکنش‌های ناخواسته کاهش یابد.
-
حمل و نقل اصولی: استفاده از ظروف استاندارد و مقاوم در برابر نشت و تبخیر.
دی اتانول آمین
دی‌اتانول‌آمین (DEA) یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C₄H₁₁NO₂ است که دارای دو گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه آمینی (-NH) می‌باشد. این ترکیب در دسته آمین‌های ثانویه و الکل‌های چندعاملی طبقه‌بندی می‌شود.
ساختاری دی اتانول آمین
ساختار مولکولی DEA به آن امکان می‌دهد تا به‌عنوان یک باز ضعیف، عامل امولسیون‌کننده، پایدارکننده pH، و کمپلکس‌کننده یون‌های فلزی استفاده شود.
ویژگی‌های دی اتانول آمین
| ویژگی | مقدار/مشخصات |
|---|---|
| ظاهر | مایع بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ، ویسکوز |
| بوی خاص | آمینی ملایم |
| وزن مولکولی | 105.14 g/mol |
| نقطه جوش | 269°C |
| نقطه ذوب | 28°C |
| دانسیته (چگالی) | 1.09 g/cm³ (در دمای 25°C) |
| انحلال‌پذیری | کاملاً محلول در آب، اتانول، گلیسرول |
| pH محلول آبی 1% | حدود 10–11.5 |
کاربردهای دی‌اتانول‌آمین
دی‌اتانول‌آمین به‌دلیل ساختار واکنش‌پذیر و خواص دوگانه‌اش (هم آمین، هم الکل)، در صنایع گوناگون کاربرد دارد:
1. صنایع شوینده و آرایشی
-
پایه فعال در تولید شامپو، صابون مایع، کرم و لوسیون
-
عامل تنظیم‌کننده pH و امولسیون‌کننده پایدار
2. صنعت نفت و گاز
-
استفاده در جذب گازهای اسیدی مانند CO₂ و H₂S در برج‌های جذب (Gas Treating)
-
کاربرد به‌عنوان بازدارنده خوردگی
3. صنایع کشاورزی
-
عامل کمپلکس‌کننده در کودهای مایع
-
تثبیت‌کننده pH در فرمولاسیون سموم و قارچ‌کش‌ها
4. صنایع رنگ، جوهر و رزین
-
کمک امولسیون‌کننده در رنگ‌های پایه آب
-
افزایش ویسکوزیته و ماندگاری رنگ
5. صنایع سیمان و بتن
-
استفاده به‌عنوان Grinding Aid در فرایند آسیاب سیمان
-
بهبود روانی و مقاومت بتن در دماهای مختلف
مزایای دی اتانول آمین
-
چندکاره و اقتصادی برای بسیاری از صنایع
-
پایداری شیمیایی بالا در pH قلیایی
-
قابلیت حل‌پذیری بالا در سیستم‌های آبی
-
ترکیب راحت با سورفکتانت‌ها، روغن‌ها و الکلها
معایب دی اتانول آمین
-
امکان تحریک پوست و چشم در تماس مستقیم
-
احتمال تشکیل نیتروزامین‌ها در ترکیب با نیتریت‌ها
-
حساسیت‌زا در استفاده طولانی‌مدت (به‌ویژه در محصولات آرایشی بدون شستشو)
-
نیاز به کنترل دقیق دوز مصرف در سیستم‌های فرآوری غذایی و دارویی
ایمنی و نگهداری دی اتانول آمین
-
طبقه‌بندی GHS:
-
H302: مضر در صورت بلع
-
H315: تحریک‌کننده پوست
-
H319: تحریک‌کننده شدید چشم
-
H351: احتمال سرطان‌زایی در مواجهه طولانی‌مدت
-
-
دور از نور خورشید و منابع گرمایی
-
در ظروف دربسته با جنس مقاوم (پلی‌اتیلن، فولاد ضدزنگ)
-
در محیط خشک و خنک (10–30 درجه سانتی‌گراد)
-
استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و تهویه مناسب الزامی است
جمع‌بندی
دی‌اتانول‌آمین (DEA) یک ماده استراتژیک با عملکرد چندگانه در صنایع شیمیایی، آرایشی، نفت و ساختمان است. این ترکیب با فراهم‌سازی قابلیت تنظیم pH، امولسیون‌سازی و کاهش خوردگی، نقش کلیدی در بهبود فرمولاسیون‌های صنعتی ایفا می‌کند.
دی اتیلن تری آمین
دی‌اتیلن‌تری‌آمین (DETA) یا ۲٬۲′-ایمینودی‌اتیل‌آمین یک آمین سه‌عامله است با فرمول شیمیایی NH₂‑CH₂‑CH₂‑NH‑CH₂‑CH₂‑NH₂ که به‌صورت مایع بی‌رنگ تا زرد روشن با بوی قوی آمونیاکی دیده می‌شود. این ترکیب به عنوان عامل عامل پخت رزین اپوکسی و آمین‌های عملکردی در صنایع مختلف شناخته شده و در بازار صنعتی و شیمیایی جایگاه ویژه‌ای دارد.
ساختار شیمیایی دی اتیلن تری آمین
-
فرمول مولکولی: C₄H₁₃N₃
-
ساختار خطی: (NH₂CH₂CH₂)₂NH
-
تصویر اسکلت آلی: مطابق با ساختار رایج در منابع علمی
ویژگی‌های دی اتیلن تری آمین
| ویژگی | مقدار / توضیح |
|---|---|
| ظاهر | مایع بی‌رنگ تا زرد روشن، بو: آمونیاکی |
| چگالی (20°C) | حدود 0.954–0.96 g/cm³ |
| نقطه ذوب | ≈ –39°C |
| نقطه جوش | ≈ 207–209°C |
| فشار بخار (20°C) | ≈ 0.2–0.4 mmHg (≈37 Pa) |
| حلالیت در آب | کاملاً محلول در آب و حلال‌های قطبی |
| pH محلول 1% | حدود 12 – باز ضعیف |
| نقطه اشتعال | حدود 97–102°C بسته به روش آزمون |
مزایا دی اتیلن تری آمین
-
واکنش‌پذیری بالا با رزین‌های اپوکسی برای پخت سریع
-
عملکرد به‌عنوان لیگاند سه‌دندانه در شیمی هماهنگ‌کننده
-
امکان استفاده در استخراج گاز اسیدی در صنایع نفت و گاز
-
محلول‌آبی بودن، بازی ضعیف و جذب بالا
-
قیمت نسبتاً مناسب و در دسترس در گرید صنعتی
معایب دی اتیلن تری آمین
-
تحریک پذیری قوی پوست، چشم و مجاری تنفسی؛ تماس باید کنترل شده باشد
-
قابلیت جذب رطوبت (Hygroscopic) – نیاز به بسته‌بندی مناسب
-
در مجاورت هوا ممکن است زرد رنگ شود (اکسیداسیون)
-
بخارات آن سنگین‌تر از هوا بوده و تجمع آن می‌تواند خطرناک باشد
کاربردهای دی اتیلن تری آمین
صنایع رزین و چسب‌های اپوکسی
-
به‌عنوان عامل پخت (curing agent) در چسب‌ها و قالب‌گیری اپوکسی
شیمی هماهنگ‌کننده
-
تشکیل کمپلکس‌های فلزی با سه دندانه، مانند Co(dien)(NO₂)₃
صنعت نفت و گاز
-
استخراج گاز اسیدی ـ مانند CO₂ و H₂S از گازها
سایر کاربردها
-
روان‌کننده‌ها و ترکیبات ضدخوردگی در صنایع مختلف
ایمنی و نگهداری دی اتیلن تری آمین
-
کد UN: UN 2079، کلاس خطر 8 (خورنده)، گروه بسته‌بندی
-
GHS: کلمه هشدار DANGER، هشدارها شامل H302, H312, H314, H334؛ خورنده پوست و چشم، تحریک‌کننده تنفسی و در برخی موارد خطر باروری
-
PPE توصیه‌شده: دستکش نیتریل، عینک ایمنی، محافظ تنفسی در فضاهای بسته
-
انبارداری: ظروف محکم و درب‌دار، محیط خشک و خنک (ترجیحاً زیر 15°C)، دور از اکسیدکننده‌ها و رطوبت شدید