اتیل‌هگزانول (2-Ethylhexanol) یک الکل آلیفاتیک شاخه‌دار با ساختار هشت‌کربنی است که در دمای اتاق به صورت مایعی بی‌رنگ، روغنی و با بوی خاص وجود دارد. این ترکیب از جمله الکل‌های نوع اول (Primary Alcohol) است که در صنایع مختلف به عنوان واسط شیمیایی (Intermediate)، حلال، و ماده اولیه سنتز نرم‌کننده‌ها و استرها کاربرد فراوانی دارد. هگزانول چیست به دلیل ساختار شاخه‌ای و گروه عاملی الکلی، این ماده ویژگی‌هایی همچون پایداری حرارتی، قابلیت واکنش‌پذیری با اسیدها برای تشکیل استرها، و سازگاری با پلیمرها و حلال‌های آلی را دارد. این خواص، ۲-اتیل‌هگزانول را به ماده‌ای پرکاربرد در صنایع پتروشیمی، رنگ‌سازی، چسب، شوینده و حتی سوخت تبدیل کرده‌اند.

ساختار شیمیایی 2- اتیل هگزانول

• فرمول مولکولی:  C₈H₁₈O
• فرمول ساختاری:  CH₃(CH₂)₃CH(C₂H₅)CH₂OH
• نام IUPAC: 2-Ethyl-1-hexanol
• نوع ترکیب: الکل نوع اول شاخه‌دار (Branched primary alcohol) گروه هیدروکسیل (–OH) در انتهای زنجیره و شاخهی اتیل در موقعیت دوم، به این ترکیب خاصیت حلالیت بالا در روغن‌ها و توانایی واکنش‌پذیری مناسب در سنتز استری می‌دهد.

ویژگی‌های ۲-اتیل‌هگزانول

بو: بوی خاص، ملایم، شبیه گل یا مرکبات (در برخی گریدها) نقطه جوش: حدود ۱۸۵ درجه سانتی‌گراد  حلالیت: این ماده در آب بسیار کم‌حل (حدود ۰٫۸ گرم در لیتر) و در اکثر حلال‌های آلی مانند اتانول، استون و تولوئن به‌خوبی حل می‌شود. قابلیت اشتعال: قابل اشتعال محسوب می‌شود، بنابراین در حمل‌ونقل و انبارداری نیازمند رعایت اصول ایمنی است.

کاربردهای ۲-اتیل‌هگزانول

1. در صنایع پلیمر و پلاستیک، برای تولید نرم‌کننده‌های فتالاتی و غیرفتالاتی (مانند DOP، DOTP و TOTM)
2. به عنوان افزودنی سوخت، در تولید سوخت‌ها و روان‌سازها برای ساخت استرهای مشتق از ۲-اتیل‌هگزانول که به عنوان افزودنی‌های افزایش عدد ستان در سوخت دیزل استفاده می‌شوند
3. در صنایع شوینده و پاک‌کننده‌ها، برای سنتز سورفکتانت‌های غیر یونی، به‌ویژه اتوکسیله‌های الکل چرب (مانند 2-Ethylhexyl Ethoxylates)
4.  به عنوان حلال در تولید رنگ‌ها، لاک‌ها، جوهرهای چاپ و چسب‌ها، به دلیل ویژگی‌های حلالیت بالا و تبخیر آهسته
5. در صنایع عطرسازی و لوازم آرایشی، به عنوان ماده حامل یا رقیق‌کننده رایحه‌های غلیظ، همچنین به‌عنوان پلاستی‌سایزرهای زیست‌سازگار در برخی فرمولاسیون‌ها
6.  به عنوان واسط شیمیایی در سنتز ترکیبات آلی مختلف و افزودنی‌های پلیمری، مانند پایدارکننده‌های حرارتی PVC و ترکیبات آلی قلع‌دار

کاربردهای صنعتی 

• صنایع پلاستیک و PVC
• تولید نرم‌کننده‌های فتالاتی و غیرفتالاتی
• صنایع سوخت و افزودنی‌های سوخت دیزل
• صنایع چسب و رزین
• تولید رنگ‌ها، لاک‌ها و جوهرهای چاپ
• صنایع شوینده و سورفکتانت
• تولید عطر و مواد آرایشی

✅ مزایای ۲-اتیل‌هگزانول

• پایداری بالا در برابر حرارت و اکسیداسیون
• عملکرد مطلوب به عنوان حلال و ماده واسط
• سازگاری با طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی و پلیمرها
• بازده بالا در سنتز استرها و نرم‌کننده‌ها
• بهبود خواص چسبندگی و ویسکوزیته در پوشش‌ها و رنگ‌ها

❌ معایب ۲-اتیل‌هگزانول

• قابل اشتعال (نقطه اشتعال حدود ۸۱ درجه سانتی‌گراد)
• سمیت متوسط در صورت تماس مستقیم با پوست یا استنشاق بخار در غلظت بالا
• نامحلول در آب و نیاز به امولسیون‌سازی در برخی فرمولاسیون‌ها
• الزامات زیست‌محیطی بالا در دفع و مدیریت پسماندهای مرتبط

ایمنی و نگهداری ۲-اتیل‌هگزانول (2-Ethylhexanol)

۲-اتیل‌هگزانول با فرمول شیمیایی C₈H₁₈O یک الکل اشباع‌شده و ساختار آلی است که در صنایع تولید پلاستی‌سایزرها کاربرد گسترده دارد. در نتیجه مهم است رعایت اصول ایمنی و نگهداری صحیح آن را ضروری بدانیم در ادامه به نکات و شرایط نگهداری این ماده میپردازیم.

  نکات ایمنی ۲-اتیل‌هگزانول

• این ماده قابل اشتعال است؛ لذا استفاده از آن باید دور از شعله، جرقه و منابع گرما انجام شود.

• تماس مستقیم با پوست یا چشم ممکن است باعث تحریک ملایم شود. استفاده از دستکش مقاوم و عینک ایمنی توصیه می‌شود.

• استنشاق بخارات آن در فضاهای بسته می‌تواند باعث سرگیجه، سردرد یا تحریک تنفسی شود.

• در صورت نشت، سطح آلوده باید با جاذب مناسب (مثلاً خاک‌اره یا ماسه) پوشانده و با دقت جمع‌آوری شود.

 شرایط نگهداری اصولی ۲-اتیل‌هگزانول:

• در ظروف دربسته، مقاوم به خوردگی و در دمای محیط پایدار و تهویه مناسب نگهداری شود.

• در محیطی خشک، دور از نور مستقیم خورشید و منابع اکسیدکننده انبار گردد.

• نگهداری در نزدیکی مواد اکسیدکننده یا اسیدهای قوی به‌شدت ممنوع است.

-اتوکسی-۲-پروپانول (Ethoxypropanol)، یک حلال بی‌رنگ، شفاف و با بوی ملایم اترمانند است. به‌دلیل داشتن هم‌زمان گروه‌های قطبی (–OH) و غیرقطبی (–O–CH₂CH₃)، این ترکیب در دسته گلیکول‌اترهای تک‌عاملی قرار دارد و در صنایع رنگ، پوشش، چاپ، مواد شوینده، رزین و آرایشی-بهداشتی به‌عنوان حلال مؤثر با ویژگی تبخیر کنترل‌شده استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی اتوکسی پروپانول

• فرمول مولکولی: C₅H₁₂O₂ 
• فرمول ساختاری:  CH₃–CH(OCH₂CH₃)–CH₂–OH
• نام IUPAC:  1-Ethoxy-2-propanol
• نوع ترکیب: گلیکول‌اتر تک‌عاملی با گروه –OH و شاخه –O–CH₂CH₃، مناسب برای حل همزمان ترکیبات قطبی و غیرقطبی 

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اتوکسی پروپانول

• ظاهر فیزیکی: مایع بی‌رنگ تا زرد بسیار کم‌رنگ با بوی اتر مانند 
• نقطه جوش: حدود 132 °C 
• ضریب شکست نور: ≈ 1.4065–1.407 
• نقطه اشتعال:  ≈ 38.5–42 °C (closed cup)

کاربردهای اتوکسی پروپانول

صنایع رنگ و رزین:

• به‌عنوان حلال با سرعت تبخیر متوسط برای رنگ‌های پایه‌آبی و پایه‌حلال
• بهبود جریان‌پذیری، یکنواختی سطح و براقیت پوشش‌ها
• کاهش کشش سطحی رنگ برای افزایش چسبندگی به سطوح

صنایع چاپ و جوهر:

• حامل رنگ‌دانه و حلال در جوهر چاپ (Inkjet، Screen، Flexo  و  Gravure)
• کنترل سرعت خشک‌شدن و جلوگیری از گرفتگی نازل‌ها، به‌ویژه در چاپگرهای جوهرافشان حرارتی
• بهبود وضوح چاپ و جلوگیری از ته‌نشینی رنگ‌دانه‌ها

مواد شوینده و تمیزکننده صنعتی:

• حلال برای چربی‌زدایی سطوح فلزی، شیشه و پلاستیک
• کاربرد در پاک‌کننده‌های نیمه‌فرار و غیرخورنده، به دلیل بوی ملایم و سمیت نسبتاً پایین
• جایگزین مؤثر برای گلیکول‌اترهای سنگین‌تر در محصولات دوست‌دار محیط زیست

صنایع آرایشی و بهداشتی (محدود و تحت نظارت):

• در فرمولاسیون برخی محصولات مو و پوست به عنوان حامل یا همگن‌کننده ترکیبات معطر یا فعال
• استفاده محدود به دلیل پتانسیل تحریک پوستی در دوزهای بالا
• باید با استانداردهای IFRA و REACH مطابقت داشته باشد

فرمولاسیون‌های کشاورزی و آفت‌کش‌ها:

• بهبود پخش‌پذیری و انحلال ترکیبات فعال در محلول‌های اسپری‌شونده
• افزایش جذب برگی و کاهش کشش سطحی در فرمولاسیون سموم و کودهای مایع

مزایای اتوکسی پروپانول

• حلالیت دوگانه: مناسب برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی
• تبخیر متوسط: کنترل‌پذیری خشک‌شدن در کاربردهای پوشش
• سازگاری بالا با آب و حلال‌های آلی
• پایداری شیمیایی و فیزیکی در محیط‌های فرمولاسیون
• کاهش تنش سطحی و بهبود ویژگی روان‌کنندگی سیستم‌های شیمیایی

معایب و محدودیت‌های اتوکسی پروپانول

• قابل اشتعال – نیاز به تهویه و ذخیره‌سازی ایمن با فاصله از منابع گرما
• تحریک‌پذیری پوست و چشم در تماس مستقیم
• استنشاق بخارات در سطوح بالا موجب عوارض ریوی و عصبی می‌شود – الزام به رعایت استاندارد OSHA
• در محصولات خوراکی یا آرایشی نیازمند گرید ویژه و خلوص بالا

ایمنی و نگهداری اتوکسی پروپانول

از نظر ایمنی، این ماده باید با احتیاط حمل و استفاده شود؛ زیرا بخارات آن می‌تواند موجب تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی گردد. تماس طولانی‌مدت با پوست ممکن است موجب خشکی یا التهاب شود.

نکات ایمنی و نگهداری:

• در محیطی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.

• از منابع جرقه و شعله باز دور باشد (قابل اشتعال است).

• استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک تنفسی مناسب توصیه می‌شود.

• ظروف نگهداری باید در بسته و مقاوم به حلال باشند تا از نشت بخار و تبخیر جلوگیری شود.

الکل‌های چرب اتوکسیله (Fatty Alcohol Ethoxylates) گروهی از سورفکتانت‌های غیر یونی هستند که از واکنش بین الکل‌های چرب طبیعی یا سنتزی (R) با اتیلن اکسید (EO) تولید می‌شوند. این ترکیبات دارای بخش آبدوست (زنجیر اتوکسیله) و آبگریز (زنجیر چرب) هستند و به‌دلیل توانایی کاهش کشش سطحی، در محصولات شوینده، آرایشی، صنعتی و کشاورزی به‌کار می‌روند

ساختار شیمیایی الکل های چرب اتوکسیله

• فرمول عمومی:  R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
• جزء چرب (R): زنجیره آلکیل C₁₂–C₁₈ (طبیعی یا سنتزی)
• واحدهای EO (n): معمولاً بین ۱ تا ۲۰ (تغییرات عملکردی با n تغییر می‌کند)
• ساختار مولکولی باعث ترکیب ویژگی‌های آبدوستی و آبگریزی شده و آن را به سورفکتانت غیر یونی مؤثر تبدیل می‌کند.

ویژگی‌های الکل‌های چرب اتوکسیله

• حالت فیزیکی: مایع شفاف یا زرد کمرنگ (بسته به زنجیره R و میزان EO)
• بو: بویی خفیف، ملایم و صابونی
• نقطه جوش: معمولاً بالای 250°C یا غیرقابل اندازه‌گیری به دلیل تجزیه قبل از جوش
• بیودگرادبلیتی(Biodegradability): بالا در گریدهای طبیعی (C12–14) با پتانسیل انتشار کمتر در محیط زیست

کاربردهای الکل‌های چرب اتوکسیله

صنایع شوینده خانگی و صنعتی

• به‌عنوان سورفکتانت غیر‌یونی اصلی در تولید مایع ظرفشویی، شوینده لباس، شوینده سطوح، جرم‌گیر و پاک‌کننده‌های چندمنظوره
• مؤثر در فرمولاسیون‌های کم‌کف یا کنترل کف در شوینده‌های صنعتی و دستگاه‌های کف‌شوی
• سازگار با سورفکتانت‌های یونی و آنیونی و افزایش‌دهنده عملکرد پاک‌کنندگی و حلالیت چربی‌ها

محصولات آرایشی و بهداشتی (مراقبت شخصی)

• به‌عنوان امولسیفایر، مرطوب‌کننده و شوینده ملایم در شامپو، کرم، لوسیون، فوم و ژل‌های شستشو
• افزایش‌دهنده قابلیت پخش و نفوذ مواد مؤثره در محصولات پوست و مو
• دارای سازگاری بالا با پوست و چشم در مقادیر کنترل‌شده

فرمولاسیون‌های کشاورزی

• به‌عنوان عامل پخش‌کننده (spreading agent) و نفوذ‌دهنده (penetrant) برای افزایش جذب سموم، علف‌کش‌ها و کودهای محلول‌پاشی
• کاهش کشش سطحی قطرات اسپری و بهبود یکنواختی توزیع روی برگ‌ها

صنایع نساجی و چرم

• به‌عنوان نرم‌کننده، روان‌کننده، مرطوب‌کننده و عامل ضد الکتریسیته ساکن در مراحل شستشو، رنگرزی و پرداخت نهایی
• بهبود نفوذ مواد رنگزا و کاهش ایجاد لک یا نایکنواختی در فرآیند رنگرزی

پوشش‌ها، رنگ‌ها و جوهرها

• به‌عنوان پایدارکننده امولسیون، عامل ترکننده (wetting agent) و افزاینده پخش‌پذیری رنگدانه‌ها
• کاهش کشش سطحی و بهبود یکنواختی پوشش‌دهی رنگ‌ها روی سطوح مختلف
• قابل استفاده در فرمولاسیون رنگ‌های پایه آب، جوهر چاپ و پوشش‌های صنعتی

کاربردهای صنعتی الکل های چرب اتوکسیله

• صنایع شوینده
• آرایشی و بهداشتی
• کشاورزی
• نساجی و چرم
• پوشش‌ها و رنگ‌ها

مزایای الکل های چرب اتوکسیله

• غیر یونی بودن: قابلیت ترکیب با سورفکتانت‌های آنیونی، کاتیونی و آمفوتریک
• کف کنترل‌شده: مناسب محیط‌هایی که کف کم نیاز است
• زیست‌تخریب‌پذیر: دوستدار محیط زیست (در نوع طبیعی)
• مقاومت به سختی آب و پی‌اچ متغیر
• قابلیت تنظیم رفتار با تغییر n (تعداد واحدهای EO)

معایب الکل های چرب اتوکسیله

• در دماهای پایین، ممکن کدر، پره‌کسی یا جامد شود (cloud point)
• برخی گریدها با کف کم هستند و برای محصولات کف‌زا نیاز به افزودن سورفکتان قوی‌تر دارند
• ایجاد تحریک پوستی محتمل در غلظت‌های بالا و EO زیاد
• ممکن است با مواد اکسیدکننده ناسازگار شود
• سمیت محیط‌زیستی متوسط برای موجودات آبزی در EO پایین

ایمنی و نگهداری الکل‌های چرب اتوکسیله

الکل‌های چرب اتوکسیله Fatty Alcohol Ethoxylates به عنوان یکی از سورفکتانت‌های غیر یونی پرکاربرد، در صنایع شوینده، آرایشی، نساجی، کشاورزی و دارویی اهمیتی زیادی در نگهداری اصولی این مواد برای حفظ کیفیت و پیشگیری از خطرات محیطی و انسانی دارد در ادامه نکات مهم و شرایط نگهداری این ماده را برای شما نام بردیم.

---

نکات ایمنی مهم:

• الکل‌های چرب اتوکسیله کم‌خطر و نسبتاً ایمن هستند، اما در صورت تماس مستقیم با پوست یا چشم، ممکن است تحریک ملایم ایجاد کنند.

• استنشاق مه یا بخار آن‌ها در فرآیندهای داغ ممکن است موجب تحریک خفیف مجاری تنفسی شود.

• استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و تهویه مناسب هنگام کار توصیه می‌شود.

---

شرایط نگهداری مناسب:

• این ترکیبات باید در ظروف دربسته، مقاوم به خوردگی و دارای برچسب مشخصات نگهداری شوند.

• محل نگهداری باید سرد، خشک، دارای تهویه کافی و دور از نور مستقیم خورشید باشد.

• از نگهداری در مجاورت اسیدهای قوی، بازها و اکسیدکننده‌ها خودداری شود.

• در دمای معمول محیط پایدار هستند؛ اما بهتر است از یخ‌زدگی یا حرارت بیش‌ازحد محافظت شوند، چراکه بر گرانروی و عملکرد ماده تأثیر می‌گذارد.

ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله (Isotridecyl Alcohol Ethoxylate) یک نوع سورفکتانت غیر یونی با زنجیره شاخه‌دار (branched non-ionic surfactant) است که از واکنش اتوکسیلاسیون (ethoxylation) یک الکل شاخه‌دار به نام ایزو تری دسیل الکل با اکسید اتیلن (Ethylene Oxide) به‌دست می‌آید. این ماده در صنایع مختلف به‌عنوان عامل فعال سطحی، امولسیفایر، شوینده، مرطوب‌کننده، عامل نفوذ و پخش‌کننده به کار می‌رود. به دلیل پایداری شیمیایی بالا و عملکرد مؤثر در محیط‌های اسیدی، قلیایی و سختی آب، به‌ویژه در فرمولاسیون شوینده‌های خانگی و صنعتی، صنایع نساجی و فرآیندهای کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است.

ساختار ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله

ساختار این ماده شامل یک زنجیره شاخه‌دار 13 کربنه (C13-branched) از نوع ایزو تری دسیل الکل است که به چندین واحد اتیلن‌اکسید (معمولاً بین 3 تا 12 مول) متصل شده است. این ترکیب دارای دو بخش مشخص است:

• بخش آب‌گریز (lipophilic) مربوط به الکل شاخه‌دار
• بخش آب‌دوست (hydrophilic) ناشی از زنجیره‌های اتیلن‌اکسید

این ویژگی باعث می‌شود که ماده بتواند در محیط‌های آبی و غیرآبی به‌خوبی حل شده و عملکرد فعال سطحی قوی از خود نشان دهد.

ویژگی‌های ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله

• سورفکتانت غیر یونی با حلالیت خوب در آب، الکل‌ها و بسیاری از حلال‌های آلی
• پایداری حرارتی و شیمیایی بالا، به‌ویژه در pH 4 تا 9
• قابلیت کف‌کنندگی متوسط تا پایین (وابسته به درجه اتوکسیلاسیون)
• سازگاری بالا با سورفکتانت‌های آنیونی، کاتیونی و آمفوتریک
• زیست‌تخریب‌پذیری قابل قبول مطابق استاندارد OECD
• خطر تحریک پایین برای پوست و چشم (در گریدهای مخصوص محصولات مراقبت شخصی)

کاربردهای ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله

✔️ در صنایع شوینده: مایع ظرف‌شویی، مایع لباس‌شویی، شامپو، پاک‌کننده‌های سخت صنعتی و کارواش‌ها ✔️ در فرمولاسیون‌های نساجی: به عنوان مرطوب‌کننده، عامل نفوذ و حذف‌کننده روغن‌ها ✔️ در صنایع چرم، رنگرزی و چاپ: به عنوان امولسیفایر و پایدارکننده امولسیون ✔️ در صنعت کشاورزی: به عنوان عامل کمک‌سورفکتانت، مرطوب‌کننده و پخش‌کننده آفت‌کش‌ها و کودهای مایع ✔️ در صنایع نفت و گاز: در فرمول‌های کنترل کف، حفاری، لای‌زدایی و جداسازی فازها ✔️ در پوشش‌ها، جوهرها و فرمولاسیون رنگ: برای کنترل کشش سطحی و پخش رنگ‌دانه‌ها

مزایای ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله

• سازگاری بالا با ترکیبات یونی و غیر یونی
• عملکرد مؤثر در دماهای بالا و پایین
• ایمن برای پوست در فرمول‌های مراقبتی
• افزایش توان پاک‌کنندگی و کاهش کشش سطحی محلول
• کاهش نیاز به فسفات‌ها در شوینده‌ها

معایب ایزو تری دسیل الکل اتوکسیله

❌ در برخی فرمول‌ها، قابلیت کف‌کنندگی پایین دارد و نیاز به ترکیب با سورفکتانت‌های کف‌زا (مثل SLES) دارد ❌ هزینه بالاتر نسبت به سورفکتانت‌های آنیونی ساده ❌ در pH بسیار پایین (<3) یا بسیار بالا (>11) ممکن است پایداری کاهش یابد ❌ در دوزهای بالا ممکن است اثر چربی‌زدایی بیش از حد ایجاد کند (در محصولات پوست)

ایمنی و نگهداری ایزوتریدسیل الکل اتوکسیله

ایزوتریدسیل الکل اتوکسیله، یکی از سورفکتانت‌های غیر یونی پرکاربرد در صنایع شوینده، نساجی و کشاورزی است که از نظر ایمنی در دسته مواد با خطر کم تا متوسط قرار می‌گیرد. این ترکیب به‌طور کلی غیر قابل اشتعال بوده اما در تماس مستقیم با پوست یا چشم می‌تواند موجب تحریکات خفیف شود.

برای نگهداری ایمن از این ماده، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• در ظروف دربسته و مقاوم به خوردگی نگهداری شود.

• محیط نگهداری باید خشک، خنک و دارای تهویه مناسب باشد.

• از یخ‌زدگی یا قرارگیری در معرض حرارت بالا پرهیز گردد.

• در حین جابجایی، استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک توصیه می‌شود.

✅ رعایت این دستورالعمل‌ها، موجب حفظ پایداری ماده و جلوگیری از بروز خطرات احتمالی در محیط‌ کار می‌شود.