1و4 بوتان دی اویل

1و4 بوتان دی اویل (1,4-Butanediol | BDO) یک ترکیب آلی مهم از خانواده دی‌ال‌ها است که به صورت مایعی بی‌رنگ، شفاف، با ویسکوزیته متوسط و قابل حل در آب شناخته می‌شود. این ماده به دلیل داشتن دو گروه هیدروکسیل، توانایی واکنش‌پذیری بالایی دارد و به‌عنوان یک ماده اولیه کلیدی در صنایع شیمیایی، پلیمر، رزین و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.


ساختار شیمیایی 1و4 بوتان دی اویل

  • فرمول مولکولی: C₄H₁₀O₂

  • فرمول ساختاری: HO–CH₂–CH₂–CH₂–CH₂–OH

  • نوع ترکیب: یک دی‌ال خطی متقارن با دو گروه هیدروکسیل در موقعیت‌های 1 و 4.
    این ساختار باعث می‌شود که 1و4 بوتان دی اویل به‌طور گسترده در واکنش‌های پلیمریزاسیون و سنتز شیمیایی استفاده شود.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی 1و4 بوتان دی اویل

  • ظاهر: مایع بی‌رنگ، شفاف و بوی ملایم

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.017 g/cm³

  • نقطه جوش: ≈ 230 °C

  • نقطه ذوب: 20.1 °C

  • ویسکوزیته: متوسط، مناسب برای کاربری در صنایع پلیمر

  • حلالیت در آب: کاملاً محلول

  • پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی ولی در حضور اسیدهای قوی و عوامل اکسیدکننده واکنش‌پذیر است.


کاربردهای 1و4 بوتان دی اویل

  • صنایع پلیمر و پلاستیک: تولید پلی‌اورتان‌ها، پلی‌استرها و الاستومرها.

  • رزین و رنگ: به‌عنوان حلال و کو-مونومر در رزین‌های ترموپلاستیک.

  • صنایع دارویی: سنتز داروهای خاص و مواد واسط داروسازی.

  • صنایع شیمیایی: پیش‌ماده تتراهیدروفوران (THF) و γ-بوتیرولاکتون (GBL).

  • چسب و پوشش‌ها: بهبود انعطاف‌پذیری و استحکام مکانیکی.


مزایای فنی و صنعتی 1و4 بوتان دی اویل

  • چندمنظوره بودن در کاربردهای شیمیایی و صنعتی

  • قابلیت انحلال بالا در آب و حلال‌های آلی

  • پایداری حرارتی مناسب برای استفاده در فرایندهای مختلف

  • بازار گسترده به‌عنوان یک ماده اولیه کلیدی در پلیمر و رزین


معایب و محدودیت‌های کاربردی 1و4 بوتان دی اویل

  • قابلیت اشتعال و نیاز به شرایط انبارداری ایمن

  • خطر سمیت در صورت بلع یا استنشاق در غلظت‌های بالا

  • حساسیت به نور و اکسیدکننده‌ها در ذخیره‌سازی طولانی مدت


ایمنی و نگهداری (HSE) 1و4 بوتان دی اویل

  • طبقه‌بندی GHS: مایع قابل اشتعال، تحریک‌کننده چشم و پوست

  • تجهیزات حفاظت فردی (PPE): دستکش مقاوم، عینک ایمنی، ماسک تنفسی در محیط‌های بسته

  • شرایط انبارداری: نگهداری در ظروف دربسته، در محیط خشک، خنک و با تهویه مناسب

  • تماس پوستی: شستشو با آب فراوان در صورت تماس مستقیم

  • اقدامات اضطراری: در صورت نشت، از مواد جاذب استفاده و محیط را تهویه کنید.

آلفا متیل استایرن

آلفا متیل استایرن به‌عنوان یک حلال شیمیایی و واسط آلی در زنجیره تأمین صنایع پتروشیمی و پلیمر اهمیت بالایی دارد؛ این ترکیب، به‌خاطر توانایی واکنش‌دهی نسبت به گروه‌های وینیل و امکان کوپلیمریزاسیون یا تبدیل به مُشتقات آکریلیک/آکریلاتی، در تولید رزین‌ها، افزودنی‌های پلاستیکی (مثل ABS-modifiers)، چسب‌ها و پوشش‌ها کاربرد وسیع می‌یابد. از منظر بازاری، تقاضای AMS با رشد بخش‌های خودروسازی، ساخت‌وساز و محصولات الکترونیکی که به مواد پلیمری مهندسی نیاز دارند همگام است؛ بنابراین خریداران صنعتی باید علاوه بر قیمت، برگه‌های COA/SDS و خلوص گرید را در تصمیم‌گیری‌های تأمین لحاظ نمایند.

ساختار شیمیایی آلفا متیل استایرن

آلفا متیل استایرن (که گاهی با نام‌های isopropenylbenzene یا 2-phenylpropene نیز شناخته می‌شود) ساختاری شامل گروه ایزوپروپننیل متصل به حلقه بنزن دارد: فرمول ساختاری معمولاً به‌صورت C₆H₅–C(CH₃)=CH₂ نشان داده می‌شود. جرم مولکولی حدود 118.18 g·mol⁻¹ است و این ساختار علت ویژگی‌های واکنشی ترکیب—از جمله تمایل به پلیمریزاسیون خودبخودی تحت شرایط نامناسب—را توضیح می‌دهد. AMS معمولاً به‌صورت مونومر‌ حساس به پلیمریزاسیون عرضه می‌شود و در اغلب موارد با مهارکننده‌های رادیکالی برای جلوگیری از پلیمریزاسیون ناخواسته تثبیت می‌گردد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

آلفا متیل استایرن مجموعه‌ای از خواص فیزیکی ثابتی دارد که در طراحی فرایند، انتخاب تجهیزات و نکات ایمنی اهمیت دارد:

  • ظاهر فیزیکی: مایع شفاف، بی‌رنگ تا کمی زرد و دارای بوی مشخص آروماتیک.

  • نقطه جوش: حدود 165 °C (در فشار اتمسفریک گزارش شده).

  • نقطه ذوب / انجماد: حدود −23 °C (مقدارهای مرجع بین −23 تا −10 °C گزارش می‌شوند).

  • چگالی نسبی: تقریباً 0.91 g·cm⁻³ (کم‌تر از آب).

  • حلالیت در آب: بسیار کم (تقریباً نامحلول).

  • فشار بخار / بخارات: بخارات قابل اشتعال دارد و بخار آن سنگین‌تر از هوا است (Vapour density ≈ 4).

  • قابلیت پلیمریزاسیون: مستعد پلیمریزاسیون رادیکالی خودبه‌خودی در صورت عدم حضور مهارکننده و در معرض گرما یا نور.
    این خواص فیزیکی در منابع صنعتی و TDS تولیدکنندگان تأیید شده است؛ برای مثال TDSهای تولیدکنندگان معتبر و مراکز مرجع مقادیر فوق را گزارش می‌کنند.

کاربردهای آلفا متیل استایرن

آلفا متیل استایرن به‌عنوان واسط شیمیایی و مونومر جزئی در صنایع زیر کاربرد فراوان دارد:

  • تولید رزین‌ها و افزودنی‌های پلاستیکی: AMS به‌عنوان مادهٔ اولیه یا واسط در تولید رزین‌های آکریلیکی، افزودنی‌های ضربه‌گیر و اصلاح‌کننده‌های عملکردی در قطعات مهندسی مانند ABS و دیگر پلیمرهای مهندسی به‌کار می‌رود.

  • پلاستی‌سایزرها و نرم‌کننده‌ها: تولید برخی پلاستی‌سایزرها و واسطه‌های شیمیایی که به بهبود چقرمگی و انعطاف‌پذیری پلاستیک‌ها کمک می‌کنند.

  • چسب‌ها و پوشش‌ها: در سنتز مونومرها و رال‌های آکریلیکی برای پوشش‌های خاص و چسب‌های صنعتی، AMS کاربرد دارد.

  • واسط سنتزی در صنایع شیمیایی: به‌عنوان یک میان‌واسط آروماتیک در سنتز ترکیبات پیچیده‌تر، پتروشیمیایی و در تولید برخی افزودنی‌های فرمالیته.

  • بازارهای تخصصی: کاربردهایی در صنایع خودروسازی، الکترونیک و بسته‌بندی که به رزین‌های خاص و افزودنی‌های عملکردی نیاز دارند.
    به‌دلیل نقش واسطه‌ای AMS در تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا، تأمین پایدار و خلوص مناسب این ماده برای تولیدکنندگان کلیدی است.

معایب آلفا متیل استایرن

استفاده صنعتی از آلفا متیل استایرن با چندین محدودیت و ریسک همراه است که باید در طراحی زنجیره تأمین و فرایند در نظر گرفته شود:

  • قابلیت پلیمریزاسیون ناخواسته: در صورت نگهداری یا انتقال نامناسب، AMS می‌تواند خودبه‌خود پلیمریزه شده و خطر افزایش دما و انسداد خطوط یا مخازن را ایجاد کند؛ لذا تثبیت با مهارکننده‌های رادیکالی و کنترل دما ضروری است.

  • قابلیت اشتعال و بخارات خطرناک: بخارات قابل اشتعال و تراکم بیشتر از هوا می‌تواند مخاطرات آتش‌سوزی/انفجار ایجاد کند؛ تهویه و تجهیزات ضدانفجار در سایت‌های ذخیره‌سازی و خط تولید ضروری‌اند.

  • خطرات بهداشتی: تماس پوستی، استنشاق یا بلع می‌تواند موجب تحریک شود؛ برخی گزارش‌ها از احتمال تأثیرات سمی در مواجهات زیاد خبر می‌دهند؛ رعایت PPE و محدودیت مواجهه شغلی الزامی است.

  • محدودیت در انحلال‌پذیری: نامحلول بودن در آب ممکن است در برخی فرمولاسیون‌های آبی محدودیت ایجاد کند و نیاز به امولسیفایر یا روش‌های پیش‌فرمولاسیون داشته باشد.

مزایای آلفا متیل استایرن

در کنار معایب، آلفا متیل استایرن مزایایی دارد که دلیل استفاده گستردهٔ آن در صنایع را توجیه می‌کند:

  • واسط‌پذیری شیمیایی بالا: قابلیت تبدیل به طیف متنوعی از مشتقات آکریلیکی و رزینی که در تولید قطعات پلیمری با خواص تنظیم‌شده کاربرد دارند.

  • افزایش عملکرد نهایی محصولات پلیمر: استفاده از AMS در فرایندهای سنتزی می‌تواند منجر به بهبود خواص مکانیکی، چقرمگی و پایداری حرارتی رزین‌های نهایی شود.

  • قابلیت تولید در مقیاس صنعتی و دسترسی بازار: بازار جهانی AMS رشد داشته و تولیدکنندگان بزرگ قادر به عرضه مقادیر صنعتی هستند—این نکته برای خریداران B2B مهم است زیرا ریسک تأمین کاهش می‌یابد.

  • قابلیت تثبیت و ذخیره‌سازی با روش‌های فنی: با افزودن مهارکننده‌ها، کنترل دما و بسته‌بندی مناسب می‌توان ریسک پلیمریزاسیون را به سطح قابل‌پذیر کاهش داد و عمر نگهداری را افزایش داد.

ایمنی و نگهداری آلفا متیل استایرن

مدیریت ایمنی آلفا متیل استایرن باید مبتنی بر مستندات SDS و استانداردهای HSE باشد؛ نکات کلیدی عبارت‌اند از:

  • SDS و COA: قبل از دریافت محموله، دریافت برگه SDS و COA از تأمین‌کننده جهت اطلاع از مشخصات شیمیایی، محدودیت‌های مواجهه و اقدامات اضطراری ضروری است.

  • حفاظت فردی: استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی، محافظ تنفسی (در صورت وجود بخارات) و لباس محافظ هنگام نمونه‌برداری یا کار با ماده توصیه می‌شود.

  • انبارش و تثبیت: نگهداری در ظروف بسته، خنک و دور از منابع حرارت/جرقه؛ افزودن مهارکنندهٔ رادیکالی (مثلاً p-tert-بوتیل‌کاتکول یا سایر پایدارکننده‌ها) به‌منظور جلوگیری از پلیمریزاسیون ناخواسته مرسوم است.

  • تهویه و تجهیزات ضدانفجار: تأمین تهویه موضعی و کلی، استفاده از تجهیزات الکتریکی کلاس Ex در مناطق دارای بخار و اعمال مدیریت خطر آتش‌سوزی.

  • مدیریت نشت و دفع: در صورت نشت، جلوگیری از ورود به آب‌های سطحی، جمع‌آوری با جاذب‌های غیرفعال و دفع مطابق مقررات محلی و بین‌المللی.

  • پایش مواجهه: پایش سطح هوای محیط کار و رعایت حدود مواجهه شغلی محلی/بین‌المللی به‌منظور حفاظت کارکنان.

نتیجه‌گیری

آلفا متیل استایرن یک واسط شیمیایی ارزشمند در بسیاری از زنجیره‌های تولید پلیمری و شیمیایی است که با توجه به قابلیت تبدیل به رزین‌ها، افزودنی‌ها و مونومرهای عملکردی نقش استراتژیک در صنایع پلاستیک، پوشش و چسب ایفا می‌کند. در عین حال، مخاطرات پلیمریزاسیون خودبخودی، اشتعال‌پذیری و نیاز به مدیریت دقیق ایمنی و تثبیت از نکات کلیدی خرید و نگهداری این ماده هستند. برای خریداران صنعتی در ایران و منطقه، توصیه می‌شود همواره گرید، COA، SDS و شرایط بسته‌بندی/حمل‌ونقل را از تأمین‌کننده درخواست کرده و بر اساس نیاز کاربردی (مثلاً واسطه تولید ABS یا رزین‌های خاص) از تأمین‌کننده‌های معتبر سفارش دهند تا ریسک‌های عملیاتی و کیفیت محصول نهایی به حداقل برسد.

ادتا (2 سدیم، 4 سدیم)

ادتا 2 سدیم، 4 سدیم (EDTA Disodium & Tetrasodium) از مهم‌ترین نمک‌های اسید اتیلن دی آمین تترا استیک اسید است که به دلیل قدرت بالای کلاته‌کنندگی، در صنایع مختلف از جمله شوینده‌ها، غذایی، دارویی و تصفیه آب به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌عنوان عامل نگهدارنده و پایدارکننده در بسیاری از فرمولاسیون‌های صنعتی و مصرفی شناخته می‌شود.


ساختار شیمیایی ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  • ترکیب پایه: اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA, C₁₀H₁₆N₂O₈)

  • ادتا 2 سدیم (Na₂EDTA): نمک دو سدیمی EDTA با حلالیت متوسط.

  • ادتا 4 سدیم (Na₄EDTA): نمک چهار سدیمی EDTA با حلالیت بالاتر در آب.

  • ساختار کلی شامل یک اسکلت آلی با دو گروه آمینی و چهار گروه کربوکسیلات است که قابلیت اتصال به یون‌های فلزی چندظرفیتی را دارد.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

  • حالت فیزیکی: پودر سفید یا کریستالی.

  • حلالیت: ادتا 2 سدیم حلالیت متوسط در آب دارد، در حالی که ادتا 4 سدیم بسیار محلول در آب است.

  • pH محلول:

    • دی سدیم: حدود 4.5 – 6.0 (محلول اسیدی ملایم)

    • تترا سدیم: حدود 10 – 12 (محلول قلیایی)

  • بو: بی‌بو.

  • پایداری: پایدار در شرایط عادی اما حساس به تجزیه حرارتی.


کاربردهای ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  1. صنایع شوینده و بهداشتی: به عنوان نرم‌کننده آب و پایدارکننده در شامپوها و صابون‌ها.

  2. تصفیه آب: حذف یون‌های سختی مانند کلسیم و منیزیم.

  3. داروسازی: در فرمولاسیون داروها به عنوان پایدارکننده و عامل کلاته‌کننده فلزات.

  4. صنایع غذایی: جلوگیری از تغییر رنگ و اکسیداسیون در محصولات کنسروی دارد همچنین تری سدیم سیترات. هم ماننده این ماده در این صنعت غذایی کابرد دارد.

  5. صنایع شیمیایی: کنترل واکنش‌های کاتالیستی و پایدارسازی محلول‌ها.

  6. کشاورزی: به صورت کودهای کلاته برای تأمین عناصر کم‌مصرف.


معایب ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  • تجزیه‌پذیری زیستی پایین که ممکن است به تجمع در محیط‌زیست منجر شود.

  • در دوزهای بالا می‌تواند منجر به کمبود یون‌های ضروری در بدن شود.

  • استفاده بیش از حد در آب‌های سطحی می‌تواند اکوسیستم را تحت تأثیر قرار دهد.


مزایای ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  • قدرت بالای کلاته‌کنندگی فلزات چندظرفیتی.

  • افزایش اثربخشی شوینده‌ها در آب‌های سخت.

  • بهبود پایداری محصولات غذایی و دارویی.

  • در دسترس بودن در دو نوع ادتا 2 سدیم و ادتا 4 سدیم برای کاربردهای متنوع.


ایمنی و نگهداری ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  • باید در محیط خشک، خنک و ظروف دربسته نگهداری شود.

  • تماس مستقیم با چشم و پوست باید اجتناب شود (استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود).

  • در صورت استنشاق گرد و غبار، استفاده از ماسک ضروری است.

  • دفع پسماند باید مطابق با مقررات زیست‌محیطی انجام شود.


فرایند تولید ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

  • تولید EDTA از واکنش اتیلن دی‌آمین با فرمالدهید و سیانید هیدروژن انجام می‌شود.

  • سپس با استفاده از واکنش‌های خنثی‌سازی، نمک‌های مختلف از جمله دی سدیم (Na₂EDTA) و تترا سدیم (Na₄EDTA) تولید می‌گردند.

  • کنترل شرایط pH و نوع نمک مورد نظر تعیین‌کننده محصول نهایی است.

EDTA یک ترکیب شیمیایی مهم از دسته عوامل کیلیت‌ساز است که به دلیل توانایی در تشکیل پیوندهای قوی با یون‌های فلزی، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. تولید این ماده و نمک‌های آن مانند EDTA دی‌سدیم و EDTA تترا‌سدیم، بر پایه یک واکنش شیمیایی چندمرحله‌ای است که از مواد اولیه ساده‌ای آغاز می‌شود. این فرایند نیاز به کنترل دقیق دما و pH دارد تا محصولی با خلوص و کیفیت بالا تولید شود.

مراحل تولید قدم به قدم ادتا 2 سدیم، 4 سدیم

1. تهیه و آماده‌سازی مواد اولیه اولین قدم، تأمین و آماده‌سازی مواد اولیه با خلوص مناسب است. مواد اصلی برای تولید EDTA عبارتند از:
  • اتیلن دی‌آمین : به عنوان ستون فقرات ساختار مولکولی.
  • فرمالدهید: به عنوان منبع کربن.
  • سیانید سدیم : به عنوان منبع نیتروژن و گروه سیانید.
  • سود سوزآور : برای تنظیم pH و تولید نمک‌های نهایی.
2. مرحله اصلی سنتز (واکنش استرکر) این مرحله قلب فرایند تولید است در این بخش، اتیلن دی‌آمین با فرمالدهید و سیانید سدیم در یک محیط آبی و تحت کنترل دقیق دما و pH قلیایی واکنش می‌دهد. این واکنش به عنوان واکنش استرکر  شناخته می‌شود. در نتیجه این واکنش، ابتدا یک ترکیب واسط به نام نیترولواستیک اسید تشکیل می‌شود و سپس با اضافه کردن بیشتر فرمالدهید و سیانید، ترکیب نهایی EDTA به صورت نمک تترا‌سدیم آن به دست می‌آید. 3. خالص‌سازی پس از اتمام واکنش، محلول حاصل حاوی نمک EDTA تترا‌سدیم و ناخالصی‌های مختلف است. برای خالص‌سازی، محلول وارد مرحله کریستالیزاسیون می‌شود. این فرایند شامل سرد کردن محلول یا تبخیر آب آن است تا بلورهای خالص EDTA تترا‌سدیم از محلول جدا شوند. این بلورها سپس با استفاده از سانتریفیوژ یا فیلتراسیون از مایع مادر جدا شده و با آب شستشو داده می‌شوند تا به بالاترین میزان خلوص برسند. 4. تولید EDTA دی‌سدیم و تترا‌سدیم
  • تولید نمک تترا‌سدیم (EDTA 4Na): اگر هدف تولید EDTA تترا‌سدیم باشد، محصول کریستالیزاسیون مستقیماً خشک و بسته‌بندی می‌شود. این محصول به دلیل حلالیت بالا در آب، کاربردهای گسترده‌ای دارد.
  • تولید نمک دی‌سدیم (EDTA 2Na): برای تولید EDTA دی‌سدیم، ابتدا نمک تترا‌سدیم یا خود EDTA خالص (که با اضافه کردن اسید به محلول تترا‌سدیم به دست می‌آید) با مقدار مشخصی از اسید قوی (مانند اسید سولفوریک یا هیدروکلریک اسید) خنثی می‌شود. این فرایند pH محلول را کاهش داده و دو یون سدیم را از ساختار خارج می‌کند و نمک دی‌سدیم را تشکیل می‌دهد که در مقایسه با فرم تترا‌سدیم، حلالیت کمتری دارد.
5. خشک‌کردن و بسته‌بندی در نهایت، محصول نهایی (بلورهای EDTA دی‌سدیم یا EDTA تترا‌سدیم) به خشک‌کن‌های صنعتی منتقل می‌شود تا تمامی رطوبت آن تبخیر شود. محصول خشک‌شده سپس به گرانول‌های یکنواخت تبدیل و در بسته‌بندی‌های استاندارد صنعتی (کیسه‌ها یا بشکه‌ها) برای عرضه به بازار آماده می‌گردد. کنترل دقیق رطوبت در این مرحله بسیار مهم است. اهمیت این فرایند برای کاربردهای صنعتی دقت در هر مرحله از فرایند تولید EDTA، به ویژه در کنترل pH و خلوص، مستقیماً بر کیفیت و کارایی محصول نهایی تأثیر می‌گذارد. محصول باکیفیت و استاندارد، تضمین‌کننده عملکرد صحیح در صنایع حساس مانند تولید مواد شوینده، داروسازی، و صنایع غذایی است. این فرایند دقیق، EDTA را به یک ماده اولیه کلیدی برای بسیاری از فرمولاسیون‌های صنعتی تبدیل کرده است.

ادتا 2 سدیم، 4 سدیم به عنوان مواد اولیه پرکاربرد در صنایع مختلف، به دلیل خاصیت کلاته‌کنندگی قوی، توانسته‌اند جایگاه مهمی در بازار جهانی پیدا کنند. انتخاب بین دی سدیم و تترا سدیم به نوع کاربرد (اسیدی یا قلیایی بودن محیط و حلالیت مورد نیاز) بستگی دارد.

خرید ادتا 2 سدیم​ و 4 سدیم

در ادامه شرکت‌های معتبر شیمیایی در ایران و جهان این محصولات را در بسته‌بندی‌های ۲۵ کیلویی و با خلوص بالای ۹۹.۹٪ عرضه می‌کنند. هنگام خرید، توجه به موارد زیر ضروری است:
  • انتخاب گرید متناسب با کاربرد (صنعتی، غذایی، دارویی)
  • بررسی تاریخ تولید و شرایط نگهداری
برای استعلام قیمت ادتا ۲ سدیم و ۴ سدیم و دریافت مشاوره تخصصی، می‌توانید با کارشناسان فروش ما تماس بگیرید. ما با قیمتی مناسب و کیفیت عالی مواد اولیه تجربه بهتر خرید را برای شما فراهم کرده‌ایم

اسپن 40

اسپن 40 با نام شیمیایی Sorbitan Monopalmitate یک امولسیفایر غیریونی است که از واکنش اسید پالمیتیک با سوربیتول مشتق می‌شود. این ماده به دلیل سازگاری بالا با روغن‌ها و چربی‌ها، به‌عنوان یک عامل پایداری امولسیون در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی به کار می‌رود. اسپن 40 به صورت پودر یا موم زرد تا قهوه‌ای روشن عرضه می‌شود و در روغن‌های گیاهی و حلال‌های آلی محلول است ولی در آب عملاً نامحلول است.


ساختار شیمیایی اسپن 40

  • نام شیمیایی: سوربیتان مونوپالمیتات

  • فرمول شیمیایی: C₂₂H₄₂O₆

  • شماره CAS: 26266-57-9

  • نوع ترکیب: استر غیریونی حاصل از استری شدن سوربیتول با اسید پالمیتیک

  • دسته شیمیایی: امولسیفایر غیریونی با HLB حدود 6.7


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسپن 40

  • ظاهر فیزیکی: موم یا پودر زرد کم‌رنگ تا قهوه‌ای روشن

  • بو: ملایم، تقریباً بی‌بو

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.03 g/cm³

  • نقطه ذوب: حدود 42–47 °C

  • حلالیت: محلول در روغن‌ها و حلال‌های آلی، نامحلول در آب

  • HLB: تقریباً 6.7 (مناسب برای امولسیون‌های آب در روغن W/O)

  • پایداری حرارتی: پایدار تا دمای فرآیندهای معمول غذایی و آرایشی


کاربردهای اسپن 40

  • صنایع غذایی:

    • بهبود بافت و پایداری در شکلات، مارگارین و محصولات قنادی

    • جلوگیری از کریستالیزاسیون قند و چربی

  • صنایع آرایشی و بهداشتی:

    • امولسیفایر در کرم‌ها، لوسیون‌ها و محصولات مراقبت پوست

    • بهبود جذب روغن‌ها و فاز چرب فرمولاسیون

  • صنایع دارویی:

    • کمک به پایداری داروهای مایع و نیمه‌جامد

    • افزایش زیست‌دسترسی ترکیبات لیپوفیل

  • صنایع شیمیایی:

    • پایدارکننده امولسیون در روغن‌های صنعتی و روانکارها


معایب اسپن 40

  • نامحلول بودن در آب که نیاز به ترکیب با توئین‌ها یا امولسیفایرهای HLB بالا دارد

  • در غلظت‌های بالا ممکن است باعث تغییر بافت محصول شود

  • استفاده در محصولات خوراکی باید تحت استانداردهای بین‌المللی (مانند FAO/WHO) باشد


مزایای اسپن 40

  • سازگاری بالا با روغن‌ها و چربی‌های گیاهی و حیوانی

  • پایداری حرارتی مناسب در فرآیندهای تولید

  • غیرسمی و بی‌خطر در غلظت‌های مجاز

  • بهبود بافت و ظاهر محصول نهایی

  • افزایش ماندگاری امولسیون‌ها


ایمنی و نگهداری اسپن 40

  • ایمنی: در غلظت‌های مجاز ایمن است، اما بلع مستقیم یا تماس طولانی با پوست توصیه نمی‌شود.

  • PPE (تجهیزات حفاظت فردی): دستکش، ماسک گردوغبار و عینک ایمنی در هنگام کار با پودر یا موم جامد

  • شرایط نگهداری:

    • در ظروف دربسته، به دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت

    • دمای نگهداری بین 15–30 °C

    • دور از منابع حرارتی و مواد اکسیدکننده قوی

اسپن 60

اسپن 60 (Sorbitan Monostearate) یک امولسیفایر غیریونی است که از واکنش سوربیتول با اسید استئاریک به‌دست می‌آید. این ماده به‌دلیل سازگاری بالا با روغن‌ها و توانایی پایدارسازی امولسیون‌های آب در روغن (W/O) به‌طور گسترده در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و شیمیایی استفاده می‌شود. ظاهر آن به‌صورت موم یا پودر زرد کم‌رنگ بوده و به‌خوبی در روغن‌ها و حلال‌های آلی حل می‌شود اما در آب عملاً نامحلول است.


ساختار شیمیایی اسپن 60

  • نام شیمیایی: سوربیتان مونو استئارات

  • فرمول شیمیایی: C₂₄H₄₆O₆

  • شماره CAS: 1338-41-6

  • نوع ترکیب: استر غیریونی حاصل از استری شدن سوربیتول با اسید استئاریک

  • HLB: حدود 4.7 – مناسب برای امولسیون‌های W/O


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسپن 60

  • ظاهر فیزیکی: موم جامد زرد کم‌رنگ تا قهوه‌ای روشن

  • بو: ملایم و تقریباً بی‌بو

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.03 g/cm³

  • نقطه ذوب: 53–57 °C

  • حلالیت: نامحلول در آب، محلول در روغن‌ها و حلال‌های آلی

  • پایداری حرارتی: مقاوم در برابر دماهای فرآیندی معمول در صنایع غذایی و آرایشی


کاربردهای اسپن 60

  • صنایع غذایی:

    • بهبود بافت و پایداری محصولات مانند مارگارین، خامه‌های غیرلبنی، شکلات و کیک

    • جلوگیری از کریستالیزاسیون چربی

  • صنایع آرایشی و بهداشتی:

    • امولسیفایر در کرم‌ها، لوسیون‌ها و بالم‌ها

    • افزایش پایداری ترکیبات روغنی در فرمولاسیون‌ها

  • صنایع دارویی:

    • کمک به انتشار کنترل‌شده مواد فعال دارویی

    • بهبود پایداری سوسپانسیون‌ها و کرم‌های دارویی

  • صنایع شیمیایی:

    • پایدارکننده در روانکارها، روغن‌های صنعتی و واکس‌ها


معایب اسپن 60

  • نامحلول بودن در آب که نیاز به ترکیب با امولسیفایرهای HLB بالا دارد

  • در مصرف بیش‌ازحد می‌تواند بافت محصول را تغییر دهد

  • محدودیت‌های استفاده در صنایع غذایی و دارویی طبق استانداردهای بین‌المللی


مزایای اسپن 60

  • سازگاری بالا با چربی‌ها و روغن‌ها

  • پایداری حرارتی خوب در فرآیندهای تولید

  • غیرسمی و بی‌خطر در دوزهای مجاز

  • افزایش ماندگاری و کیفیت امولسیون‌ها

  • قابلیت ترکیب‌پذیری بالا با سایر امولسیفایرها


ایمنی و نگهداری اسپن 60

  • ایمنی: در غلظت‌های مجاز ایمن است، ولی تماس مستقیم طولانی با پوست یا چشم توصیه نمی‌شود.

  • PPE: دستکش، ماسک و عینک ایمنی در حین کار

  • شرایط نگهداری:

    • در ظروف دربسته و مقاوم

    • به‌دور از رطوبت و نور مستقیم خورشید

    • دمای نگهداری بین 15–30 °C

    • دور از مواد اکسیدکننده قوی

استون

استون با نام شیمیایی پروپانون (Propanone) و فرمول مولکولی C₃H₆O، ساده‌ترین و کوچک‌ترین ترکیب از دسته کتون‌ها است. این ماده دارای یک گروه کربونیل (C=O) در مرکز مولکول بوده که خاصیت قطبی و حلالیت بالای آن را در بسیاری از ترکیبات آلی و معدنی تضمین می‌کند.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی استون

  • فرمول شیمیایی: C₃H₆O

  • شماره CAS: 67-64-1

  • ظاهر فیزیکی: مایع بی‌رنگ، شفاف و فرار

  • بوی مشخص: تند و مشابه میوه یا شیرین

  • نقطه جوش: 56 °C

  • نقطه ذوب: -95 °C

  • چگالی (در 20°C): 0.79 g/cm³

  • حلالیت در آب: کاملاً محلول (یکی از معدود کتون‌های محلول در آب)

  • ویژگی مهم: اشتعال‌پذیر و فرار با تبخیر سریع


کاربردهای استون

استون به دلیل قدرت حلالیت بالا، فراریت مناسب و سازگاری با بسیاری از مواد اولیه صنعتی، کاربردهای گسترده‌ای دارد:

صنایع رنگ و رزین

  • به عنوان حلال اصلی در تولید رنگ، لاک و تینرها

  • تمیزکننده ابزارهای رنگ‌آمیزی و پوشش‌دهی

صنایع شیمیایی

  • ماده اولیه در تولید متاکریلات‌ها، بیسفنول A، متیل متاکریلات

  • واسطه کلیدی در سنتز بسیاری از ترکیبات آلی

صنایع آرایشی و بهداشتی

  • در تولید لاک پاک‌کن‌ها

  • به‌عنوان حلال در عطر و محصولات مراقبت شخصی

داروسازی و پزشکی

  • استفاده در استخراج مواد مؤثره گیاهی

  • به‌عنوان حلال کمکی در برخی داروها

دیگر کاربردها

  • در صنایع پلاستیک، چسب، نساجی و پاک‌کننده‌های صنعتی


معایب استون

  • قابلیت اشتعال بالا: نیازمند شرایط ایمن نگهداری و استفاده

  • تبخیر سریع: می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری در برخی فرایندها شود

  • تحریک‌کننده پوست و چشم: در تماس مستقیم ممکن است ایجاد خشکی یا سوزش کند

  • محدودیت زیست‌محیطی: در غلظت بالا می‌تواند اثرات منفی بر محیط‌زیست داشته باشد


مزایای استون

  • قدرت حلالیت عالی در طیف وسیعی از مواد

  • هزینه نسبتاً پایین در مقایسه با بسیاری از حلال‌ها

  • تبخیر سریع که به خشک شدن سریع پوشش‌ها کمک می‌کند

  • سازگاری صنعتی و قابلیت استفاده در صنایع متنوع

  • قابل بازیافت بودن در فرایندهای صنعتی


ایمنی و نگهداری استون

  • شرایط نگهداری: در ظروف محکم و دربسته، دور از نور خورشید و منابع حرارتی

  • تهویه مناسب: در محیط‌های بسته باید جریان هوای کافی وجود داشته باشد

  • تجهیزات ایمنی فردی: استفاده از دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک در حین کار توصیه می‌شود

  • اقدامات اضطراری: در صورت تماس پوستی، محل تماس با آب شسته شود. در صورت استنشاق غلظت بالا، فرد باید به فضای باز منتقل شود


جمع‌بندی

استون یکی از پرکاربردترین و مهم‌ترین حلال‌های صنعتی است که در صنایع رنگ، شیمیایی، آرایشی و دارویی جایگاه ویژه‌ای دارد. ترکیبی از قدرت حلالیت بالا، هزینه اقتصادی، و تبخیر سریع باعث شده استون به‌عنوان ماده‌ای کلیدی در زنجیره تأمین بسیاری از صنایع شناخته شود. با رعایت اصول ایمنی و انتخاب گرید مناسب، استون می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای صنایع مختلف ایجاد کند.

اسید سیتریک

اسید سیتریک  یک اسید آلی ضعیف با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ است که به‌طور طبیعی در مرکباتی همچون لیمو و پرتقال یافت می‌شود. این ماده پرمصرف در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی به‌عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته، طعم‌دهنده و نگهدارنده شناخته می‌شود. به دلیل خواص ویژه، اسید سیتریک به یکی از پرکاربردترین اسیدهای آلی در جهان تبدیل شده است در ادامه به بررسی کامل و دقیق این ماده اولیه میپردازیم.

اسید سیتریک چیست

به طور کلی این ماده یک اسید آلی ضعیف که در میوه‌های خانواده مرکبات به‌خصوص لیمو و پرتقال به‌طور طبیعی وجود دارد. این ترکیب سه گروه کربوکسیل و یک گروه هیدروکسیل دارد و به نام علمی 2-هیدروکسی‌پروپان-1،2،3-تری‌کربوکسیلیک اسید شناخته می‌شود. این ماده به‌صورت جامد سفیدرنگ و کریستالی عرضه می‌شود. چگالی آن در 20°C برابر با 1.665 g/cm³ است و نقطه ذوب آن حدود 153°C گزارش شده است. اسید سیتریک در آب (حدود 73 g/100 mL در 20°C) و الکل‌ها کاملاً محلول است و pKaهای آن به ترتیب 3.09، 4.75 و 5.41 هستند.

ساختار شیمیایی اسید سیتریک

  • فرمول مولکولی: C₆H₈O₇

  • ساختار: دارای سه گروه کربوکسیلیک (–COOH) و یک گروه هیدروکسیل (–OH) که موجب خاصیت اسیدی و حلالیت بالا می‌شود.

  • نوع ایزومری: فرم کریستالی و بی‌آب (Anhydrous) یا مونوهیدرات یا اسید سیتریک آبدار (Monohydrate).

این ساختار باعث می‌شود که اسید سیتریک خاصیت اسیدی، انحلال‌پذیری بالا و عملکرد چندمنظوره در صنایع مختلف داشته باشد همچنین یکی از مشتقات مهم آن تری سدیم سیترات میباشد.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

  • حالت: جامد سفید رنگ به صورت کریستال یا پودر.

  • طعم: ترش ملایم و مطبوع.

  • نقطه ذوب: 153 °C (بی‌آب).

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.66 g/cm³

  • حلالیت: بسیار محلول در آب و الکل‌ها.

  • pKa: حدود 3.1، 4.8 و 6.4 (سه مرحله‌ای به دلیل داشتن سه گروه کربوکسیلیک).


گریدهای مختلف اسید سیتریک

  1. اسید سیتریک بی‌آب (Anhydrous): مناسب برای صنایع غذایی و دارویی.

  2. اسید سیتریک مونوهیدرات (Monohydrate): پرکاربرد در نوشیدنی‌ها و صنایع غذایی.

  3. اسید سیتریک خوراکی (Food Grade): دارای استاندارد FCC، پرمصرف در صنایع غذایی.

  4. اسید سیتریک دارویی (Pharma Grade): خلوص بالا، قابل استفاده در داروسازی و مکمل‌های غذایی.

  5. اسید سیتریک صنعتی (Industrial Grade): در شوینده‌ها، تصفیه آب و صنایع شیمیایی.

کاربردهای اسید سیتریک

  1. صنایع غذایی: به‌عنوان طعم‌دهنده، نگهدارنده و تنظیم‌کننده اسیدیته در نوشابه‌ها، آب‌میوه‌ها، آب‌نبات‌ها و محصولات لبنی به عنوان اسید سیتریک خوراکی کاربرد دارد.

  2. داروسازی: در تهیه شربت‌ها، قرص‌های جوشان و مکمل‌ها.

  3. آرایشی و بهداشتی: در محصولات پوستی به‌عنوان آنتی‌اکسیدان و تنظیم‌کننده pH.

  4. صنایع شیمیایی: در تولید مواد شوینده، بهبود عملکرد پاک‌کنندگی و نرم‌کنندگی آب.

  5. کشاورزی: در کودهای شلاته برای افزایش جذب عناصر ریزمغذی.

  6. محیط‌زیست: در تصفیه آب و حذف فلزات سنگین.


معایب اسید سیتریک

  • در غلظت‌های بالا می‌تواند باعث تحریک پوست، چشم و دستگاه گوارش شود.

  • خورندگی در تماس طولانی با برخی فلزات.

  • تولید صنعتی وابسته به مواد اولیه خاص (مانند قندها).


مزایای اسید سیتریک

  • ایمنی بالا در مصارف غذایی و دارویی.

  • چندمنظوره بودن در صنایع مختلف.

  • تجدیدپذیری به دلیل امکان تولید از منابع طبیعی و فرآیندهای تخمیری.

  • بهبود طعم و افزایش ماندگاری محصولات غذایی.

فواید اسید سیتریک

اسید سیتریک  به دلیل ویژگی‌های شیمیایی و بیولوژیکی منحصر به‌فرد، فواید بسیاری در صنایع مختلف دارد. این ماده با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ علاوه بر حضور طبیعی در مرکبات، به‌طور صنعتی نیز از طریق تخمیر قندها تولید می‌شود و در بازار ایران در گریدهای غذایی، دارویی و صنعتی عرضه می‌گردد.

 اسید سیتریک در صنایع غذایی

  • تنظیم‌کننده اسیدیته و ایجاد طعم ترش مطبوع در نوشیدنی‌ها، آب‌نبات‌ها و محصولات لبنی.

  • افزایش ماندگاری محصولات به دلیل خاصیت نگهدارندگی و جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها.

  • بهبود طعم و کیفیت غذایی از طریق تقویت عطر و طعم طبیعی میوه‌ها.

فواید اسید سیتریک در صنایع دارویی و بهداشتی

  • استفاده به‌عنوان آنتی‌اکسیدان برای افزایش پایداری داروها و مکمل‌های غذایی.

  • بهبود جذب مواد معدنی مانند کلسیم و آهن در بدن.

  • در محصولات آرایشی و بهداشتی به‌عنوان لایه‌بردار ملایم (AHA) برای جوان‌سازی پوست و تنظیم pH.

فواید اسید سیتریک در صنایع شیمیایی و صنعتی

  • نرم‌کننده آب و افزایش اثربخشی شوینده‌ها.

  • استفاده در تصفیه آب و حذف فلزات سنگین.

  • نقش به‌عنوان ماده واسط در تولید کودهای شلاته برای افزایش جذب عناصر ریزمغذی در کشاورزی.


ایمنی و نگهداری اسید سیتریک

  • باید در ظروف دربسته، خشک و خنک نگهداری شود.

  • استفاده از دستکش و عینک ایمنی در هنگام کار توصیه می‌شود.

  • از تماس مستقیم با چشم و پوست جلوگیری گردد.

  • در صورت نشت، باید از آب برای رقیق‌سازی استفاده شود.


فرایند تولید اسید سیتریک

 همانگونه که گفته شد سیتریک اسید یا (Citric Acid) با فرمول شیمیایی C₆H₈O₇ یک اسید آلی ضعیف و پرکاربرد است که در طبیعت به‌وفور در مرکبات یافت می‌شود. به همین دلیل اسید سیتریک خواص​ چندمنظوره‌ای دارد که، در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و شیمیایی مصرف گسترده‌ای دارد. در ادامه میخواهیم به‌صورت مرحله‌به‌مرحله فرآیند تولید این ماده ارزشمند را بررسی کنیم.

  • روش طبیعی: استخراج از مرکبات و برخی میوه‌ها.

  • روش صنعتی (رایج‌ترین): تخمیر قندها (مانند ملاس یا نشاسته) توسط قارچ Aspergillus niger. در این روش، قندها توسط میکروارگانیسم‌ها متابولیزه شده و اسید سیتریک به‌عنوان محصول اصلی تولید می‌شود.

  • محصول نهایی از طریق فیلتراسیون، خالص‌سازی و کریستالیزاسیون به دست می‌آید.

1. انتخاب ماده اولیه

مواد اولیه حاوی قندهای قابل تخمیر، پایه تولید اسید سیتریک صنعتی هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

  • ملاس (محصول جانبی صنعت قند و شکر)

  • نشاسته ذرت، سیب‌زمینی یا تاپیوکا

  • گلوکز و ساکارز صنعتی

انتخاب ماده اولیه به شرایط اقتصادی و دسترسی منطقه‌ای بستگی دارد. در ایران عمدتاً از ملاس نیشکر و چغندر قند استفاده می‌شود.


2. آماده‌سازی و هیدرولیز

  • اگر ماده اولیه نشاسته‌ای باشد، ابتدا با استفاده از آنزیم‌های آمیلاز و گلوکوآمیلاز به گلوکز تبدیل می‌شود.

  • ملاس نیز معمولاً پس از رقیق‌سازی و حذف ناخالصی‌ها به‌عنوان خوراک میکروبی استفاده می‌گردد.


3. تخمیر میکروبی

  • میکروارگانیسم اصلی تولید اسید سیتریک، قارچ Aspergillus niger است.

  • در شرایط هوازی و کنترل دقیق دما (30–32°C)، pH (حدود 2)، و میزان اکسیژن، قندها توسط قارچ به اسید سیتریک تبدیل می‌شوند.

C₆H₁₂O₆ (Glucose) → C₆H₈O₇ (Citric Acid)

این مرحله قلب فرآیند تولید است و راندمان بالایی دارد.


4. فیلتراسیون و جداسازی

  • پس از تخمیر، محیط کشت حاوی اسید سیتریک، بیومس قارچ و ناخالصی‌هاست.

  • با استفاده از فیلتراسیون یا سانتریفوژ، بیومس قارچ جدا می‌شود.


5. رسوب‌گیری و خالص‌سازی

  • محلول حاوی اسید سیتریک با آهک (Ca(OH)₂) تیمار می‌شود و کلسیم سیترات رسوب می‌کند.

  • رسوب فیلتر شده و سپس با اسید سولفوریک (H₂SO₄) تیمار می‌شود تا اسید سیتریک آزاد گردد و سولفات کلسیم (گچ) به‌عنوان محصول جانبی تشکیل شود.

Ca₃(C₆H₅O₇)₂ + 3H₂SO₄ → 2C₆H₈O₇ + 3CaSO₄

6. تغلیظ و کریستالیزاسیون

  • محلول خالص اسید سیتریک با تبخیر تغلیظ می‌شود.

  • سپس با روش کریستالیزاسیون سرد، اسید سیتریک مونوهیدرات یا بی‌آب (انهیدروز) به‌دست می‌آید.


7. خشک‌سازی و بسته‌بندی

  • کریستال‌ها خشک و الک می‌شوند.

  • محصول نهایی در کیسه‌های چندلایه یا بسته‌بندی‌های صنعتی به بازار عرضه می‌شود.


روش‌های جایگزین

  • تخمیر مایع (Submerged Fermentation): روش رایج و صنعتی.

  • تخمیر سطحی (Surface Fermentation): روش قدیمی‌تر با بهره‌وری پایین‌تر.

  • روش‌های شیمیایی: از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه نیستند و کاربرد محدودی دارند.


مزیت‌های بازاری فرآیند صنعتی اسید سیتریک

  • امکان تولید انبوه و مقرون‌به‌صرفه.

  • قابلیت استفاده از منابع ارزان مانند ملاس.

  • تولید محصولی با کیفیت بالا و استاندارد بین‌المللی برای صنایع غذایی و دارویی.

  • محصول جانبی (گچ) نیز در صنعت ساختمان کاربرد دارد.


خرید اسید سیتریک

خرید اسید سیتریک برای بسیاری از صنایع از جمله غذایی، دارویی، آرایشی و شیمیایی اهمیت بالایی دارد. این ماده ارزشمند با ویژگی‌هایی مانند تنظیم اسیدیته، بهبود طعم، خاصیت نگهدارندگی و چندمنظوره بودن، به یکی از پرمصرف‌ترین اسیدهای آلی در بازار جهانی تبدیل شده است. انتخاب تأمین‌کننده معتبر نقش کلیدی در دسترسی به محصولی باکیفیت و مطمئن دارد.

  • عرضه در گریدهای مختلف شامل غذایی (Food Grade)، دارویی (Pharma Grade) و صنعتی.

  • ارائه آنالیز معتبر (COA) برای اطمینان از کیفیت.

  • قیمت رقابتی و به‌روز متناسب با بازار ایران.

  • تحویل سریع و مطمئن به سراسر کشور.

  • مشاوره تخصصی برای انتخاب گرید مناسب بر اساس نیاز مشتری.

قیمت اسید سیتریک

قیمت اسید سیتریک به عوامل مختلفی مانند نوع گرید، برند تولیدکننده و حجم سفارش بستگی دارد. مجموعه تأمین کالا تک با ارتباط مستقیم با پتروشیمی های معتبر، تلاش می‌کند این محصول را با مناسب‌ترین قیمت و کیفیت تضمین‌شده در اختیار مشتریان قرار دهد.

اگر به دنبال خرید اسید سیتریک مطمئن و باکیفیت هستید، همین امروز با کارشناسان فروش تأمین کالا تک تماس بگیرید. ما آماده‌ایم تا علاوه بر تأمین نیاز شما، مشاوره فنی و اقتصادی ارائه دهیم تا بهترین انتخاب را داشته باشید.

جمع‌بندی

سیتریک اسید به دلیل خواص منحصر به فرد و ایمنی بالا، یکی از پرمصرف‌ترین اسیدهای آلی در جهان است. این ماده با کاربردهای گسترده در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و شیمیایی، جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی دارد و همواره تقاضای بالایی برای آن وجود دارد.

پرسش‌های متداول اسید سیتریک

1. اسید سیتریک چه کاربردی دارد؟
در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، شیمیایی و کشاورزی به‌عنوان طعم‌دهنده، نگهدارنده و عامل شلاته‌کننده استفاده می‌شود.

2. تفاوت اسید سیتریک بی‌آب و مونوهیدرات چیست؟
همانطور که از نام آن مشخص است بی‌آب فاقد آب کریستالی است و خلوص بالاتری دارد، و این در حالی است که مونوهیدرات اسید سیتریک دارای یک مولکول آب است و بیشتر در صنایع غذایی کاربرد دارد.

3. آیا اسید سیتریک خوراکی است؟
بله، اسید سیتریک خوراکی (Food Grade) با استاندارد FCC یکی از پرمصرف‌ترین افزودنی‌های غذایی است.

4. قیمت اسید سیتریک چگونه تعیین می‌شود؟
قیمت آن به نوع گرید، خلوص، برند تولیدکننده و شرایط بازار بستگی دارد.

اسید فرمیک

اسید فرمیک  یا متانوئیک اسید ساده‌ترین اسید کربوکسیلیک با فرمول شیمیایی HCOOH است. این ترکیب بی‌رنگ، خورنده و با بوی تند، یافت می‌شود و هم به‌طور صنعتی تولید می‌گردد. به دلیل خواص شیمیایی ویژه، اسید فرمیک کاربردهای وسیعی در صنایع شیمیایی، کشاورزی، چرم‌سازی و نساجی دارد.


ساختار شیمیایی اسید فرمیک

  • فرمول مولکولی: HCOOH

  • گروه عاملی: کربوکسیلیک اسید (–COOH) با یک اتم هیدروژن متصل مستقیم به کربن کربونیل.

  • ویژگی: کوچک‌ترین و ساده‌ترین عضو خانواده اسیدهای کربوکسیلیک.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی

  • حالت فیزیکی: مایع بی‌رنگ و تندبو.

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.22 g/cm³

  • نقطه ذوب: 8.4 °C

  • نقطه جوش: 100.8 °C

  • فشار بخار: متوسط (43 mmHg در 20°C)

  • حلالیت: به‌طور کامل در آب، اتانول و بسیاری از حلال‌های آلی محلول است.

  • pKa: حدود 3.75 (نسبتاً اسیدی‌تر از سایر اسیدهای کربوکسیلیک مشابه).


کاربردهای اسید فرمیک

  1. کشاورزی و دامداری: نگهدارنده و ضدباکتری در خوراک دام و سیلوها.

  2. چرم‌سازی و نساجی: عامل دباغی و تنظیم‌کننده pH.

  3. صنایع شیمیایی: به عنوان ماده خام در سنتز فرمات‌ها و استرها.

  4. صنایع غذایی: در مقادیر مجاز به عنوان نگهدارنده (E236).

  5. محیط‌زیست: به عنوان عامل کاهش‌دهنده در تصفیه فاضلاب صنعتی.


معایب اسید فرمیک

  • خورنده و تحریک‌کننده پوست، چشم و دستگاه تنفسی.

  • در دوزهای بالا می‌تواند سمی باشد.

  • حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی نیاز به دقت بالا دارد.


مزایای اسید فرمیک

  • چندمنظوره و پرکاربرد در صنایع مختلف.

  • تولید آسان و اقتصادی در مقیاس صنعتی.

  • حلالیت بالا در آب و قابلیت ترکیب با بسیاری از حلال‌های آلی.

  • ایمنی نسبی در دوزهای پایین و مجاز برای استفاده در صنایع غذایی و کشاورزی.


ایمنی و نگهداری  اسید فرمیک

  • باید در ظروف مقاوم به خوردگی و در مکان خشک و خنک نگهداری شود.

  • استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی هنگام کار الزامی است.

  • باید از تماس مستقیم با پوست و چشم جلوگیری شود.

  • در صورت نشت، رقیق‌سازی با آب و تهویه مناسب توصیه می‌شود.


فرایند تولید اسید فرمیک

1. روش صنعتی متداول

  • تولید از طریق واکنش مونوکسید کربن (CO) با هیدروکسید سدیم (NaOH) → حاصل آن سدیم فرمات (HCOONa) است.

  • سپس سدیم فرمات با اسید سولفوریک (H₂SO₄) واکنش داده و اسید فرمیک آزاد می‌شود.

2. روش‌های دیگر

  • اکسیداسیون جزئی متانول.

  • استخراج از منابع طبیعی (مانند نیش مورچه و برخی گیاهان).

برای تولید اسید فرمیک با خلوص بالا (غلیظ‌ترین گرید ۸۵٪)، خوراک اصلی شامل متانول صنعتی یا متیل فرمیات و کربن‌ مونوکسید است. تأمین‌کننده مواد اولیه باید گریدهای مرغوب را از منابع معتبر خارجی یا داخلی تهیه کند و قبل از ورود به خطوط تولید، آزمون‌های خلوص، آب‌زاد بودن و نبود فلزات سنگین روی آنها اجرا شود.  تولید متیل فرمیات (روش غیرمستقیم) در این مسیر، ابتدا متیل فرمیات از واکنش کربن مونوکسید با متانول در حضور کاتالیست قلیایی (مثلاً NaOMe) سنتز می‌گردد. CO + CH₃OH → HCOOCH₃ این مرحله در دمای 100–150°C و فشار 20–30 بار انجام می‌شود تا بیشینه تبدیل حاصل شود. هیدرولیز متیل فرمیات (روش غالب) بیش از ۹۰٪ اسید فرمیک صنعتی از هیدرولیز متیل فرمیات حاصل می‌شود.
  • شرایط واکنش: دمای 80–100°C، فشار نزدیک به اتمسفر، افزودن کاتالیست اسیدی ملایم (H₂SO₄ رقیق یا رزین‌های تبادل یونی).
  • مکانیسم: متیل فرمیات در آب هیدرولیز شده و اسید فرمیک به همراه متانول بازیابی می‌گردد. HCOOCH₃ + H₂O → HCOOH + CH₃OH
  • جداسازی: با تقطیر مقطعی، متانول احیا و به راکتور بازگردانده می‌شود؛ اسید فرمیک کنسانتره در مرحله بعدی آماده‌سازی می‌شود.

 اکسیداسیون مستقیم متانول (روش جایگزین)

در این روش، متانول گازی در فاز گازی و بر روی کاتالیست‌های پلاتینیوم یا وانادیا تحت دمای 250–300°C و فشار 10–30 بار اکسید می‌شود: CH₃OH + ½O₂ → HCOOH + H₂O محصول گازی وارد ستون جذب آبی می‌شود و اسید فرمیک به صورت محلول درآب است. این مسیر برای مقیاس‌های کوچک به‌کار می‌رود اما بازده عملی آن کمتر از روش متیل فرمیات است.

روش الکتروشیمیایی اسید فرمیک

در راکتور الکتروشیمیایی، کربن مونوکسید در محلول آبی به‌وسیله جریان الکتریکی در سطح الکترودهای خاص (فلز دی‌پلاتین یا کربن فعال) اکسید می‌شود و اسید فرمیک تولید می‌گردد. این روش هنوز در مقیاس صنعتی متداول نیست اما به‌عنوان یک مسیر سبز در حال توسعه است. خالص‌سازی و تقطیر پس از تولید اولیه، محلول اسید فرمیک دارای ۵۰–۶۰٪ غلظت است. برای رسیدن به گرید ۸۵٪:
  1. تقطیر جزئی تحت خلأ (100–120°C at 50–100 mbar)
  2. جداسازی آب آزاد و ناخالصی‌های سبک
  3. تمرکز مجدد در برج وکیوم تا رسیدن به خلوص ≥85٪
این مراحل باید در تجهیزات ضدخوردگی (فولاد ضدزنگ یا آلیاژهای خاص) انجام شود تا رنگ و طعم اسید تغییری نکند. کنترل کیفیت و تضمین استاندارد هر بچ تولیدی اسید فرمیک باید آزمون‌های زیر را پشت سر بگذارد:
  • اندازه‌گیری غلظت (By titration or HPLC)
  • تعیین فلزات سنگین (ICP-OES)
  • آزمون رنگ و شفافیت (امتیاز ≤5 Hazen)
  • آنالیز pH محلول 1% (حدود 2.2–2.4)
در تأمین کالا تک اطمینان می‌دهد که محصول نهایی کاملاً مطابق استانداردهای بین‌المللی باشد. بسته‌بندی و نگهداری اسید فرمیک
  • بسته‌بندی: در مخازن IBC و بشکه‌های پلی‌اتیلنی با درپوش پلمپ‌شده
  • شرایط نگهداری: دمای 5–30°C، دور از نور مستقیم و منابع حرارتی
  • حمل‌ونقل: به‌عنوان خطر درجه ۸ (خوردگی) طبقه‌بندی می‌شود و باید طبق مقررات حمل مواد شیمیایی جابجا گردد.
 جنبه بازاریابی و مزیت‌های رقابتی
  • روش هیدرولیز متیل فرمیات، بالاترین بازده و کمترین آلایندگی را دارد.

جمع‌بندی

اسید فرمیک به عنوان یک ماده شیمیایی پایه و چندمنظوره، در صنایع مختلف جایگاهی ویژه دارد. با وجود خاصیت خورندگی و نیاز به رعایت نکات ایمنی، مزایای گسترده آن در کشاورزی، صنایع غذایی و شیمیایی باعث شده است که تقاضای این ماده در بازار جهانی همواره بالا باشد.

اسید مالیک

اسید مالیک  یک اسید آلی دی‌کربوکسیلیک با فرمول شیمیایی C₄H₆O₅ است که به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها به‌ویژه در سیب یافت می‌شود و طعم ترش ملایمی به آن‌ها می‌بخشد. این ترکیب علاوه بر نقش طبیعی خود در متابولیسم بدن، به عنوان یک ماده اولیه پرکاربرد در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی شناخته می‌شود.


ساختار شیمیایی اسید مالیک

  • فرمول مولکولی: C₄H₆O₅

  • ساختار: دارای دو گروه کربوکسیلیک (–COOH) و یک گروه هیدروکسیل (–OH).

  • ایزومرها: اسید مالیک در دو فرم L-مالیک (طبیعی) و D-مالیک (مصنوعی) وجود دارد.

  • این ساختار باعث انحلال‌پذیری بالا در آب و ایجاد خاصیت اسیدی ملایم می‌شود.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسید مالیک

  • حالت فیزیکی: پودر یا کریستال سفید رنگ.

  • طعم: ترش ملایم و مطبوع.

  • نقطه ذوب: حدود 130 درجه سانتی‌گراد.

  • حلالیت: محلول در آب و الکل‌ها.

  • pKa: حدود 3.4 و 5.1 → خاصیت اسیدی متوسط.


کاربردهای اسید مالیک

به طور کلی خواص اسید مالیک دارای حلالیت بالا در آب و قابلیت ایجاد طعم ترش است که این ماده به‌عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته، آنتی‌اکسیدان و بهبوددهنده طعم در صنایع غذایی و دارویی کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین به دلیل دارا بودن گروه‌های کربوکسیلیک و هیدروکسیل، در فرمولاسیون‌های شیمیایی و آرایشی نیز نقش مؤثری ایفا می‌کند که در ادامه کاربردهای این ماده رو نام برده‌ایم.
  1. صنایع غذایی:کاربرد اسید مالیک در صنایع غذایی به عنوان تنظیم‌کننده اسیدیته، بهبوددهنده طعم و نگهدارنده در نوشیدنی‌ها، آب‌نبات‌ها، ژله‌ها و آدامس‌ها.

  2. صنایع دارویی: در مکمل‌ها و داروها برای بهبود جذب مواد معدنی و متابولیسم بدن.

  3. آرایشی و بهداشتی: اسید مالیک برای پوست کاربرد دارد درواقع در محصولات مراقبت از پوست به عنوان آلفا هیدروکسی اسید (AHA) برای لایه‌برداری ملایم کاربردی است.

  4. صنایع شیمیایی: در تولید رزین‌ها و به عنوان عامل شلاته‌کننده.

  5. خوراک دام: بهبود هضم و کاهش رشد باکتری‌های مضر.


معایب اسید مالیک

  • از جمله عوارض اسید مالیک می‌توان به مصرف بیش از حد آن اشاره داشت که موجب مشکلات گوارشی می‌شود.

  • در غلظت‌های بالا، خاصیت تحریک‌کنندگی برای پوست و مخاط دارد.

  • هزینه تولید نسبت به برخی اسیدهای مشابه (مانند اسید سیتریک) بالاتر است.


مزایای اسید مالیک

  • طعم‌دهنده طبیعی و ایمن برای استفاده در صنایع غذایی.

  • حلالیت عالی در آب و ایجاد طعم متعادل‌تر نسبت به سایر اسیدها.

  • خاصیت آنتی‌اکسیدانی و کمک به متابولیسم انرژی در بدن.

  • تنوع کاربردی در صنایع مختلف از غذا تا داروسازی.


ایمنی و نگهداری اسید مالیک

  • باید در ظروف دربسته، خشک و خنک نگهداری شود.

  • تماس مستقیم با چشم و پوست باید اجتناب شود.

  • در صورت استنشاق گرد و غبار، تهویه مناسب توصیه می‌شود.

  • این ماده در مقادیر مجاز مصرف، توسط سازمان‌های بین‌المللی ایمن شناخته شده است.


فرایند تولید اسید مالیک

مالیک اسید هم به صورت طبیعی و هم صنعتی تولید می‌شود:
  • طبیعی: استخراج از میوه‌ها به‌ویژه سیب، انگور و گوجه‌فرنگی.

  • صنعتی:اسید مالیک صنعتی از طریق هیدراتاسیون مالئیک انیدرید (Maleic Anhydride) در حضور کاتالیست تولید می‌شود.

روش صنعتی امکان تولید در مقیاس وسیع و با خلوص بالا را فراهم می‌کند.

خرید اسید مالیک

برای خرید اسید مالیک باکیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی، انتخاب تأمین‌کننده معتبر اهمیت ویژه‌ای دارد. این ترکیب پرکاربرد در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی به دلیل خاصیت اسیدی ملایم و طعم ترش طبیعی بسیار مورد توجه است. مجموعه تأمین کالا تک به عنوان مرجع تخصصی مواد اولیه، امکان خرید مالیک اسید را در گریدهای مختلف غذایی و دارویی برای مشتریان فراهم کرده است.

علاوه بر فروش اسید مالیک به صورت مستقیم، این مجموعه با مشاوره تخصصی، نیاز تولیدکنندگان را در حوزه کیفیت و خلوص محصول برطرف می‌سازد. همچنین به‌روزرسانی شفاف و دقیق قیمت اسید مالیک به خریداران کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را در زمان تهیه این ماده اولیه بگیرند.


جمع‌بندی

اسید مالیک یک اسید آلی ارزشمند با ساختار ساده و خواص منحصر به فرد است که جایگاه مهمی در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و شیمیایی دارد. این ماده با وجود برخی معایب جزئی، به دلیل مزایای گسترده و ایمنی نسبی، یکی از پرمصرف‌ترین اسیدهای آلی در بازار جهانی محسوب می‌شود.

بوتیل استات

بوتیل استات یک حلال شیمیایی پرکاربرد با فرمول شیمیایی C₆H₁₂O₂ است که به دلیل بوی میوه‌ای و فرّاریت بالا، در صنایع مختلف از جمله رنگ، پوشش، چاپ و تولید محصولات آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در دسته استرها قرار می‌گیرد و به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی مناسب، جایگاه ویژه‌ای در بازار جهانی مواد اولیه شیمیایی دارد.


ساختار شیمیایی بوتیل استات

بوتیل استات حاصل واکنش بوتانول و اسید استیک است و در گروه استرها طبقه‌بندی می‌شود.

  • فرمول مولکولی: C₆H₁₂O₂

  • ساختار: شامل یک زنجیره بوتیل متصل به گروه استات است.

  • شماره CAS: 123-86-4

این ساختار باعث ایجاد خواص حلالیت بالا و فرّاریت کنترل‌شده می‌شود که برای فرآیندهای صنعتی بسیار ارزشمند است.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بوتیل استات

  • ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی شیرین و میوه‌ای

  • جرم مولکولی: 116.16 g/mol

  • نقطه جوش: حدود 126 °C

  • چگالی (در 20°C): 0.88 g/cm³

  • حلالیت در آب: بسیار کم (حدود 0.7 g/L در 25 °C)

  • نقطه اشتعال: 22 °C (مایع قابل اشتعال)

  • ویژگی شیمیایی: واکنش‌پذیر با اکسیدکننده‌های قوی


کاربردهای بوتیل استات

بوتیل استات به دلیل خواص ویژه‌اش، در صنایع گوناگون به کار گرفته می‌شود:

  • به‌عنوان حلال رنگ‌ها، لاک‌ها و پوشش‌های صنعتی

  • در صنعت چاپ و جوهرها به دلیل تبخیر یکنواخت

  • در تولید چسب‌ها و رزین‌ها

  • به‌عنوان حلال در محصولات آرایشی و لاک ناخن

  • در صنایع دارویی و شیمیایی به‌عنوان حلال فرمولاسیون


معایب بوتیل استات

  • قابل اشتعال بودن بالا (نیازمند شرایط ذخیره‌سازی ویژه)

  • حلالیت کم در آب که در برخی کاربردها محدودیت ایجاد می‌کند

  • می‌تواند در صورت تماس طولانی، تحریک پوستی و تنفسی ایجاد کند

  • در مقادیر زیاد، اثرات مخرب زیست‌محیطی دارد


مزایای بوتیل استات

  • بوی خوشایند و میوه‌ای (در مقایسه با بسیاری از حلال‌ها)

  • تبخیر یکنواخت و کنترل‌شده، مناسب برای کاربردهای پوششی

  • قدرت حلالیت بالا برای رزین‌ها، رنگ‌ها و پلیمرها

  • قابلیت استفاده گسترده در صنایع مختلف

  • کیفیت بالا در ترکیب با سایر حلال‌ها برای بهبود فرمولاسیون


ایمنی و نگهداری بوتیل استات

به دلیل ماهیت قابل اشتعال و فرّار، رعایت نکات ایمنی در نگهداری بوتیل استات بسیار ضروری است:

  • نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم در برابر حلال‌ها

  • دور از حرارت، شعله مستقیم و منابع جرقه

  • استفاده از تجهیزات تهویه مناسب در انبارها

  • استفاده از دستکش، ماسک و عینک ایمنی هنگام کار

  • رعایت استانداردهای HSE برای حمل‌ونقل مواد شیمیایی

بوتیل گلیکول

بوتیل گلیکول یک ترکیب شیمیایی مایع و شفاف است که با نام علمی 2-بوتوکسی اتانول شناخته می‌شود. این ماده به دلیل داشتن خاصیت دوگانه (محلول در آب و چربی) به عنوان یک حلال چندمنظوره در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. بوتیل گلیکول در تولید رنگ، پوشش‌ها، مواد شوینده و محصولات شیمیایی صنعتی نقش کلیدی دارد و به همین دلیل یکی از مواد اولیه پرکاربرد در صنایع به شمار می‌رود.


ساختار شیمیایی بوتیل گلیکول

  • نام شیمیایی: 2-بوتوکسی اتانول

  • فرمول شیمیایی: C₆H₁₄O₂

  • گروه عاملی: ترکیب اتری و الکلی (حاوی گروه هیدروکسیل و اتر)

  • ساختار: دارای زنجیره کربنی همراه با یک گروه هیدروکسیل (–OH) که قابلیت انحلال بالا در آب و ترکیبات آلی را فراهم می‌کند.


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بوتیل گلیکول

  • ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ با بوی ملایم شیرین

  • چگالی: حدود 0.9 گرم بر سانتی‌متر مکعب (در دمای 20 درجه سانتی‌گراد)

  • نقطه جوش: حدود 171 درجه سانتی‌گراد

  • نقطه ذوب: حدود –77 درجه سانتی‌گراد

  • حلالیت: به‌خوبی در آب، الکل‌ها و حلال‌های آلی حل می‌شود

  • فراریت: نسبتاً پایین، اما قابلیت تبخیر در دماهای بالا دارد

  • پایداری: در شرایط عادی پایدار است، اما در تماس با مواد اکسیدکننده قوی واکنش‌پذیر می‌باشد.


کاربردهای بوتیل گلیکول

بوتیل گلیکول به دلیل خواص منحصر‌به‌فرد خود، در طیف گسترده‌ای از صنایع استفاده می‌شود:

1. صنعت رنگ و پوشش‌ها

  • به عنوان حلال در رنگ‌ها، جوهرها و لاک‌ها

  • بهبود یکنواختی و زمان خشک شدن رنگ

  • افزایش قدرت پوشش‌دهی

2. صنعت شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها

  • استفاده در مواد شوینده خانگی و صنعتی

  • حذف لکه‌های چربی و روغنی به‌عنوان یک سورفکتانت مؤثر

  • تولید پاک‌کننده‌های شیشه و سطوح

3. صنایع شیمیایی و دارویی

  • به عنوان واسطه شیمیایی در سنتز مواد دیگر

  • استفاده در تولید رزین‌ها و پلیمرها

  • کاربرد محدود در فرمولاسیون دارویی

4. کشاورزی و نساجی

  • استفاده به عنوان حلال در آفت‌کش‌ها

  • نقش در بهبود فرایند رنگرزی و چاپ پارچه‌ها


معایب بوتیل گلیکول

  • سمیت نسبی: در صورت تماس طولانی با پوست یا استنشاق بخار می‌تواند باعث تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی شود.

  • زیست‌محیطی: تجزیه آهسته در محیط زیست و احتمال آلودگی منابع آبی.

  • ایمنی کارگاهی: اشتعال‌پذیر بوده و در صورت عدم رعایت شرایط نگهداری، خطر آتش‌سوزی دارد.


مزایای بوتیل گلیکول

  • چندمنظوره بودن: قابلیت استفاده در صنایع مختلف

  • حلالیت بالا: انحلال‌پذیر در آب و بسیاری از ترکیبات آلی

  • پایداری شیمیایی: در بسیاری از فرایندهای صنعتی پایدار است

  • مقرون‌به‌صرفه: نسبت به سایر حلال‌های مشابه قیمت اقتصادی دارد


ایمنی و نگهداری بوتیل گلیکول

  • شرایط نگهداری: در ظروف فلزی یا پلاستیکی مقاوم در برابر خوردگی، در محیط خنک، خشک و دور از نور مستقیم نگهداری شود.

  • حمل و جابجایی: استفاده از تجهیزات ایمنی شامل دستکش مقاوم، عینک ایمنی و ماسک تنفسی ضروری است.

  • حفاظت فردی: از تماس مستقیم با پوست و چشم باید اجتناب شود.

  • اقدامات اضطراری: در صورت نشت، محل باید به‌سرعت تهویه شود و از انتشار آن به محیط زیست جلوگیری گردد.


بوتیل گلیکول یک ماده اولیه مهم و پرکاربرد در صنایع مختلف از جمله رنگ‌سازی، شوینده‌ها و شیمیایی است. این ماده به دلیل خواص حلالیت بالا، پایداری و قیمت مناسب، جایگاه ویژه‌ای در بازار مواد اولیه دارد. با این حال، رعایت نکات ایمنی و استانداردهای HSE در استفاده و نگهداری از آن الزامی است.

پلی اتیلن گلیکول

پلی اتیلن گلیکول یا به اختصار PEG یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد از خانواده پلی‌اترهاست که از پلیمریزاسیون اتیلن اکسید تولید می‌شود. این ماده بسته به وزن مولکولی می‌تواند به شکل مایع شفاف یا جامد مومی سفید ظاهر شود. به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد، پلی اتیلن گلیکول در صنایع دارویی، آرایشی، شیمیایی و حتی غذایی کاربرد وسیعی دارد.


ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول

  • فرمول شیمیایی کلی: H–(O–CH₂–CH₂)ₙ–OH

  • ساختار: زنجیره‌های تکرارشونده اتیلن اکسید متصل به گروه‌های هیدروکسیل انتهایی

  • نوع ترکیب: پلی‌اتر هیدروفیل، با قابلیت تنظیم وزن مولکولی (PEG-200 تا PEG-8000 و بالاتر)


ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول

  • ظاهر: بسته به وزن مولکولی، مایع بی‌رنگ و بی‌بو تا جامد مومی سفید

  • حلالیت: کاملاً محلول در آب و بسیاری از حلال‌های آلی

  • نقطه ذوب: متغیر بین 4 °C (برای PEG سبک) تا 65 °C (برای PEG سنگین‌تر)

  • چگالی (در 20°C): حدود 1.12–1.15 g/cm³

  • ویسکوزیته: متناسب با وزن مولکولی افزایش می‌یابد

  • پایداری: پایدار در برابر حرارت ملایم، غیر فرّار و غیر خورنده


کاربردهای پلی اتیلن گلیکول

صنایع دارویی و پزشکی

  • عامل نرم‌کننده در قرص‌ها و کپسول‌ها

  • حلال برای مواد فعال دارویی (API)

  • ماده مؤثر در تولید ملین‌ها و کرم‌های دارویی

صنایع آرایشی و بهداشتی

  • استفاده در شامپو، کرم، لوسیون و خمیر دندان

  • مرطوب‌کننده و حامل ترکیبات فعال

  • ایجاد بافت نرم و یکنواخت در فرمولاسیون‌ها

صنایع شیمیایی و صنعتی

  • به‌عنوان روان‌کننده و خنک‌کننده در فرآیندهای صنعتی

  • عامل پراکندگی در پوشش‌ها، رنگ و جوهر چاپ

  • کمک در فرمولاسیون رزین‌ها و پلیمرها

صنایع غذایی

  • افزودنی با نقش پایدارکننده و رطوبت‌رسان (با گرید خوراکی)


معایب پلی اتیلن گلیکول

  • در مقادیر بالا ممکن است اثرات ملین شدید ایجاد کند

  • حساسیت‌های پوستی در برخی افراد حساس

  • برای گرید صنعتی امکان وجود ناخالصی‌هایی مانند دی‌اکسان وجود دارد که باید کنترل شود


مزایای پلی اتیلن گلیکول

  • حلالیت بالا در آب و حلال‌های آلی

  • سازگاری گسترده با ترکیبات دارویی، آرایشی و صنعتی

  • بی‌بو و بی‌مزه بودن (در گرید خوراکی)

  • قابلیت تنظیم خواص با تغییر وزن مولکولی (انعطاف‌پذیری بالا در کاربردها)

  • پایداری شیمیایی و فیزیکی


ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول

  • ایمنی: در گرید دارویی و خوراکی به‌طور کلی ایمن شناخته می‌شود (GRAS)

  • حفاظت فردی: استفاده از دستکش و عینک ایمنی در هنگام کار توصیه می‌شود

  • نگهداری: در ظروف دربسته، به دور از رطوبت، گرما و نور مستقیم خورشید

  • حمل‌ونقل: بدون طبقه‌بندی خاص خطرناک، اما نیازمند رعایت استانداردهای GMP برای گرید دارویی