پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 یک ترکیب شیمیایی مهم از خانواده پلی‌اترها است که به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد، در صنایع مختلف دارویی، آرایشی، شیمیایی و کشاورزی به‌عنوان حلال، نرم‌کننده و پایدارکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده مایعی بی‌رنگ، شفاف و با ویسکوزیته کم است که به‌راحتی در آب و بسیاری از حلال‌های قطبی حل می‌شود.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 با فرمول کلی:
HO–(CH₂CH₂O)n–H
ساخته شده از تکرار واحدهای اتیلن اکسید است. عدد "200" بیانگر میانگین جرم مولکولی این گرید است. این ساختار باعث ایجاد خواصی همچون حلالیت بالا در آب، غیرسمی بودن و پایداری شیمیایی می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 200
-
ظاهر: مایع شفاف، بی‌رنگ و بدون بو
-
نقطه جوش: حدود 250 °C
-
نقطه انجماد: -65 °C
-
چگالی (در 20°C): 1.124 g/cm³
-
حلالیت: کاملاً محلول در آب و الکلها
-
ویسکوزیته: کم، مناسب برای کاربردهای حلالی و روان‌کنندگی
-
فشار بخار: بسیار پایین (پایداری در شرایط عادی)
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول 200
پلی اتیلن گلیکول 200 به دلیل ویژگی‌های خاص، در صنایع مختلف به کار میرود:
صنایع دارویی و آرایشی
-
به عنوان حلال و حامل داروها
-
استفاده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، ژل‌ها و شامپوها
-
پایدارکننده در محصولات بهداشتی
صنایع شیمیایی
-
عامل رقیق‌کننده و حلال در رزین‌ها و پوشش‌ها
-
افزودنی در روان‌کننده‌ها و سیالات هیدرولیک
-
عامل پخش‌کننده در فرمولاسیون‌های شیمیایی
کشاورزی
-
استفاده در فرمولاسیون کودها و آفت‌کش‌ها برای بهبود جذب برگی
-
کاهش کشش سطحی محلول‌های اسپری
صنایع غذایی (محدود و تحت استاندارد)
-
به عنوان عامل رطوبت‌گیر و حلال برای اسانس‌ها (با رعایت استانداردهای FDA و EFSA)
معایب پلی اتیلن گلیکول 200
-
در غلظت‌های بالا ممکن است موجب تحریک چشم و پوست شود.
-
نیاز به گرید دارویی یا خوراکی در صنایع حساس (دارو و غذا).
-
زیست‌تخریب‌پذیری کندتر نسبت به ترکیبات طبیعی.
مزایای پلی اتیلن گلیکول 200
-
محلول در آب و الکلها → سهولت در فرمولاسیون.
-
غیرسمی و ایمن در گریدهای دارویی و بهداشتی.
-
پایداری شیمیایی و حرارتی مناسب.
-
قابلیت تنظیم ویسکوزیته در ترکیب با دیگر گریدهای PEG.
-
قیمت اقتصادی و در دسترس بودن در بازار جهانی.
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول 200
-
این ماده در دسته مواد کم‌خطر قرار دارد، اما رعایت نکات ایمنی الزامی است.
-
از تماس مستقیم طولانی با چشم و پوست اجتناب شود.
-
نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم به مواد شیمیایی، در محیط خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید.
-
استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه می‌شود.
-
در صورت بلع یا تماس شدید، مراجعه فوری به پزشک الزامی است.
جمع‌بندی
پلی اتیلن گلیکول 200 یک ترکیب شیمیایی با ارزش بالا در صنایع مختلف است که به دلیل حلالیت عالی، غیرسمی بودن، پایداری و قیمت مناسب، در بسیاری از فرمولاسیون‌ها به کار گرفته می‌شود. انتخاب گرید مناسب (صنعتی، دارویی یا خوراکی) نقش مهمی در افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول نهایی دارد.
پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 (PEG 600) یک پلیمر خطی محلول در آب است که به دلیل وزن مولکولی متوسط خود و ویژگی‌های منحصر به فرد فیزیکی و شیمیایی، در صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی، شیمیایی و صنعتی کاربرد گسترده دارد. این ماده به عنوان نرم‌کننده، مرطوب‌کننده و حلال در فرمولاسیون‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل حلالیت بالا، غیر سمی بودن و سازگاری با مواد مختلف، پلی اتیلن گلیکول 600 یکی از مواد اولیه پرکاربرد در بازار شیمیایی به شمار می‌آید.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 یک پلی‌اتر خطی است که از واکنش اتیلن اکساید با آب یا الکلها تولید می‌شود. فرمول شیمیایی آن به شکل زیر است:
H-(O-CH₂-CH₂)n-OH
که در آن n ≈ 13 برای PEG 600 است و این نشان‌دهنده متوسط وزن مولکولی حدود 600 دالتون می‌باشد.
ساختار شیمیایی آن باعث می‌شود که PEG 600 خاصیت هیدروفیلی و حلالیت بالا در آب و برخی حلال‌های آلی داشته باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول 600
| ویژگی | مشخصات |
|---|---|
| ظاهر فیزیکی | مایع چسبناک شفاف تا زرد روشن |
| وزن مولکولی | تقریباً 600 دالتون |
| حلالیت | محلول در آب و اکثر حلال‌های آلی قطبی |
| نقطه ذوب | حدود 20-25°C |
| چگالی (در 20°C) | 1.12 g/cm³ |
| PH محلول آبی 10% | 5-7 |
| بوی | بدون بو یا کم‌بو |
| پایداری | پایدار در شرایط معمولی، مقاوم در برابر اکسیداسیون و حرارت متوسط |
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی PEG 600 باعث شده است که این ماده در فرمولاسیون‌های دارویی و صنعتی به عنوان حلال، مرطوب‌کننده، نرم‌کننده و عامل پراکنش به کار رود.
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول 600
پلی اتیلن گلیکول 600 به دلیل خواص منحصر به فرد خود در صنایع مختلف استفاده می‌شود:
-
صنایع دارویی و بهداشتی
-
به عنوان حامل دارویی در کرم‌ها، لوسیون‌ها و قرص‌ها
-
نرم‌کننده و مرطوب‌کننده پوست در محصولات آرایشی
-
حلال برای داروهای محلول در آب
-
-
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
تولید رزین‌ها و روان‌کننده‌ها
-
استفاده به عنوان ضد یخ و حلال صنعتی
-
عامل پراکنش در فرمولاسیون‌های مختلف
-
-
صنایع غذایی و مکمل‌ها
-
به عنوان حامل مواد فعال در مکمل‌ها و محصولات خوراکی
-
معایب پلی اتیلن گلیکول 600
-
در دوزهای بالا ممکن است باعث حساسیت یا تحریک پوستی شود.
-
در محیط‌های بسیار سرد ممکن است غلظت و جریان‌پذیری آن کاهش یابد.
-
استفاده بیش از حد در فرمولاسیون ممکن است بر ویسکوزیته و پایداری محصول تأثیر منفی بگذارد.
مزایای پلی اتیلن گلیکول 600
-
سازگاری بالا با مواد مختلف و غیر سمی بودن
-
حلالیت عالی در آب و برخی حلال‌های آلی
-
قابلیت مرطوب‌کنندگی و نرم‌کنندگی برای محصولات آرایشی و دارویی
-
پایداری شیمیایی و حرارتی نسبی
-
کاربرد گسترده در صنایع مختلف و فرمولاسیون‌های متنوع
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول 600
برای نگهداری و استفاده ایمن از پلی اتیلن گلیکول 600 باید موارد زیر رعایت شود:
-
در محیط خشک و خنک و به دور از منابع حرارت و نور مستقیم آفتاب نگهداری شود.
-
از تماس مستقیم با پوست و چشم خودداری شود و در صورت تماس، با آب فراوان شستشو داده شود.
-
ظرف حاوی PEG 600 باید به خوبی بسته و از آلوده شدن به گرد و غبار یا مواد خارجی جلوگیری شود.
-
در هنگام حمل و نقل از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده شود.
پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
ساختار شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰ (Polyethylene Glycol 300 یا PEG 300) یک پلی‌اتر خطی است که از تکرار واحدهای اتیلن اکسید تشکیل شده و دو انتهای آن دارای گروه‌های هیدروکسیل (-OH) است.- فرمول کلی: H(OCH₂CH₂)ₙOH
- میانگین وزن مولکولی: ۲۸۵ تا ۳۱۵ گرم بر مول
- شماره CAS: 25322-68-3
- این ترکیب به دلیل وزن مولکولی متوسط، در دمای محیط به صورت مایع شفاف و بی‌رنگ وجود دارد و در آب و بسیاری از حلال‌های قطبی به‌خوبی حل می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
- حالت فیزیکی: مایع شفاف، بی‌رنگ و بی‌بو
- چگالی (۲۰°C): حدود 1.12 g/cm³
- ویسکوزیته (۹۸.۹°C): 5.4 – 6.4 cSt
- pH محلول ۱۰٪: 4.5 – 7.5
- عدد هیدروکسیل: 356 – 393 mg KOH/g
- حلالیت: محلول کامل در آب، اتانول، متانول، گلیکولها و کلروفرم؛ نامحلول در اتر، پارافین و روغن‌های معدنی
- نقطه انجماد: حدود 10- درجه سانتی‌گراد
- پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی، غیر فرار و غیر سوزاننده
کاربردهای پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰ به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی متعادل، در صنایع مختلف به‌کار میرود: صنایع دارویی و پزشکی- به‌عنوان حامل دارویی و حلال برای مواد مؤثره
- استفاده در قطره‌های چشمی به‌عنوان روان‌کننده
- پایه شیاف‌ها و کرم‌های دارویی
- مرطوب‌کننده و نرم‌کننده در کرم‌ها و لوسیون‌ها
- تنظیم‌کننده ویسکوزیته در شامپوها و شوینده‌های ملایم
- عامل رئولوژی و مرطوب‌کننده در رنگ و رزین
- استفاده در فرمولاسیون چسب‌ها و روان‌کننده‌ها
- افزودنی در صنایع کاشی و سرامیک به‌عنوان عامل قالب‌پذیر
- حامل برای حشره‌کش‌های آلی محلول در آب
معایب پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
- جذب رطوبت بالا که نیازمند بسته‌بندی و نگهداری مناسب است
- در صورت استفاده خوراکی بیش از حد، ممکن است اثر ملین ایجاد کند
- ناسازگاری با برخی اکسیدکننده‌های قوی
- در دماهای پایین، احتمال افزایش ویسکوزیته و کاهش سیالیت
مزایای پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
- غیر سمی و ایمن در محدوده کاربرد صنعتی و دارویی
- حلالیت بالا در آب و حلال‌های قطبی
- پایداری شیمیایی و مقاومت در برابر اکسیداسیون
- سازگاری بالا با طیف وسیعی از مواد شیمیایی و فرمولاسیون‌ها
- قابل تجزیه زیستی و کم‌خطر برای محیط زیست
ایمنی و نگهداری پلی‌اتیلن گلیکول ۳۰۰
- نگهداری در ظروف دربسته، در محیط خشک و خنک، دور از نور مستقیم خورشید
- استفاده از دستکش و عینک ایمنی هنگام کار با حجم زیاد
- اجتناب از تماس مستقیم با چشم و بلعیدن
- در صورت تماس با چشم، شست‌وشوی فوری با آب فراوان
- ماندگاری محصول: حدود ۲۴ ماه در شرایط مناسب
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰ یک ترکیب پلیمری محلول در آب از خانواده پلی‌اتیلن گلیکولها است که به دلیل ویسکوزیته پایین، غیرسمی بودن و سازگاری زیستی در صنایع دارویی، بهداشتی، آرایشی و شیمیایی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌صورت مایع شفاف و بی‌بو عرضه می‌شود و به‌عنوان حلال، نرم‌کننده، روان‌کننده و حامل مواد فعال کاربرد دارد.
ساختار شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰ دارای فرمول کلی:
H(OCH₂CH₂)nOH
می‌باشد که مقدار n در آن به گونه‌ای است که وزن مولکولی متوسط این ماده حدود ۴۰۰ گرم بر مول است.
ساختار این ماده شامل زنجیره‌های تکراری از واحد اتیلن اکسید است که به‌وسیله پیوندهای اتری به هم متصل شده‌اند.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
ظاهر: مایع شفاف، بی‌رنگ و بی‌بو
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.13 g/cm³
-
نقطه جوش: بالاتر از 250°C (تجزیه پیش از جوش کامل)
-
نقطه انجماد: حدود 4 – 8 °C
-
ویسکوزیته (در 20°C): حدود 90 – 100 cP
-
فشار بخار: بسیار پایین (غیر فرار در دمای اتاق)
-
حلالیت: محلول در آب، الکلها و بسیاری از حلال‌های قطبی
کاربردهای پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
صنایع دارویی و بهداشتی
-
به‌عنوان حلال دارویی در شربت‌ها، قطره‌ها و کپسول‌ها
-
ماده پایه در پمادها و کرم‌های پوستی
-
نرم‌کننده و روان‌کننده در داروهای ملین
صنایع آرایشی
-
استفاده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و محصولات مراقبت از پوست و مو
-
نقش مرطوب‌کننده و نرم‌کننده برای جلوگیری از خشکی
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
به‌عنوان عامل ضد الکتریسیته ساکن در فرمولاسیون‌ها
-
حلال در تولید رنگ‌ها و پوشش‌ها
-
استفاده به‌عنوان نرم‌کننده و پایدارکننده پلیمرها
معایب پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
حساسیت پوستی در برخی افراد (به‌ندرت)
-
امکان جذب آب (Hygroscopic) و تغییر در فرمولاسیون محصول نهایی در صورت عدم نگهداری صحیح
-
در دماهای بالا دچار تجزیه و کاهش عملکرد می‌شود
مزایای پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
غیرسمی و ایمن برای استفاده انسانی (در گرید دارویی و خوراکی)
-
محلولیت عالی در آب و حلال‌های قطبی
-
قابلیت اختلاط با بسیاری از مواد فعال
-
پایداری شیمیایی بالا در شرایط عادی
-
کاربرد چندمنظوره در صنایع مختلف
ایمنی و نگهداری پلی‌اتیلن گلیکول ۴۰۰
-
طبقه‌بندی ایمنی: ماده کم‌خطر (Generally Recognized As Safe – GRAS)
-
تجهیزات ایمنی: استفاده از دستکش و عینک ایمنی در کاربرد صنعتی توصیه می‌شود
-
شرایط نگهداری:
-
در ظروف دربسته و مقاوم به رطوبت
-
در محیط خشک، خنک و دور از تابش مستقیم نور خورشید
-
دور از مواد اکسیدکننده قوی
-
پلی‌اتیلن گلیکول 6000
پلی‌اتیلن گلیکول 6000 یک ترکیب پلیمری از خانواده پلی‌اتیلن گلیکولها (PEGs) است که از واحدهای تکرار شونده اتیلن اکسید تشکیل شده است. فرمول کلی آن H(OCH₂CH₂)nOH بوده و وزن مولکولی متوسط آن در محدوده 6000 گرم بر مول قرار دارد. این وزن مولکولی، آن را به ماده‌ای نیمه‌جامد یا جامد سفید و واکس‌مانند تبدیل می‌کند.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی‌اتیلن گلیکول 6000
-
ظاهر فیزیکی: جامد سفید، کریستالی یا پودری
-
حلالیت: محلول در آب و بسیاری از حلال‌های آلی قطبی مانند اتانول
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.2 g/cm³
-
نقطه ذوب: حدود 55–63°C
-
ویسکوزیته: بالاتر از PEG 400 و PEG 200، مناسب برای فرمولاسیون‌های نیمه‌جامد
-
پایداری: غیر فرّار، پایدار در دمای محیط و بی‌بو
کاربردهای پلی‌اتیلن گلیکول 6000
-
صنایع دارویی و پزشکی
-
به عنوان بایندر (binder) در قرص‌سازی
-
کمک به رهاسازی کنترل‌شده دارو
-
استفاده به عنوان ملین اسمزی
-
-
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
بهبود قوام کرم‌ها، لوسیون‌ها و شامپوها
-
نقش امولسیفایر و مرطوب‌کننده
-
-
صنایع غذایی
-
به عنوان پوشش‌دهنده و عامل ضدکیک در پودرها
-
بهبود بافت و رطوبت‌پذیری
-
-
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
به‌کارگیری در پلاستیک‌ها و پلیمرها به عنوان روان‌کننده
-
ماده کمکی در رنگ‌ها و پوشش‌ها
-
معایب پلی‌اتیلن گلیکول 6000
-
قابلیت جذب رطوبت بالا (هیدروسکوپیک) که نیاز به بسته‌بندی مناسب دارد
-
امکان ایجاد واکنش‌های حساسیتی خفیف در برخی افراد
-
محدودیت دوز مصرفی در صنایع دارویی و غذایی
مزایای پلی‌اتیلن گلیکول 6000
-
غیر سمی و بی‌بو
-
انحلال‌پذیری عالی در آب و بسیاری از حلال‌ها
-
پایداری شیمیایی و حرارتی بالا
-
سازگاری زیستی مناسب برای داروسازی
-
در دسترس بودن و قیمت مقرون‌به‌صرفه
ایمنی و نگهداری پلی‌اتیلن گلیکول 6000
-
ایمنی: عموماً غیرخطرناک و غیرسمی
-
تجهیزات ایمنی: استفاده از دستکش و عینک هنگام کار در مقیاس صنعتی توصیه می‌شود
-
انبارداری: در ظروف دربسته، در محیط خشک و خنک، به دور از رطوبت و نور مستقیم خورشید نگهداری شود
-
حمل و نقل: بدون محدودیت خاص طبق استانداردهای بین‌المللی
حلال نفتی 100
حلال نفتی 100 (White Spirit 100) یک ترکیب هیدروکربنی حاصل از پالایش نفت خام است که به عنوان یک حلال آلی با قدرت حل‌کنندگی بالا در صنایع مختلف کاربرد دارد. این ماده بی‌رنگ، شفاف و دارای بوی مشخص هیدروکربنی بوده و به دلیل نقطه جوش و فراریت مناسب، در رنگ‌سازی، لاک، تینر و فرمولاسیون‌های صنعتی به‌طور گسترده استفاده می‌شود.
ساختار شیمیایی حلال نفتی 100
حلال نفتی 100 شامل هیدروکربن‌های آلیفاتیک و آروماتیک با تعداد اتم کربن متوسط بین 7 تا 12 است. ساختار مولکولی آن فاقد پیوندهای قطبی بوده و به همین دلیل خاصیت غیرقطبی دارد، که این ویژگی سبب افزایش قدرت حل‌کنندگی آن برای رزین‌ها، روغن‌ها و پلیمرهای غیرقطبی می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی حلال نفتی 100
-
فرمول کلی: مخلوط هیدروکربن‌های C₇–C₁₂
-
ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ
-
چگالی (در 20°C): حدود 0.77–0.79 g/cm³
-
نقطه جوش: 160–200°C
-
نقطه اشتعال: حدود 40°C
-
حلالیت در آب: نامحلول
-
ویسکوزیته: پایین، جریان‌پذیری بالا
-
بوی مشخص: هیدروکربنی ملایم تا متوسط
کاربردهای حلال نفتی 100
-
صنعت رنگ و رزین: استفاده به عنوان رقیق‌کننده و حل‌کننده رنگ‌های روغنی و آلکیدی
-
صنایع شیمیایی: حلال در تولید چسب‌ها، لاک‌ها و تینرها
-
پاک‌کننده صنعتی: حذف چربی و آلودگی‌های سطحی از فلزات و قطعات صنعتی
-
فرمولاسیون‌های پوششی: بهبود قابلیت اعمال و یکنواختی پوشش‌ها
-
تجهیزات چاپ و نقاشی صنعتی
معایب حلال نفتی 100
-
انتشار بخارات فرار و ایجاد آلودگی هوا در صورت تهویه نامناسب
-
قابلیت اشتعال بالا که نیازمند شرایط ذخیره‌سازی ایمن است
-
اثرات تحریک‌کننده بر سیستم تنفسی و پوست در تماس مستقیم
-
غیرقابل استفاده برای مواد حساس به هیدروکربن‌های آروماتیک
مزایای حلال نفتی 100
-
قدرت حل‌کنندگی بالا برای طیف وسیعی از ترکیبات آلی
-
نقطه جوش مناسب برای استفاده در فرمولاسیون‌های صنعتی
-
قیمت اقتصادی نسبت به حلال‌های آلی مشابه
-
پایداری شیمیایی مناسب و عدم واکنش با بسیاری از ترکیبات صنعتی
ایمنی و نگهداری حلال نفتی 100
-
شرایط نگهداری: در ظروف فلزی یا پلاستیکی مقاوم، به دور از منابع حرارت و شعله
-
تهویه: استفاده در محیط‌های با تهویه کافی برای جلوگیری از تجمع بخارات
-
تجهیزات ایمنی فردی: استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و ماسک فیلتردار
-
حمل و جابجایی: رعایت مقررات حمل مواد قابل اشتعال (UN Number 1300)
-
اقدامات اضطراری: در صورت تماس با پوست، شست‌وشوی فوری با آب و صابون؛ در صورت استنشاق زیاد، انتقال فرد به هوای آزاد
دکستروز ابدار
دکستروز آبدار (Dextrose Monohydrate) یک نوع قند ساده از خانواده کربوهیدرات‌ها است که از هیدرولیز نشاسته معمولاً دکستروز ذرت تولید می‌شود. این ترکیب به دلیل داشتن یک مولکول آب در ساختار خود، با نام دکستروز تک‌آبه نیز شناخته می‌شود.
از نظر شیمیایی، دکستروز آبدار همان گلوکز کریستالی است که در صنایع غذایی، دارویی، نوشیدنی و حتی شیمیایی به‌عنوان منبع انرژی، شیرین‌کننده و پایدارکننده کاربرد گسترده دارد.
دکستروز خشک چیست
دکستروز خشک یا دکستروز بی‌آب نوعی قند طبیعی ساده (مونو‌ساکارید) است که از نشاسته ذرت یا سایر منابع گیاهی به‌دست می‌آید. این ترکیب در واقع فرم کریستالی خشک‌شده‌ی گلوکز است که فاقد مولکول‌های آب می‌باشد و به همین دلیل دارای خلوص بالا، پایداری زیاد و قدرت شیرین‌کنندگی دقیق‌تری نسبت به دکستروز آبدار است.
دکستروز خشک با فرمول شیمیایی C₆H₁₂O₆ و شماره CAS 50-99-7، به‌صورت پودر سفید، بی‌بو و محلول در آب تولید می‌شود و در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و دامپزشکی کاربرد گسترده‌ای دارد.
ساختار شیمیایی دکستروز آبدار
-
فرمول شیمیایی: C₆H₁₂O₆ · H₂O
-
شماره CAS: 5996-10-1
-
نام شیمیایی: D-Glucose Monohydrate
-
ساختار: یک مولکول گلوکز به همراه یک مولکول آب متبلور
این ساختار باعث می‌شود دکستروز آبدار پایداری خوبی داشته باشد و در صنایع مختلف نسبت به دکستروز بی‌آب کاربردهای متفاوتی پیدا کند.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دکستروز آبدار
-
ظاهر: پودر یا کریستال سفید
-
مزه: شیرین (شیرینی حدود 70 تا 80 درصد ساکاروز)
-
حلالیت: محلول در آب، نامحلول در الکل
-
چگالی: حدود 1.54 g/cm³
-
نقطه ذوب: 146°C (با از دست دادن آب مولکولی)
-
فشار بخار: ناچیز (در شرایط محیطی)
-
پایداری: پایدار در دمای اتاق و شرایط خشک
گریدهای مختلف دکستروز آبدار
-
دکستروز آبدار خوراکی (Food Grade):
-
ماننده ماده مالتودکسترین در گرید صنایع غذایی و نوشیدنی پر کاربرد است.
-
به‌عنوان شیرین‌کننده، طعم‌دهنده و منبع انرژی.
-
-
دکستروز آبدار دارویی (Pharma Grade):
- دکستروز دارویی استفاده در محلول‌های تزریقی (Intravenous).
-
منبع انرژی سریع برای بیماران و ورزشکاران.
-
دکستروز آبدار صنعتی (Industrial Grade):
-
در صنایع شیمیایی، تخمیر، تولید اسیدهای آلی و الکل.
-
کاربردهای دکستروز آبدار
1. صنایع غذایی
-
تولید شیرینی، شکلات و آدامس.
-
جایگزین ساکاروز در نوشیدنی‌ها و دسرها.
-
بهبود قوام و ماندگاری مواد غذایی.
-
تأمین انرژی سریع در نوشیدنی‌های ورزشی.
2. صنایع دارویی
-
استفاده در محلول‌های تزریقی و سرم‌ها.
-
به‌عنوان حامل در داروهای جامد و پودرهای دارویی.
-
کمک به تنظیم فشار اسمزی در داروها.
3. صنایع شیمیایی و تخمیری
-
ماده اولیه در تولید اسید لاکتیک، اتانول، سوربیتول و سایر فرآورده‌های تخمیری.
-
استفاده در صنایع بیوتکنولوژی برای رشد میکروارگانیسم‌ها.
مزایای دکستروز آبدار
-
منبع انرژی سریع: جذب سریع در بدن.
-
کاربرد دکستروز آبدار چندمنظوره: صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی.
-
طعم شیرین ملایم: مناسب برای ترکیب با سایر افزودنی‌ها.
-
قابلیت جایگزینی ساکاروز: در بسیاری از محصولات.
-
ایمنی بالا: تأیید شده توسط FDA و EFSA.
معایب دکستروز آبدار
-
شاخص گلیسمی بالا → افزایش سریع قند خون.
-
مصرف زیاد می‌تواند منجر به چاقی، دیابت نوع 2 و مشکلات متابولیکی شود.
-
نگهداری در شرایط مرطوب باعث کلوخه شدن می‌شود.
ایمنی و نگهداری دکستروز آبدار
-
در شرایط خشک، خنک و دور از نور مستقیم نگهداری شود.
-
بسته‌بندی باید در کیسه‌های چندلایه مقاوم به رطوبت باشد.
-
دوز مجاز مصرف خوراکی طبق استانداردهای بین‌المللی ایمن است.
-
در صنایع دارویی باید تحت شرایط GMP تولید گردد.
فرآیند تولید دکستروز آبدار
تولید دکستروز آبدار، که به آن گلوکز مونوهیدرات نیز گفته می‌شود، یک فرآیند بیوشیمیایی و صنعتی دقیق است که طی آن، نشاسته به عنوان ماده اولیه به قند ساده دکستروز تبدیل می‌شود. این فرآیند عمدتاً از نشاسته ذرت استفاده می‌کند، اما از منابع دیگری مانند گندم یا سیب‌زمینی نیز می‌توان بهره برد. مرحله ۱: آماده‌سازی دوغاب نشاسته (Slurry Preparation) اولین گام، تهیه یک سوسپانسیون یا دوغاب از نشاسته است.- مخلوط کردن: پودر نشاسته خشک با آب تصفیه شده مخلوط می‌شود تا یک دوغاب یکنواخت با غلظت مشخص (معمولاً ۳۰ تا ۴۰ درصد) به دست آید.
- تنظیم pH: برای بهینه‌سازی عملکرد آنزیم‌ها در مراحل بعدی، pH دوغاب با افزودن اسیدهای ملایم مانند اسید کلریدریک یا آنزیم‌های تنظیم‌کننده، به محدوده مورد نظر (معمولاً بین ۵.۵ تا ۶.۵) رسانده می‌شود.
- افزودن آنزیم: به دوغاب نشاسته، آنزیم آلفا-آمیلاز (α-amylase) که به حرارت مقاوم است، اضافه می‌شود.
- حرارت‌دهی: مخلوط به سرعت در مبدل‌های حرارتی (Jet Cooker) تحت فشار بخار به دمای بالا (حدود ۱۰۵ تا ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد) رسانده می‌شود. این شوک حرارتی باعث ژلاتینه شدن نشاسته و فعال شدن آنزیم می‌شود.
- نتیجه: آنزیم آلفا-آمیلاز مانند یک قیچی مولکولی عمل کرده و پیوندهای α-۱,۴-گلیکوزیدی نشاسته را به طور تصادفی می‌شکند و آن را به دکسترین‌های محلول تبدیل می‌کند. کل این فرآیند در چند دقیقه انجام می‌شود.
- خنک‌سازی و تنظیم pH: شربت دکسترین به دست آمده از مرحله قبل، تا دمای حدود ۶۰ تا ۶۵ درجه سانتی‌گراد خنک شده و pH آن مجدداً تنظیم می‌شود.
- افزودن آنزیم: آنزیم گلوکوآمیلاز (Glucoamylase) به شربت اضافه می‌شود. این آنزیم به طور تخصصی پیوندهای α-۱,۴ و α-۱,۶-گلیکوزیدی را از انتهای زنجیره‌های دکسترین جدا کرده و آن‌ها را به مولکول‌های گلوکز تبدیل می‌کند.
- زمان واکنش: این فرآیند در مخازن بزرگ و همزن‌دار برای مدت زمان طولانی (معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت) ادامه می‌یابد تا حداکثر تبدیل به دکستروز صورت گیرد. خلوص دکستروز در این مرحله به بالای ۹۵ درصد می‌رسد.
- فیلتراسیون: شربت از فیلترهای پرس عبور داده می‌شود تا ذرات جامد و معلق جدا شوند.
- کربن فعال: برای حذف رنگ و بو، شربت از ستون‌های حاوی کربن فعال (Activated Carbon) عبور داده می‌شود.
- تبادل یونی: برای حذف املاح معدنی و نمک‌های محلول، شربت از ستون‌های رزین تبادل یونی (Ion Exchange Resins) عبور می‌کند. این مرحله خلوص محصول را به شدت افزایش می‌دهد.
- تغلیظ: شربت دکستروز خالص شده در دستگاه‌های تبخیرکننده تحت خلاء (Evaporator) تغلیظ می‌شود تا به غلظت بسیار بالایی (حدود ۷۵ درصد) برسد.
- هسته‌زایی: شربت غلیظ به آرامی و تحت شرایط دمایی کنترل شده خنک می‌شود. برای شروع فرآیند کریستالیزاسیون، مقداری کریستال دکستروز بسیار ریز به عنوان "هسته" به آن اضافه می‌شود.
- رشد کریستال: مولکول‌های دکستروز در شربت به تدریج بر روی این هسته‌ها قرار گرفته و کریستال‌های بزرگ‌تری را تشکیل می‌دهند. در این فرآیند، هر مولکول دکستروز یک مولکول آب را در ساختار کریستالی خود به دام می‌اندازد و به دکستروز مونوهیدرات تبدیل می‌شود.
- سانتریفیوژ: توده کریستالی به دستگاه‌های سانتریفیوژ منتقل می‌شود. در اثر نیروی گریز از مرکز، شربت اضافی (که به آن شیره مادر یا Mother Liquor گفته می‌شود) از کریستال‌ها جدا می‌شود.
- شستشو: کریستال‌ها با مقدار کمی آب مقطر شسته می‌شوند تا هرگونه شربت باقی‌مانده از سطح آن‌ها پاک شود.
- خشک‌کردن: کریستال‌های مرطوب در خشک‌کن‌های دوار با هوای گرم و فیلتر شده، خشک می‌شوند تا به رطوبت استاندارد برسند.
- دانه‌بندی و بسته‌بندی: محصول نهایی بر اساس اندازه دانه‌ها سرند شده و در بسته‌بندی‌های استاندارد برای عرضه به بازار آماده می‌شود.
-
استخراج نشاسته: معمولاً از ذرت.
-
هیدرولیز آنزیمی یا اسیدی: تبدیل نشاسته به گلوکز.
-
تصفیه محلول: حذف ناخالصی‌ها و مواد جانبی.
-
تغلیظ: افزایش غلظت محلول گلوکز.
-
کریستالیزاسیون با آب: تشکیل دکستروز آبدار.
-
خشک‌سازی: تولید کریستال یا پودر سفید پایدار.
خرید دکستروز آبدار
برای خرید دکستروز آبدار با کیفیت بالا و دریافت بهترین قیمت دکستروز آبدار، انتخاب تأمین‌کننده معتبر اهمیت بالایی دارد. مجموعه تأمین کالا تک با سال‌ها تجربه در واردات و فروش دکستروز آبدار همچنین فروش دکستروز ذرت در گریدهای مختلف، آماده همکاری با صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی است.
جدول مقایسه دکستروز آبدار، دکستروز بی‌آب و ساکاروز
| ویژگی‌ها | دکستروز آبدار (Dextrose Monohydrate) | دکستروز بی‌آب (Dextrose Anhydrous) | ساکاروز (Sucrose) |
|---|---|---|---|
| فرمول شیمیایی | C₆H₁₂O₆·H₂O | C₆H₁₂O₆ | C₁₂H₂₂O₁₁ |
| منبع تولید | هیدرولیز نشاسته (ذرت یا گندم) | هیدرولیز نشاسته، سپس خشک‌سازی کامل | عصاره نیشکر یا چغندر قند |
| میزان آب مولکولی | دارای یک مولکول آب (تک‌آبه) | بدون آب (خشک) | فاقد آب ساختاری |
| شکل ظاهری | کریستال سفید براق با بافت نرم | پودر سفید با دانه‌های ریز و خشک‌تر | بلور سفید با دانه‌های درشت‌تر |
| درصد خلوص معمول | ۹۹٪ تا ۹۹.۵٪ | ۹۹.۵٪ تا ۹۹.۹٪ | ۹۹.۸٪ |
| طعم و شیرینی نسبی | حدود ۷۵٪ شیرینی ساکاروز | حدود ۷۰٪ شیرینی ساکاروز | ۱۰۰٪ (مرجع شیرینی) |
| پایداری حرارتی | نسبتاً پایدار تا ۱۴۶°C (قبل از از دست دادن آب) | پایداری بالا تا حدود ۱۵۰°C | پایداری بالا ولی در دمای بالا کاراملیزه می‌شود |
| حلالیت در آب (در 25°C) | حدود ۹۱ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب | حدود ۸۰ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب | حدود ۲۰۰ گرم در ۱۰۰ میلی‌لیتر آب |
| شاخص گلیسمی (GI) | حدود ۹۶ | حدود ۹۸ | حدود ۶۵ |
| قابلیت جذب در بدن | بسیار سریع، منبع انرژی فوری | سریع‌تر از فرم آبدار | متوسط (به گلوکز و فروکتوز تجزیه می‌شود) |
| کاربرد اصلی | صنایع غذایی، دارویی، نوشیدنی و تخمیری | دارویی، تزریقی، مکمل‌های ورزشی | خوراکی‌ها، قنادی و نوشیدنی‌ها |
| ویژگی خاص صنعتی | رطوبت‌پذیر، مناسب برای فرمولاسیون مرطوب | غیررطوبت‌پذیر، مناسب برای پودر خشک | طعم شیرین و کاراملی مطلوب |
| مزایا | جذب سریع، قیمت مناسب، خوراکی ایمن | خلوص بالا، پایداری بیشتر، مصرف پزشکی | طعم دلپذیر، در دسترس و طبیعی |
| معایب | حساس به رطوبت، کلوخه شدن در محیط مرطوب | قیمت بالاتر نسبت به آبدار | افزایش کالری، پوسیدگی دندان |
| کد افزودنی غذایی (E-number) | E 4500 (به عنوان قند مجاز) | E 4501 | E 1101 (در برخی فرآورده‌ها) |
دکستروز آبدار و بی‌آب هر دو از مشتقات گلوکز هستند، اما انتخاب بین آن‌ها بسته به نوع کاربرد صنعتی یا خوراکی متفاوت است. در مقابل، ساکاروز به‌عنوان قند معمولی مصرفی، ساختار شیمیایی متفاوتی دارد و سرعت جذب پایین‌تری نسبت به دکستروز دارد.
سوالات متداول دکستروز آبدار
1. دکستروز آبدار چیست؟
یک قند ساده (گلوکز کریستالی) همراه با یک مولکول آب که از هیدرولیز نشاسته به‌دست می‌آید.
2. تفاوت دکستروز آبدار با دکستروز بی‌آب چیست؟
دکستروز آبدار یک مولکول آب دارد اما دکستروز بی‌آب فاقد آب مولکولی است و پایداری متفاوتی دارد.
3. کاربرد اصلی دکستروز آبدار چیست؟
در صنایع غذایی به‌عنوان شیرین‌کننده و در صنایع دارویی به‌عنوان منبع انرژی سریع.
4. قیمت دکستروز آبدار چگونه تعیین می‌شود؟
بسته به گرید، خلوص و کشور تولیدکننده.
دی ایزو بوتیل کتون
دی ایزو بوتیل کتون (DIBK) یک ترکیب شیمیایی از خانواده کتون‌ها با فرمول شیمیایی C₁₀H₂₀O است که به‌عنوان حلال صنعتی پرکاربرد شناخته می‌شود. این ماده به دلیل نقطه جوش بالا، قدرت حل‌کنندگی مناسب و تبخیر متوسط، در صنایع رنگ، رزین، پوشش‌ها و محصولات شیمیایی جایگاه ویژه‌ای دارد. در بازار مواد اولیه، دی ایزو بوتیل کتون به‌عنوان حلالی متعادل و اقتصادی عرضه می‌شود که ترکیبی از عملکرد فنی و مقرون‌به‌صرفه بودن را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد.
ساختار شیمیایی دی ایزو بوتیل کتون
ساختار این ترکیب شامل یک گروه کربونیل (C=O) متصل به زنجیره‌های هیدروکربنی ایزوبوتیل است. این ساختار باعث می‌شود تا ماده دارای قطبیت متوسط و توانایی حل‌کنندگی بالا برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
-
فرمول شیمیایی: C₁₀H₂₀O
-
شماره CAS: 108-83-8
-
جرم مولکولی: 156.27 g/mol
-
ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ با بوی مشخص و ملایم کتون
-
چگالی (20°C): حدود 0.80 g/cm³
-
نقطه جوش: 168 – 170°C
-
نقطه اشتعال: حدود 58°C (بسته به شرایط)
-
حلالیت در آب: کم محلول (حدود 0.2 گرم در 100 میلی‌لیتر آب)
-
ویژگی بارز: تبخیر متوسط، پایداری بالا، ویسکوزیته پایین
کاربردهای دی ایزو بوتیل کتون
-
صنایع رنگ و رزین: به‌عنوان حلال برای رنگ‌های پایه حلال، پوشش‌های صنعتی، رنگ‌های چوب و خودرویی
-
صنایع شیمیایی: به‌عنوان ماده واسطه در سنتز ترکیبات آلی و تولید مواد شیمیایی خاص
-
فرمولاسیون پوشش‌ها و جوهرها: بهبود ویسکوزیته، کنترل سرعت خشک شدن و ایجاد سطح یکنواخت
-
پاک‌کننده‌های صنعتی: به دلیل توانایی بالا در حل کردن رزین‌ها، روغن‌ها و چربی‌ها
-
چسب‌ها و سیلانت‌ها: افزایش کارایی و یکنواختی ترکیبات چسبنده
معایب دی ایزو بوتیل کتون
-
حلالیت پایین در آب که ممکن است محدودیت‌هایی در برخی فرمولاسیون‌ها ایجاد کند
-
قابل اشتعال بودن و نیاز به رعایت کامل اصول ایمنی در هنگام ذخیره‌سازی و مصرف
-
در غلظت‌های بالا می‌تواند موجب تحریک چشم و دستگاه تنفسی شود
مزایای دی ایزو بوتیل کتون
-
تبخیر متعادل (نه خیلی سریع و نه خیلی کند)
-
پایداری شیمیایی و حرارتی مناسب
-
قدرت حل‌کنندگی بالا برای طیف گسترده‌ای از پلیمرها و رزین‌ها
-
کاهش نیاز به استفاده از ترکیبات حلالی پرخطرتر
-
گزینه‌ای اقتصادی در مقایسه با برخی حلال‌های مشابه
ایمنی و نگهداری
-
شرایط نگهداری: در مخازن فلزی یا پلاستیکی مقاوم در برابر مواد شیمیایی، به دور از گرما، شعله و نور مستقیم خورشید نگهداری شود.
-
ایمنی در کار: استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند دستکش، عینک ایمنی و تهویه مناسب الزامی است.
-
خطرات: قابل اشتعال بوده و در تماس طولانی‌مدت ممکن است موجب تحریک پوست و دستگاه تنفسی شود.
جمع‌بندی و توضیح مختصر
دی ایزو بوتیل کتون یکی از حلال‌های مهم صنعتی است که به دلیل قدرت حل‌کنندگی بالا، تبخیر متعادل و پایداری شیمیایی، در بسیاری از صنایع از جمله رنگ، رزین، جوهر، چسب و پوشش‌های صنعتی به‌کار میرود. با وجود محدودیت‌هایی مانند قابلیت اشتعال و حلالیت پایین در آب، مزایای فنی و اقتصادی آن باعث شده تا جایگزین مناسبی برای بسیاری از حلال‌های دیگر باشد.
دی‌آمونیوم فسفات
دی‌آمونیوم فسفات (DAP) یکی از مهم‌ترین نمک‌های فسفاته در صنایع کشاورزی، غذایی، شیمیایی و فرایندهای صنعتی است. این ترکیب به دلیل محتوای بالای فسفر قابل جذب و نیتروژن آمونیاکی به‌عنوان یکی از پراستفاده‌ترین مواد در کودهای شیمیایی، مکمل‌های مخمری، صنایع تخمیری و تولید پاک‌کننده‌ها شناخته می‌شود. ساختار پایدار، انحلال‌پذیری مناسب و ایمنی نسبی باعث شده است که دی‌آمونیوم فسفات در طیف وسیعی از فرمولاسیون‌ها نقش کلیدی داشته باشد و به‌عنوان یک ماده اولیه استراتژیک در بسیاری از کارخانه‌ها شناخته شود.
برای کاربران صنعتی، تولیدکنندگان و شرکت‌های فرمولاتور، انتخاب یک DAP باکیفیت و گرید مناسب، تأثیر مستقیم بر عملکرد محصول نهایی دارد. در ادامه، جامع‌ترین و دقیق‌ترین تحلیل از ساختار، ویژگی‌ها، کابردها، مزایا، معایب، گریدها، ایمنی، نگهداری و فرایند تولید دی‌آمونیوم فسفات ارائه شده است.
ساختار شیمیایی دی‌آمونیوم فسفات
دی‌آمونیوم فسفات (NH₄)₂HPO₄ نمکی از اسید فسفریک است که در آن دو گروه آمونیاک (NH₃) جایگزین دو پروتون اسیدی شده‌اند. این ترکیب در حالت جامد به صورت کریستالی سفیدرنگ یا دانه‌ای عرضه می‌شود و دارای pH قلیایی ملایم در محلول آبی است.
نکات علمی کلیدی:
-
فرمول شیمیایی: (NH₄)₂HPO₄
-
عدد CAS: 7783-28-0
-
جرم مولی: 132.06 g/mol
-
ماهیت: نمک فسفاته با قابلیت بافری و تنظیم pH
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دی‌آمونیوم فسفات
دی‌آمونیوم فسفات دارای ویژگی‌هایی است که آن را برای طیف وسیعی از کاربردهای صنعتی مناسب می‌کند:
ویژگی‌ها:
-
ظاهر: پودر سفید یا گرانول
-
حلالیت بالا در آب
-
پایداری حرارتی مناسب
-
pH قلیایی ملایم (حدود 7.5 تا 8.5)
-
بدون بو، غیرقابل اشتعال، غیرخورنده فلزات
-
جذب رطوبت متوسط در محیط‌های مرطوب
ترکیب فسفر بالا و نیتروژن قابل استفاده باعث شده این ماده در صنایع کشاورزی به‌عنوان کود پرمصرف شناخته شود.
کاربردهای دی‌آمونیوم فسفات
✔ 1. کشاورزی و تولید کودهای شیمیایی
دی‌آمونیوم فسفات یکی از مهم‌ترین کودهای فسفاته جهان است. این ماده 18% نیتروژن و 46% فسفر دارد و با سرعت مناسب در خاک آزاد شده و جذب گیاه می‌شود. مزیت اصلی آن عدم سوزندگی ریشه است.
✔ 2. صنایع غذایی
در گرید خوراکی، DAP برای:
-
تنظیم pH
-
منبع نیتروژن در تخمیر مخمر
-
بهبود تخمیر شراب، ماءالشعیر و سرکه
-
پایدارکننده رنگ و طعم
کاربرد دارد.
✔ 3. صنایع شیمیایی
استفاده در:
-
تولید شوینده‌ها
-
ساخت مواد ضدحریق
-
صنایع تصفیه آب
-
تولید بازدارنده‌های خوردگی
✔ 4. صنایع دارویی و بیوتکنولوژی
به عنوان بافر، منبع نیتروژن در محیط‌های کشت و ماده مغذی در تخمیر میکروبی.
معایب دی‌آمونیوم فسفات
اگرچه دی‌آمونیوم فسفات ماده‌ای ایمن و پرکاربرد است، چند محدودیت و نکته منفی دارد:
-
جذب رطوبت بالا و ایجاد کلوخه در آب‌وهوای مرطوب
-
می‌تواند در خاک‌های قلیایی، راندمان کاهش‌یافته داشته باشد
-
مصرف بیش‌ازحد در کشاورزی ممکن است موجب شوری خاک شود
-
نیاز به تهویه مناسب هنگام استفاده صنعتی
مزایای دی‌آمونیوم فسفات
مهم‌ترین مزایا که آن را در صنایع مختلف محبوب کرده:
-
حلالیت عالی و واکنش‌پذیری مناسب
-
pH قلیایی کنترل‌شده و بدون خاصیت خورندگی
-
ترکیب ایده‌آل نیتروژن + فسفر
-
پایداری شیمیایی بالا
-
سازگار با محیط زیست
-
مناسب برای طیف وسیعی از فرایندهای تخمیری
ایمنی و نگهداری دی‌آمونیوم فسفات
برای استفاده ایمن از DAP باید نکات زیر رعایت شود:
-
نگهداری در محیط خشک، دور از رطوبت
-
استفاده از ماسک و دستکش هنگام تخلیه
-
دور از مواد اکسیدکننده قوی
-
بسته‌بندی در کیسه‌های چندلایه پلی‌اتیلنی
-
عدم انبار در هوای مرطوب به‌دلیل خطر کلوخه شدن
این ماده سمی نیست اما در تماس طولانی با پوست ممکن است خارش جزئی ایجاد کند.
فرایند تولید دی‌آمونیوم فسفات
فرایند تولید به‌صورت صنعتی شامل واکنش آمونیاک با اسید فسفریک است:
مراحل تولید:
-
افزودن آمونیاک مایع به اسید فسفریک
-
تنظیم دقیق pH
-
انجام واکنش گرمازا و تشکیل کریستال‌های دی‌آمونیوم فسفات
-
جداسازی، خشک‌سازی و دانه‌بندی
-
بسته‌بندی گرید موردنظر (صنعتی، خوراکی، کشاورزی)
در برخی واحدها برای افزایش کیفیت، عملیات تصفیه و فیلتراسیون اضافی انجام می‌شود.
گریدهای مختلف دی‌آمونیوم فسفات
گرید کشاورزی
-
پرمصرف‌ترین نوع
-
دارای استانداردهای خاک و کشاورزی
-
دانه‌بندی گرانولی
گرید خوراکی
-
مناسب برای صنایع تخمیری و نوشیدنی
-
خلوص بالا
-
استانداردهای FDA / FCC
گرید صنعتی
-
مناسب برای شوینده‌ها و صنایع شیمیایی
-
حلالیت بالا
-
قیمت اقتصادی‌تر
سوالات متداول درباره دی‌آمونیوم فسفات
1. آیا دی‌آمونیوم فسفات برای انسان مضر است؟
در گرید خوراکی بی‌خطر است، اما در مقدار زیاد یا گرید صنعتی نباید مصرف شود. برای کاربردهای غذایی فقط از DAP خوراکی استفاده کنید.
2. تفاوت DAP با MAP چیست؟
DAP دارای pH بالاتر و نیتروژن بیشتر است، در حالی که MAP اسیدی‌تر بوده و برای خاک‌های قلیایی مناسب‌تر است.
3. آیا دی‌آمونیوم فسفات در صنایع تخمیری استفاده می‌شود؟
بله، DAP یکی از بهترین منابع نیتروژن برای مخمرها در تولید شراب، سرکه، ماءالشعیر و تخمیرهای صنعتی است.
4. بهترین گرید دی‌آمونیوم فسفات برای کشاورزی کدام است؟
گرید گرانولی 18-46 با حلالیت بالا بهترین گزینه برای کوددهی و استفاده در سیستم‌های آبیاری است.
زینک نیترات
ساختار شیمیایی
زینک نیترات یک ترکیب یونی است که از یک کاتیون روی (Zn²⁺) و دو آنیون نیترات (NO₃⁻) تشکیل شده است. فرمول زینک نیترات به صورت Zn(NO₃)₂ است. این ماده به شدت جاذب رطوبت (Hygroscopic) است و به همین دلیل به سرعت با مولکول‌های آب از اتمسفر پیوند برقرار کرده و فرم‌های هیدراته مختلفی را ایجاد می‌کند. رایج‌ترین و پایدارترین فرم تجاری آن، زینک نیترات هگزاهیدرات (Zn(NO₃)₂·6H₂O) است که در آن هر یون روی توسط شش مولکول آب احاطه شده است. این ساختار بلوری، دلیل حلالیت بالای آن در آب است.ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
برای خرید زینک نیترات و استفاده صحیح از آن، اطلاع از مشخصات فنی این ماده ضروری است.کاربردهای زینک نیترات
کاربرد زینک نیترات به دلیل خواص منحصربه‌فردش، در حوزه‌های مختلفی گسترش یافته است.- کشاورزی و کود: مهم‌ترین کاربرد آن به عنوان کود شیمیایی و منبع تأمین ریز مغذی روی است. روی برای رشد گیاهان، تولید کلروفیل و فعال‌سازی آنزیم‌ها حیاتی است. حلالیت بالای زینک نیترات باعث جذب سریع آن توسط ریشه گیاهان می‌شود.
- صنایع نساجی: به عنوان دندانه (Mordant) در فرآیندهای رنگرزی استفاده می‌شود. این ماده به اتصال قوی‌تر و پایدارتر رنگ به الیاف پارچه کمک کرده و ثبات رنگ را افزایش می‌دهد.
- پوشش‌دهی و گالوانیزه: در فرآیندهای آبکاری و پوشش‌دهی فلزات به عنوان یک عامل فسفاته و کاتالیست به کار میرود.
- کاربردهای آزمایشگاهی و شیمیایی: در سنتز ترکیبات شیمیایی دیگر و به عنوان یک معرف استاندارد در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود.
- پزشکی: در برخی ترکیبات دارویی و پمادهای موضعی به دلیل خواص ضدعفونی‌کنندگی و قابض بودن آن کاربرد دارد.
معایب زینک نیترات
با وجود کاربردهای فراوان، کار با این ماده با چالش‌هایی نیز همراه است:- خاصیت اکسیدکنندگی: نیترات روی یک اکسیدان است و در تماس با مواد قابل اشتعال، آلی یا کاهنده می‌تواند خطر آتش‌سوزی را افزایش دهد.
- جذب شدید رطوبت: این ماده به سرعت رطوبت هوا را جذب کرده و کلوخه می‌شود، که این امر نگهداری و انبارداری آن را دشوار می‌سازد و ممکن است بر کیفیت آن تأثیر بگذارد.
- پتانسیل آلودگی محیط زیست: همانند سایر نیترات‌ها، در صورت ورود حجم زیادی از آن به منابع آبی می‌تواند باعث آلودگی و پدیده مغذی‌شدگی (Eutrophication) شود.
مزایای زینک نیترات
انتخاب زینک نیترات برای کاربردهای صنعتی و کشاورزی مزایای قابل توجهی دارد:- حلالیت فوق‌العاده در آب: این ویژگی باعث می‌شود که به راحتی بتوان محلول‌های غلیظی از آن تهیه کرد که برای کودهای مایع و فرآیندهای شیمیایی ایده‌آل است.
- منبع مؤثر روی: به عنوان یکی از مؤثرترین و سریع‌جذب‌ترین منابع تأمین روی برای گیاهان شناخته می‌شود.
- تطبیق‌پذیری بالا: قابلیت استفاده در گستره وسیعی از صنایع، از کشاورزی تا نساجی و شیمی، آن را به یک ماده اولیه شیمیایی با ارزش تبدیل کرده است.
- خلوص بالا: نیترات روی با درجه خلوص بالا به راحتی قابل تولید است که برای کاربردهای حساس آزمایشگاهی و صنعتی مناسب می‌باشد.
ایمنی و نگهداری زینک نیترات
رعایت اصول ایمنی هنگام کار با زینک نیترات برای حفظ سلامت افراد و محیط زیست الزامی است.- نگهداری: این ماده باید در مکانی خشک، خنک، با تهویه مناسب و در ظروف کاملاً دربسته نگهداری شود. انبارداری آن باید دور از مواد قابل اشتعال، مواد آلی، اسیدها و عوامل کاهنده انجام گیرد.
- ایمنی فردی: استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مانند عینک ایمنی، دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی و ماسک ضد غبار هنگام کار با این ماده ضروری است.
- اقدامات اضطراری: در صورت تماس با پوست یا چشم، ناحیه را فوراً با آب فراوان شستشو دهید. در صورت استنشاق، فرد را به هوای تازه منتقل کنید.
ستیل الکل
ساختار شیمیایی ستیل الکل
ستیل الکل با فرمول شیمیایی C₁₆H₃₄O، یک الکل چرب اشباع با ۱۶ اتم کربن در زنجیره خود است. نام آیوپاک آن هگزادکان-۱-اُل (Hexadecan-1-ol) می‌باشد. ساختار مولکولی آن شامل یک زنجیره بلند هیدروکربنی (بخش ستیل) است که خاصیت آب‌گریز (لیپوفیلیک) دارد و یک گروه هیدروکسیل (–OH) در انتهای آن قرار دارد که خاصیت آب‌دوست (هیدروفیلیک) ضعیفی به آن می‌بخشد. این ساختار دوگانه، به ستیل الکل اجازه می‌دهد تا به عنوان یک امولسیون‌کننده و پایدارکننده در فرمولاسیون‌هایی که حاوی فاز آبی و روغنی هستند، عمل کند.ویژگی‌های ستیل الکل
شناخت دقیق خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، کلید استفاده بهینه از ستیل الکل در فرمولاسیون‌های صنعتی است.- حالت فیزیکی: جامد مومی، به صورت پرک ، گرانول یا پودر سفید رنگ.
- بو: تقریباً بی‌بو یا دارای بوی ملایم چربی.
- نقطه ذوب: حدود ۴۹ درجه سانتی‌گراد، که به محصولات بافت کرمی و قوام مناسبی می‌بخشد.
- حلالیت: در آب نامحلول است، اما در حلال‌های آلی مانند الکلها، اترها و روغن‌ها به خوبی حل می‌شود.
- پایداری: به دلیل ساختار اشباع خود، در برابر اکسیداسیون بسیار پایدار است و ماندگاری بالایی دارد.
- خلوص: معمولاً با خلوص بالا (بیش از ۹۵٪) تولید می‌شود که عملکرد ثابت و قابل اعتمادی را تضمین می‌کند.
کاربردهای ستیل الکل
کاربرد ستیل الکل در تطبیق‌پذیری بالا، این ماده را جزو مواد اولیه شیمیایی تبدیل کرده که در صنایع مختلف، به ویژه در بخش آرایشی و بهداشتی، تبدیل کرده است.- ستیل الکل در شامپو: این ماده به عنوان نرم کننده و امولسیون کننده استفاده می شود و خاصیت نرم کنندگی دارد که در ساخت شامپوها به کار میرود.
- کرم‌ها و لوسیون‌ها: به عنوان نرم‌کننده ، پوست را نرم و لطیف می‌کند و به عنوان غلظت‌دهنده، بافت محصول را بهبود می‌بخشد.
- نرم‌کننده‌های مو و ماسک مو: به نرمی و لطافت مو کمک کرده و از گره خوردن آن جلوگیری می‌کند.
- محصولات آرایشی: ستیل الکل در کرم و رژ لب برای ایجاد ساختار و قوام استفاده می‌شود.
- صنایع دارویی: به عنوان پایدارکننده امولسیون در پمادها و کرم‌های دارویی و به عنوان عامل پوشش‌دهنده در قرص‌ها به کار میرود.
- صنایع شیمیایی: در تولید سورفکتانت‌ها و سایر مواد شیمیایی به عنوان ماده اولیه یا واسطه استفاده می‌شود.
- کاربردهای صنعتی: به عنوان روان‌کننده در برخی فرآیندهای صنعتی و به عنوان عامل ضد تبخیر در استخرها (Liquid Pool Covers) کاربرد دارد.
مزایای ستیل الکل
دلایل متعددی موجب شده تا ستیل الکل را به یک انتخاب هوشمندانه برای فرمولاتورها تبدیل نماید.- منشأ طبیعی و تجدیدپذیر: از منابع گیاهی پایدار مانند روغن پالم و نارگیل به دست می‌آید.
- ایمنی و سازگاری با پوست: یک ماده غیر تحریک‌کننده و ملایم است که برای انواع پوست مناسب می‌باشد.
- عملکرد چندگانه: به طور همزمان به عنوان نرم‌کننده، غلظت‌دهنده، پایدارکننده امولسیون و مات‌کننده عمل می‌کند.
- بهبود حس محصول: از جمله خواص ستیل الکل برای پوست می‌توان به استفاده بافت محصولات را که کرمی، غنی و غیرچرب اشاره داشت که حس خوشایندی روی پوست ایجاد می‌نماید.
- افزایش پایداری فرمولاسیون: به پایداری امولسیون‌های آب در روغن (W/O) و روغن در آب (O/W) کمک کرده و از جدا شدن فازها جلوگیری می‌کند.
معایب ستیل الکل
با وجود مزایای گسترده، برخی چالش‌ها نیز در استفاده از این ماده وجود دارد.- پتانسیل کومدوژنیک: در موارد نادر و برای پوست‌های بسیار مستعد آکنه، ممکن است باعث بسته‌شدن منافذ شود.
- نقطه ذوب: به دلیل حالت جامد در دمای اتاق، برای استفاده در فرمولاسیون باید ابتدا ذوب شود که نیازمند حرارت‌دهی در فرآیند تولید است.
- ملاحظات زیست‌محیطی منبع: در صورتی که از روغن پالم غیرپایدار تهیه شود، می‌تواند نگرانی‌های زیست‌محیطی به همراه داشته باشد همچنین ممکن است حساسیت پوستی هم به همراه داشته باشد یعنی عوارض ستیل الکل شامل سوزش، گزگز شدن، قرمزی و تحریک پوستی است که در صورت بروز علائم به پزشک مرجعه نمایید.
ایمنی و نگهداری ستیل الکل
رعایت اصول ایمنی، ضامن استفاده بی‌خطر و حفظ کیفیت ستیل الکل است.- ایمنی فردی: ستیل الکل یک ماده بسیار ایمن و بی‌خطر طبقه‌بندی می‌شود. با این حال، هنگام کار با مقادیر زیاد پودر آن، استفاده از ماسک برای جلوگیری از استنشاق گرد و غبار توصیه می‌شود تا از مضرات ستیل الکل اجتناب نمایید.
- نگهداری: باید در مکانی خنک، خشک و دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارتی نگهداری شود.
- بسته‌بندی: معمولاً در کیسه‌های چند لایه عرضه می‌شود تا از جذب رطوبت و آلودگی جلوگیری شود.
تفاوت ستیل الکل و استئاریل الکل
خرید ستیل الکل
در شرکت تأمین کالا تک، ما به‌عنوان تأمین‌کننده تخصصی مواد اولیه، ستیل الکل با خلوص بالا را از منابع معتبر تهیه و با بسته‌بندی استاندارد در اختیار تولیدکنندگان و مشتریان محترم قرار می‌دهیم. برای خرید ستیل الکل با کیفیت بالا و دریافت مشاوره تخصصی، کافیست از طریق راه ارتباطی سایت تأمین کالا تک با کارشناسان فروش ما ارتباط برقرار کنید. ارسال به موقع و تضمین کیفیت و پشتیبانی فنی، بخشی از تعهد ما به مشتریان صنعتی و تولیدکنندگان حرفه‌ای است.سوالات متداول ستیل الکل
1 ستیل الکل چیست و چه کاربردی در محصولات آرایشی دارد؟
ستیل الکل یک الکل چرب ۱۶ کربنه است که برخلاف نامش، خاصیت تحریک‌کننده ندارد و به‌عنوان امولسیفایر، پایدارکننده و نرم‌کننده در کرم‌ها، لوسیون‌ها، نرم‌کننده‌های مو و بالم‌ها استفاده می‌شود. این ماده باعث ایجاد بافت کرمی، قوام بهتر و نرمی روی پوست می‌شود.
2 آیا ستیل الکل برای پوست حساس و خشک مناسب است؟
بله. ستیل الکل جزء الکل‌های چرب بی‌خطر است و بر خلاف الکل‌های خشک‌کننده (مثل اتانول یا ایزوپروپیل الکل)، نه‌تنها موجب تحریک نمی‌شود بلکه به حفظ رطوبت، بهبود بافت پوست و کاهش خشکی کمک می‌کند. برای پوست‌های خشک، مختلط و حساس کاملاً مناسب است.
3 تفاوت ستیل الکل با استئاریل الکل چیست؟
ستیل الکل دارای زنجیره کوتاه‌تر (C16) است، درحالی‌که استئاریل الکل زنجیره بلندتر (C18) دارد.
تفاوت عملکرد:
-
ستیل الکل → نرم‌کننده سبک، کرمی و سبک‌تر
-
استئاریل الکل → قوام‌دهنده قوی‌تر و ایجاد بافت سفت‌تر
در بسیاری فرمول‌ها مخلوط این دو ماده استفاده می‌شود.
4 آیا ستیل الکل در محصولات آرایشی ایمن است؟
بله. سازمان‌های معتبر مانند FDA و CIR ستیل الکل را در غلظت‌های استاندارد کاملاً ایمن (Safe) اعلام کرده‌اند. این ماده غیر کومدون‌زا است و باعث جوش یا حساسیت نمی‌شود. تنها در موارد نادر، افراد با آلرژی به الکل‌های چرب ممکن است واکنش خفیف نشان دهند.
سدیم دی استات
سدیم دی استات (Sodium Diacetate) یک نمک مضاعف از ترکیب سدیم استات و اسید استیک است که به‌عنوان یک افزودنی غذایی پرکاربرد شناخته می‌شود. این ترکیب با شماره CAS 126-96-5 به‌صورت پودر سفید کریستالی، بی‌بو با بوی ملایم سرکه‌ای عرضه می‌شود و دارای خاصیت ضد میکروبی و تنظیم‌کنندگی اسیدیته است. به همین دلیل در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی کاربرد گسترده‌ای دارد.
ساختار شیمیایی سدیم دی استات
-
فرمول شیمیایی: NaH(C₂H₃O₂)₂
-
ترکیب: حاصل واکنش دی استات سدیم با اسید استیک
-
گروه عاملی: نمک مضاعف اسید استیک
-
ظاهر: کریستال سفید با بوی خفیف اسید استیک
-
پایدار در شرایط محیطی، محلول در آب
این ساختار باعث می‌شود سدیم دی استات علاوه بر خاصیت بافری، به‌عنوان منبع آزادسازی آهسته اسید استیک نیز عمل کند.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سدیم دی استات
-
ظاهر: پودر کریستالی سفید با طعم و بوی ملایم اسید استیک
-
نقطه ذوب: 150–160 °C
-
حلالیت: به‌راحتی در آب حل می‌شود
-
pH محلول آبی (1%): 4.5 – 5.0
-
پایداری: در شرایط خشک و خنک پایدار است
-
طعم: سرکه‌ای و کمی شور
گریدهای مختلف سدیم دی استات
-
سدیم دی استات خوراکی (Food Grade):
-
استفاده به‌عنوان افزودنی غذایی (E262(ii))
-
تنظیم‌کننده اسیدیته، ضد میکروب و نگهدارنده مواد غذایی
-
پرکاربرد در صنایع نان، گوشت و لبنیات
-
-
سدیم دی استات دارویی (Pharma Grade):
-
به‌عنوان ماده کمکی در برخی داروها
-
خاصیت ضد میکروبی و تنظیم pH در فرمولاسیون دارویی
-
-
سدیم دی استات صنعتی (Industrial Grade):
-
در صنایع شیمیایی، خوراک دام و کنترل بو استفاده می‌شود
-
خاصیت ضد قارچ و ضد میکروب در محصولات غیرخوراکی
-
کاربردهای سدیم دی استات
1. کاربرد سدیم دی استات در صنایع غذایی
-
نگهدارنده و ضد میکروب: جلوگیری از رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها در نان، کیک و محصولات پخته‌شده.
-
تنظیم‌کننده اسیدیته: کنترل pH در سس‌ها، چاشنی‌ها و نوشیدنی‌ها.
-
بهبود طعم: ایجاد طعم سرکه‌ای ملایم در چیپس، اسنک‌ها و مواد غذایی فرآوری‌شده.
-
افزایش ماندگاری: استفاده گسترده به‌عنوان افزودنی با کد E262(ii).
2. صنایع دارویی
-
در تولید داروهای ضدعفونی و محصولات مراقبتی.
-
خاصیت ضد میکروبی در ترکیبات دارویی.
3. خوراک دام
-
افزودنی ضد میکروبی در خوراک دام و طیور.
-
افزایش ایمنی و جلوگیری از فساد خوراک.
4. صنایع شیمیایی
-
عامل کنترل بو و ضد قارچ در محصولات مختلف.
-
کاربرد در فرمولاسیون‌های خاص شیمیایی.
مزایای سدیم دی استات
-
ایمنی بالا در گرید خوراکی و دارویی (تأیید شده توسط FDA و EFSA).
-
چندمنظوره بودن در صنایع غذایی، دارویی و صنعتی.
-
قدرت ضد میکروبی قوی در برابر قارچ‌ها و باکتری‌ها.
-
افزایش ماندگاری مواد غذایی و کاهش ضایعات.
-
بهبود طعم محصولات غذایی با ایجاد طعم سرکه‌ای ملایم.
معایب سدیم دی استات
-
مصرف بیش از حد می‌تواند باعث طعم بسیار تند و ناخوشایند شود.
-
در غلظت‌های بالا ممکن است باعث تحریک معده یا مشکلات گوارشی شود.
-
در محیط‌های مرطوب قابلیت جذب رطوبت بالا دارد (هیگروسکوپیک).
ایمنی و نگهداری سدیم دی استات
-
نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم به رطوبت
-
دور از نور مستقیم و در محیط خشک و خنک
-
استفاده از دستکش و عینک ایمنی در محیط‌های صنعتی
-
رعایت دوز مجاز در صنایع غذایی (طبق استاندارد E262)
فرآیند تولید سدیم دی استات
-
مرحله اول: تولید سدیم استات
-
واکنش اسید استیک با سدیم کربنات یا سدیم هیدروکسید.
-
-
مرحله دوم: افزودن اسید استیک اضافی
-
ترکیب سدیم استات با اسید استیک اضافی برای تشکیل نمک مضاعف.
-
-
مرحله سوم: خنک‌سازی و کریستالیزاسیون
-
محلول به‌دست‌آمده خنک شده و کریستال‌های دی استات سدیم تشکیل می‌شوند.
-
-
مرحله چهارم: خشک‌سازی و بسته‌بندی
-
محصول خشک‌شده به‌صورت پودر سفید بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌شود.
-
جدول مشخصات فنی سدیم دی استات
| پارامتر | مقدار تقریبی |
|---|---|
| نام شیمیایی | سدیم دی استات (Sodium Diacetate) |
| فرمول شیمیایی | NaH(C₂H₃O₂)₂ |
| شماره CAS | 126-96-5 |
| ظاهر | پودر سفید با بوی ملایم اسید استیک |
| نقطه ذوب | 150–160 °C |
| حلالیت در آب | بالا |
| گریدها | خوراکی، دارویی، صنعتی |
| کد افزودنی غذایی | E262(ii) |
خرید سدیم دی استات
برای خرید دی استات سدیم با کیفیت تضمین‌شده و دریافت بهترین شرایط قیمت سدیم دی استات، انتخاب تأمین‌کننده معتبر اهمیت زیادی دارد. مجموعه تأمین کالا تک با سال‌ها تجربه در تأمین مواد اولیه صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی، امکان فروش سدیم دی استات در گریدهای مختلف را فراهم کرده است. برای سفارش و استعلام قیمت همین امروز با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سوالات متداول درباره سدیم دی استات
1. سدیم دی استات چیست؟
نمکی مضاعف از سدیم استات و اسید استیک است که به‌عنوان افزودنی غذایی، ضد میکروب و تنظیم‌کننده اسیدیته کاربرد دارد.
2. تفاوت سدیم دی استات و سدیم استات چیست؟
سدیم استات نمک ساده اسید استیک است، اما سدیم دی استات ترکیبی از سدیم استات و اسید استیک اضافی است که خاصیت ضد میکروبی و طعم سرکه‌ای دارد.
3. آیا سدیم دی استات خوراکی ایمن است؟
بله، در گرید خوراکی افزودنی غذایی E262 توسط FDA و EFSA تأیید شده و ایمن است.
4. سدیم دی استات در چه صنایعی کاربرد دارد؟
در صنایع غذایی (نان، گوشت، اسنک‌ها)، دارویی، خوراک دام و صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.
5. قیمت سدیم دی استات چگونه تعیین می‌شود؟
بسته به نوع گرید، خلوص و شرایط بازار متغیر است.