آسه سولفام
آسه سولفام پتاسیم (Acesulfame K) یکی از پرمصرفترین شیرینکنندههای مصنوعی بدون کالری در صنایع غذایی و دارویی است. این ترکیب که حدود ۲۰۰ برابر شیرینتر از شکر طبیعی است، به دلیل پایداری حرارتی بالا و سازگاری با pHهای مختلف، در تولید نوشیدنیهای رژیمی، آدامس، شکلات، دارو و مکملهای غذایی استفاده میشود. امروزه خرید آسه سولفام باکیفیت و دارای تأییدیههای بینالمللی مانند FDA و EFSA برای تولیدکنندگان اهمیت ویژهای دارد.
در ادامه ویژگی اصلی این ماده، شیرینی بالا (حدود 200 برابر شیرینتر از شکر) و پایداری حرارتی است، به همین دلیل در تولید نوشیدنیها، شیرینیها، محصولات لبنی و دارویی کاربرد گسترده دارد.
آسه سولفام پتاسیم چیست
آسه سولفام پتاسیم یا آسه سولفام چیست یک شیرینکننده مصنوعی بدون کالری است که حدود 200 برابر شیرینتر از شکر (ساکاروز) میباشد. این ترکیب شیمیایی با فرمول C₄H₄KNO₄S و شماره CAS 55589-62-3 در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی بهطور گسترده استفاده میشود.
به دلیل پایداری حرارتی بالا و مقاومت در برابر تغییرات pH، آسه سولفام پتاسیم و سوکرالوز گزینهای ایدهآل برای تولید محصولات متنوعی مانند نوشیدنیهای رژیمی، شیرینیها، آدامس، محصولات لبنی و داروها است. این ماده اغلب در ترکیب با سایر شیرینکنندهها مانند آسپارتام و سوکرالوز استفاده میشود تا طعم متعادلتری ایجاد کند.
مهمترین مزیت آسه سولفام پتاسیم این است که بدون کالری بوده و تأثیری بر قند خون ندارد؛ به همین دلیل آسه سولفام پتاسیم برای دیابت و کسانی که رژیمهای کاهش وزن دارند بسیار مناسب است. سازمانهای معتبر جهانی مانند FDA و EFSA مصرف این شیرینکننده را در دوزهای مجاز کاملاً ایمن اعلام کردهاند.
ساختار شیمیایی آسه سولفام
-
نام شیمیایی: Potassium 6-methyl-1,2,3-oxathiazine-4(3H)-one-2,2-dioxide
-
فرمول شیمیایی: C₄H₄KNO₄S
-
شماره CAS: 55589-62-3
-
ساختار: شامل یک حلقه هتروسیکلی با گوگرد، نیتروژن و اکسیژن؛ یون پتاسیم بهعنوان کاتیون.
این ساختار باعث میشود آسه سولفام پایداری بالایی در برابر حرارت و تغییر pH داشته باشد.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آسه سولفام
-
ظاهر: پودر کریستالی سفید
-
مزه: شیرین، گاهی همراه با تهمزه تلخ در غلظت بالا
-
حلالیت: محلول در آب، نسبتاً پایدار در دمای بالا
-
شیرینی: حدود 200 برابر شیرینتر از ساکاروز
-
پایداری حرارتی: بالا (مناسب برای پخت و پز و نوشیدنیهای گرم)
-
پایداری شیمیایی: مقاوم در طیف وسیع pH (3 تا 9)
گریدهای مختلف آسه سولفام
-
آسه سولفام خوراکی :
-
بیشترین مصرف در صنایع غذایی و نوشیدنیها.
-
مطابق با استانداردهای FDA و EFSA.
-
-
آسه سولفام دارویی:
-
کاربرد در قرصها و مکملها.
-
بهعنوان شیرینکننده برای پوشاندن طعم تلخ داروها.
-
-
آسه سولفام صنعتی:
-
در برخی محصولات غیرخوراکی مثل دهانشویهها و خمیردندانها.
-
کاربردهای آسه سولفام
1. کاربرد آسه سولفام در صنایع غذایی
-
تولید نوشابهها و نوشیدنیهای رژیمی.
-
استفاده در آدامس، آبنبات و شیرینیها.
-
جایگزین شکر در محصولات بدون قند.
-
ترکیب با سایر شیرینکنندهها مثل آسپارتام و سوکرالوز برای بهبود طعم.
2. صنایع دارویی
-
در مکملها و داروهای جویدنی.
-
شیرینکردن شربتهای دارویی.
-
روکشگذاری قرصها برای بهبود پذیرش بیمار.
3. صنایع بهداشتی و آرایشی
-
بهعنوان شیرینکننده در دهانشویهها، خمیردندانها و محصولات مراقبت دهانی.
مزایای آسه سولفام
-
بدون کالری → مناسب برای بیماران دیابتی و رژیمهای غذایی.
-
شیرینی بالا با مقدار مصرف کم.
-
پایداری حرارتی و pH → مناسب برای پخت و پز و نوشیدنیها.
-
ترکیبپذیری عالی با سایر شیرینکنندهها.
-
تأیید ایمنی توسط FDA، EFSA و WHO.
معایب آسه سولفام
-
مصرف بیش از حد ممکن است باعث تهمزه تلخ شود.
-
برخی تحقیقات (محدود) احتمال اثرات متابولیکی را بررسی کردهاند، ولی در دوز مجاز ایمن شناخته میشود.
-
از جمله عوارض آسه سولفام پتاسیم ممکن است به حساسیت و مشکلات گوارشی خفیف اشاره کرد.
ایمنی و نگهداری آسه سولفام
-
دوز مجاز مصرف روزانه (ADI): 15 mg/kg وزن بدن.
-
در شرایط خشک، خنک و دور از نور مستقیم نگهداری شود.
-
در بستهبندی مقاوم در برابر رطوبت عرضه میشود.
-
پایدار در انبارداری طولانیمدت.
تفاوت آسه سولفام و آسپارتام
هر دو شیرینکنندههای مصنوعی بدون کالری هستند اما آسه سولفام پتاسیم پایداری بیشتری در برابر حرارت دارد و برای پختوپز و نوشیدنیهای گرم مناسبتر است. آسپارتام طعم طبیعیتری دارد اما در دماهای بالا تجزیه میشود و برای نوشیدنیهای سرد یا مکملها کاربرد دارد. ترکیب این دو ماده باعث ایجاد طعم متعادلتر و بدون تلخی در محصولات غذایی میشود.فرآیند تولید آسه سولفام
-
سنتز از طریق واکنش مشتقات آسیلسولفامیک اسید.
-
تشکیل حلقه هتروسیکلی شامل گوگرد و اکسیژن.
-
خالصسازی و کریستالیزاسیون محصول.
-
خشکسازی و تهیه پودر سفید پایدار.
این فرآیند تحت کنترل دقیق شرایط شیمیایی انجام میشود تا محصول نهایی با کیفیت بالا و مناسب برای مصرف انسانی تولید گردد.
خرید آسه سولفام
برای خرید آسه سولفام پتاسیم با بهترین کیفیت و دریافت قیمت آسه سولفام بهروز، انتخاب تأمینکننده معتبر اهمیت بالایی دارد. مجموعه تأمین کالا تک با تجربه در حوزه واردات و فروش مواد اولیه غذایی و دارویی، امکان فروش آسه سولفام در گریدهای مختلف را با آنالیز معتبر فراهم کرده است.
سوالات آسه سولفام
1. آیا آسه سولفام برای دیابتیها مناسب است؟
بله، چون بدون کالری است و تأثیری بر قند خون ندارد.
2. آیا آسه سولفام ایمن است؟
طبق نظر FDA و EFSA، مصرف در حد مجاز روزانه (ADI) کاملاً ایمن است.
3. تفاوت آسه سولفام با آسپارتام چیست؟
آسه سولفام پایداری حرارتی بیشتری دارد و در پخت و پز بهتر عمل میکند، در حالی که آسپارتام حساستر است.
4. قیمت آسه سولفام چگونه تعیین میشود؟
بسته به گرید (خوراکی، دارویی، صنعتی)، کشور تولیدکننده و خلوص متفاوت است.
5. خرید آسه سولفام خوراکی از کجا امکانپذیر است؟
از طریق تأمینکنندگان معتبر مواد اولیه غذایی و دارویی مانند تأمین کالا تک.
آگار آگار
آگار آگار یا آگار، یک هیدروکلوئید طبیعی و شگفتانگیز است که از دیواره سلولی انواع خاصی از جلبک قرمز (مانند گونههای Gelidium و Gracilaria) استخراج میشود.
این ماده به عنوان یک پلی ساکارید پیچیده، قویترین عامل ژلکننده طبیعی در جهان شناخته میشود و به دلیل منشأ گیاهی، به عنوان بهترین جایگزین وگان و حلال برای ژلاتین حیوانی در صنایع مختلف شهرت یافته است. پودر آگار به دلیل توانایی فوقالعاده در تشکیل ژلهای پایدار در دمای اتاق، به یک ماده اولیه استراتژیک در صنایع غذایی، میکروبیولوژی، داروسازی و آرایشی-بهداشتی تبدیل شده است. مجموعه تأمین کالا تک با درک اهمیت این ماده، با کیفیتترین گریدهای آگار آگار را برای پاسخگویی به نیازهای تخصصی صنایع کشور عرضه مینماید.
آگار آگار چیست
ساختار شیمیایی آگار آگار
قدرت بینظیر آگار آگار در ساختار شیمیایی پیچیده آن نهفته است. این ماده یک پلیمر ناهمگون است که از دو جزء اصلی تشکیل شده است:- آگارز (Agarose): این بخش، جزء اصلی و مسئول تشکیل شبکه ژلی قوی است. آگارز یک پلیمر خطی و خنثی است که از واحدهای تکرارشونده گالاکتوز ساخته شده است. این زنجیرههای بلند در هنگام سرد شدن، ساختارهای مارپیچ دوگانه تشکیل میدهند که آب را در خود به دام انداخته و یک ژل محکم و پایدار ایجاد میکنند. هرچه درصد آگارز در آگار آگار بیشتر باشد، قدرت ژل آن نیز بالاتر خواهد بود.
- آگاروپکتین (Agaropectin): این بخش، ترکیبی پیچیدهتر و منشعب از پلی ساکاریدهای کوچکتر با گروههای جانبی اسیدی مانند سولفات و پیرووات است. آگاروپکتین به دلیل ساختار منشعب خود، توانایی ژلسازی ضعیفتری دارد و بیشتر بر ویسکوزیته و بافت نهایی ژل تأثیر میگذارد.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی
شناخت دقیق این ویژگیها برای فرمولاتورها و تولیدکنندگان ضروری است.
فرایند تولید آگار آگار
تولید پودر آگار آگار یک فرآیند چند مرحلهای است که نیازمند دقت و کنترل بالایی است.- برداشت و آمادهسازی جلبک: جلبک قرمز از سواحل برداشت شده، سپس شسته و تمیز میشود تا نمک، شن و سایر ناخالصیها از آن جدا شود.
- استخراج: جلبکهای تمیز شده در آب داغ و تحت شرایط قلیایی یا اسیدی کنترلشده برای چندین ساعت حرارت داده میشوند. در این مرحله، آگار آگار از دیواره سلولی جلبک استخراج شده و وارد فاز آبی میشود.
- فیلتراسیون: محلول داغ به دست آمده از چندین مرحله فیلتراسیون عبور میکند تا بقایای جلبک از آن جدا شده و یک محلول شفاف به دست آید.
- ژلسازی و تغلیظ: محلول داغ آگار تا دمای اتاق خنک میشود تا یک ژل بزرگ تشکیل شود. سپس این ژل تحت یک فرآیند انجماد و ذوب قرار میگیرد. در طی انجماد، آب به صورت کریستالهای یخ جدا شده و پس از ذوب شدن، یک شبکه متخلخل و تغلیظ شده از آگار باقی میماند.
- خشککردن و آسیاب: آگار تغلیظ شده خشک شده و سپس به پودر آگار با اندازههای مختلف آسیاب میشود.
گریدهای آگار آگار
آگار آگار بر اساس خلوص، قدرت ژل، شفافیت و کاربرد نهایی به گریدهای مختلفی تقسیم میشود:- گرید غذایی (Food Grade): این گرید رایجترین نوع است و به عنوان افزودنی غذایی E406 شناخته میشود. برای تولید انواع ژله، دسر، محصولات لبنی (ماست و بستنی)، شیرینیپزی (برای حفظ رطوبت) و محصولات گوشتی (به عنوان پایدارکننده) استفاده میشود.
- گرید آزمایشگاهی و میکروبیولوژی (Microbiology Grade): این گرید از خلوص بسیار بالایی برخوردار است و فاقد هرگونه مهارکننده رشد باکتری است. به عنوان ماده اصلی در تهیه محیط کشت جامد برای رشد باکتریها، قارچها و سایر میکروارگانیسمها استفاده میشود و یک استاندارد طلایی در آزمایشگاههاست.
- گرید دارویی (Pharmaceutical Grade): به دلیل خلوص بالا و خواص بیاثر، به عنوان یک عامل تعلیقکننده در سوسپانسیونها، عامل تجزیهکننده در قرصها، و به عنوان یک ملین حجمدهنده (Bulk Laxative) در داروسازی کاربرد دارد.
کاربردهای آگار آگار
تطبیقپذیری این ماده، آن را به یک جزء کلیدی در صنایع زیر تبدیل کرده است:-
کاربرد آگار آگار در صنایع غذایی: به عنوان عامل ژلکننده، غلظتدهنده و پایدارکننده در دسرها، مرباها، بستنی، ماست، سسها و محصولات وگان.
- میکروبیولوژی: تهیه محیط کشت جامد برای تحقیقات علمی و تشخیص پزشکی.
- داروسازی: به عنوان ماده کمکی (Excipient) در تولید داروها.
- آرایشی و بهداشتی: به عنوان غلظتدهنده و پایدارکننده در کرمها، لوسیونها و ماسکهای صورت.
- کاربردهای دیگر: در دندانپزشکی برای قالبگیری و همچنین در بیوتکنولوژی برای الکتروفورز ژل.
مقایسه آگار آگار ژلاتین
این مقایسه به انتخاب هوشمندانه بین این دو ماده کمک میکند.مزایای آگار آگار
- منشأ گیاهی و طبیعی: بهترین گزینه برای محصولات وگان و دارای گواهی حلال.
- قدرت ژلکنندگی بالا: نیاز به مقادیر مصرف کمتر و در نتیجه بسیار اقتصادی است.
- پایداری حرارتی ژل: ژل آن در دمای اتاق و حتی دماهای بالاتر پایدار میماند.
- بیبو و بیمزه: هیچ تأثیر نامطلوبی بر طعم و عطر محصول نهایی نمیگذارد.
- ژل برگشتپذیر حرارتی: میتوان ژل آن را ذوب کرده و مجدداً سرد کرد تا دوباره تشکیل شود.
معایب آگار آگار
- بافت ترد: ژل آن بافت لاستیکی و کشسان ژلاتین را ندارد و ممکن است برای برخی دسرها مناسب نباشد.
- شفافیت کمتر: معمولاً ژل آن به شفافیت ژلاتین نیست.
- نیاز به جوشیدن: برای حل شدن کامل، حتماً باید به دمای جوش برسد.
ایمنی و نگهداری آگار آگار
آگار آگار توسط سازمانهای نظارتی جهانی مانند FDA به عنوان یک ماده ایمن (GRAS) شناخته میشود.- ایمنی: مصرف آن در مقادیر مجاز کاملاً بیخطر است.
- نگهداری: باید در مکانی خنک، خشک، دور از نور مستقیم خورشید و در ظروف کاملاً دربسته نگهداری شود زیرا جاذب رطوبت است.
خرید آگار آگار
آگار آگار یک هیدروکلوئید طبیعی، قدرتمند و همهکاره است که راهحلهای نوآورانهای را برای صنایع غذایی، دارویی و تحقیقاتی فراهم میکند. توانایی منحصربهفرد آن در ایجاد ژلهای پایدار و منشأ گیاهی، آن را به یک ماده اولیه بیرقیب تبدیل کرده است. مجموعه تأمین کالا تک با درک عمیق از نیازهای فنی صنایع مختلف، گریدهای متنوع آگار آگار را با کیفیت تضمینشده و قدرت ژل مشخص ارائه میدهد. برای خرید پودر آگار آگار و دریافت مشاوره تخصصی برای انتخاب گرید مناسب با کاربرد شما، همین امروز با کارشناسان ما تماس بگیرید.سوالات متداول آگار آگار
1. آگار آگار چیست و از چه چیزی به دست میآید؟
پاسخ: آگار آگار یک پلیساکارید طبیعی است که از دیواره سلولی جلبک قرمز دریایی (مانند Gelidium و Gracilaria) استخراج میشود. این ماده قویترین ژلکننده طبیعی دنیاست و بهعنوان جایگزین گیاهی ژلاتین حیوانی در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. آگار آگار با ایجاد ژلهای پایدار و بدون طعم، در تهیه دسرها، ژلهها، بستنی و محیط کشت میکروبی استفاده میشود.
2. تفاوت آگار آگار و ژلاتین در چیست؟
پاسخ: تفاوت اصلی آگار آگار با ژلاتین در منبع و قدرت ژل آن است. آگار آگار منشاء گیاهی دارد و برای افراد وگان و گیاهخوار مناسب است، در حالی که ژلاتین از کلاژن حیوانی استخراج میشود. ژل آگار در دمای اتاق پایدارتر است و تا دمای ۸۵°C هم ذوب نمیشود، در حالی که ژلاتین در دمای پایینتر نرم میشود.
3. آیا آگار آگار خوراکی بیخطر است؟
پاسخ: بله، آگار آگار با کد افزودنی E406 توسط FDA و EFSA بهعنوان مادهای ایمن شناخته شده است. این ماده غیرسمی، بدون طعم و بدون افزودنی شیمیایی است و در صنایع غذایی به عنوان ژلکننده، غلظتدهنده و تثبیتکننده طبیعی استفاده میشود. مصرف آن در مقادیر مجاز کاملاً بیضرر است.
آمونیاک
آمونیاک (Ammonia) با فرمول شیمیایی NH₃، یک گاز بیرنگ، تندبو، سمی و بسیار محلول در آب است که نقش کلیدی در صنایع شیمیایی، کشاورزی، تصفیه آب و ساخت کودهای ازته دارد. آمونیاک یکی از مهمترین ترکیبات پایه در زنجیره تولید مواد نیتروژندار است و هم بهصورت گاز فشرده (آمونیاک بیآب) و هم بهصورت محلول آمونیاکی در آب (آمونیاک آبی) در بازار عرضه میشود.
ساختار شیمیایی آمونیاک
- فرمول مولکولی: NH₃
- ساختار فضایی: سهوجهی هرمی (Trigonal Pyramidal)
- زاویه پیوند: حدود 107.8 درجه
- ویژگی پیوند: یک اتم نیتروژن با سه اتم هیدروژن دارای یک جفتالکترون آزاد روی نیتروژن
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آمونیاک
- حالت در دمای محیط: گاز (یا مایع فشرده تحت فشار)
- بوی مشخصه: بسیار تند، سوزاننده و نافذ
- نقطه جوش: -33.34 °C
- pH محلول آبی (1M): حدود 11.6
- حلالیت در آب: بسیار بالا – 1 حجم آب، حدود 700 حجم گاز NH₃ را در خود حل میکند
- انحلالپذیری در اتانول: کم
کاربردهای آمونیاک
صنایع کشاورزی:- تولید کودهای نیتروژنی مانند اوره، نیترات آمونیوم و فسفات آمونیوم
- تنظیم pH خاکهای اسیدی
- ماده پایه در تولید اسید نیتریک، آمینها، نیتراتها، سدیم آمید و ترکیبات نیتروژنی دیگر
- سنتز رزینها و ترکیبات آلی نیتروژنه
- جذبکننده CO₂ در فرایند ریفورمینگ بخار متان (Steam Reforming)
- استفاده در واحدهای دمولسیون، گازشویی و کنترل آلایندهها
- حذف یونهای فلزی سنگین مانند مس، نیکل، سرب
- تنظیم pH و مهار بوی نامطبوع حاصل از ترکیبات گوگردی
- استفاده محدود به عنوان ضدعفونیکننده، تنظیمکننده pH
- تولید بیکربنات آمونیوم (جوششیرین) و برخی ترکیبات دارویی نیتروژنه
- یکی از قویترین مبردهای صنعتی با نام R-717
- راندمان بالا در سیستمهای چیلر و سردخانه
مزایای آمونیاک
- منبع نیتروژن ارزان و مؤثر برای تولید کود
- مبرد صنعتی قوی با راندمان بالا
- محلول قلیایی مؤثر برای تصفیه آب و حذف فلزات سنگین
- حلال مناسب برای برخی واکنشهای شیمیایی خاص
- قابلیت تولید داخلی از نیتروژن و هیدروژن (فرایند هابر-بوش)
معایب آمونیاک
- سمیت بالا در صورت استنشاق یا تماس با پوست
- اشتعالپذیر در شرایط خاص (با غلظت بالا در هوا)
- بوی بسیار تند و تحریککننده
- خورندگی شدید در غلظتهای بالا
- نیاز به تجهیزات خاص برای نگهداری تحت فشار
ایمنی و نگهداری آمونیاک
- طبقهبندی GHS:
- H331: سمی در صورت استنشاق
- H314: باعث سوختگی شدید پوست و آسیب جدی به چشم
- تجهیزات ایمنی (PPE):
- ماسک با فیلتر مخصوص آمونیاک
- دستکش مقاوم شیمیایی
- عینک ایمنی و محافظ صورت
- تهویه محیط الزامی است، استفاده در فضای بسته فقط با سیستم تهویه فعال مجاز است
- خطر آتشسوزی:
- آمونیاک خودبهخود شعلهور نمیشود اما با هوا میتواند تشکیل مخلوط انفجاری دهد
- شرایط نگهداری:
- در مخازن فولادی مقاوم در برابر خوردگی
- دور از رطوبت، در دمای کنترلشده
- دارای سیستم نشتیابی و ایمنی پیشرفته
- حمل و نقل صنعتی:
- با تانکرهای تحت فشار
- دارای طبقهبندی خطرناک: UN 1005
آمونیوم استات
آمونیوم استات با فرمول شیمیایی CH₃COONH₄، نمک حاصل از واکنش بین اسید استیک و آمونیاک است. این ماده به صورت جامد کریستالی سفید رنگ، هیگروسکوپیک (جاذب رطوبت) و دارای بوی خفیف آمونیاک به دلیل تجزیه جزئی وجود دارد. این ترکیب از یک اسید ضعیف (اسید استیک) و یک باز ضعیف (آمونیاک) مشتق شده و به همین دلیل در محلول آبی خاصیت بافری دارد.
ساختار آمونیوم استات
آمونیوم استات یک ترکیب یونی است که از کاتیون آمونیوم (NH₄⁺) و آنیون استات (CH₃COO⁻) تشکیل شده است. یون استات دارای رزونانس بین دو اتم اکسیژن است که باعث پایداری نسبی آن میشود. فرمول شیمیایی: CH₃COONH₄ویژگیهای آمونیوم استات
- ظاهر: پودر کریستالی سفید، شفاف یا گرانول
- حلالیت: بسیار محلول در آب و اتانول؛ کمی محلول در استون
- جاذب رطوبت: بهراحتی رطوبت هوا را جذب میکند
- نقطه ذوب: حدود 114 °C؛ در اثر حرارت به اسید استیک و آمونیاک تجزیه میشود
- چگالی: حدود 1.07 g/cm³ در 25 °C (معادل 1070 kg/m³ در واحد SI)
- pH (محلول آبی): تقریباً خنثی، بین 6.5 تا 7.5 بسته به غلظت
- فشردگیپذیری: قابل فشردهسازی
- بیرنگ: محلولهای آن معمولاً شفاف و بیرنگ هستند
کاربردهای آمونیوم استات
آمونیوم استات به دلیل خواص شیمیایی و فیزیکی خود، در طیف وسیعی از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرد: صنایع غذایی:- بهعنوان افزودنی غذایی (کد E264)
- تنظیمکننده اسیدیته (بافر) و نگهدارنده در برخی مواد غذایی
- بافر pH : در بیوشیمی، شیمی تجزیه و زیستشناسی مولکولی برای حفظ pH در واکنشها و آنزیمها (مثلاً در استخراج DNA و خالصسازی پروتئینها)
- کروماتوگرافی: بهعنوان بافر یا فاز متحرک در HPLC و طیفسنجی جرمی، به دلیل خاصیت فرار بودن
- تشخیص میکروبی
- کاربردهای زیستی: در برخی موارد در محیطهای رشد باکتریایی خاص. (هرچند در منابع عمومی کمتر به این کاربرد اشاره شده است)
- در تولید برخی داروها و محلولهای تزریقی
- در سنتز ترکیبات آلی دارویی
- در فرایندهای چاپ و رنگرزی پارچه بهعنوان عامل کمکی
- بهعنوان منبع یون استات یا آمونیاک در سنتزهای آلی
- در تولید برخی پلاستیکها و رزینها
- بهعنوان بازدارنده خوردگی در برخی فرایندها
- در برخی فرآیندهای بیولوژیکی برای تأمین کربن و نیتروژن مورد نیاز باکتریها
- در برخی ترکیبات یخزدای فرودگاهی بهعنوان جایگزین کلریدها
مزایای آمونیوم استات
- خواص بافری قوی: تنظیم و حفظ pH در محدوده نزدیک به خنثی
- فرار بودن: در کاربردهایی مانند HPLC و طیفسنجی جرمی، پس از تبخیر، باقیماندهای باقی نمیگذارد
- زیستتخریبپذیر: در محیط زیست تجزیهپذیر است
- حلالیت بالا در آب: امکان تهیه محلولهای آبی با غلظت بالا
- ایمنی نسبی: سمیت کم در کاربردهای آزمایشگاهی و صنعتی
- تنوع کاربرد: استفاده گسترده در صنایع مختلف از غذایی تا دارویی و شیمیایی
معایب آمونیوم استات
- بوی آمونیاک: در اثر تجزیه، بوی تند و خفیف آمونیاک دارد
- هیگروسکوپیک بودن: جذب رطوبت سریع از هوا، نیاز به بستهبندی ضد رطوبت دارد
- تجزیه حرارتی: در دماهای بالا به آمونیاک و اسید استیک تجزیه میشود
- تماس با چشم: تحریک، قرمزی، سوزش
- تماس با پوست: احتمال تحریک خفیف
- استنشاق گرد و غبار: سرفه یا تنگی نفس
- بلع: در مقدار زیاد ممکن است باعث ناراحتیهای گوارشی شود
نیاز به تهویه مناسب: بهخصوص در فضای بسته به دلیل تولید بخارات تحریککننده
ادتا (2 سدیم، 4 سدیم)
ادتا 2 سدیم، 4 سدیم (EDTA Disodium & Tetrasodium) از مهمترین نمکهای اسید اتیلن دی آمین تترا استیک اسید است که به دلیل قدرت بالای کلاتهکنندگی، در صنایع مختلف از جمله شویندهها، غذایی، دارویی و تصفیه آب بهطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرد. این ماده بهعنوان عامل نگهدارنده و پایدارکننده در بسیاری از فرمولاسیونهای صنعتی و مصرفی شناخته میشود.
ساختار شیمیایی ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
ترکیب پایه: اتیلن دی آمین تترا استیک اسید (EDTA, C₁₀H₁₆N₂O₈)
-
ادتا 2 سدیم (Na₂EDTA): نمک دو سدیمی EDTA با حلالیت متوسط.
-
ادتا 4 سدیم (Na₄EDTA): نمک چهار سدیمی EDTA با حلالیت بالاتر در آب.
-
ساختار کلی شامل یک اسکلت آلی با دو گروه آمینی و چهار گروه کربوکسیلات است که قابلیت اتصال به یونهای فلزی چندظرفیتی را دارد.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی
-
حالت فیزیکی: پودر سفید یا کریستالی.
-
حلالیت: ادتا 2 سدیم حلالیت متوسط در آب دارد، در حالی که ادتا 4 سدیم بسیار محلول در آب است.
-
pH محلول:
-
دی سدیم: حدود 4.5 – 6.0 (محلول اسیدی ملایم)
-
تترا سدیم: حدود 10 – 12 (محلول قلیایی)
-
-
بو: بیبو.
-
پایداری: پایدار در شرایط عادی اما حساس به تجزیه حرارتی.
تفاوت عملکرد EDTA با فسفوناتها
هر دو گروه از ترکیبات EDTA (اتیلندیآمینتترااستیک اسید) و فسفوناتها (مانند HEDP، ATMP و DTPMP) بهعنوان عوامل کلاتهکننده (Chelating Agents) و مهارکننده رسوب و خوردگی در صنایع شیمیایی، شوینده و تصفیه آب به کار میروند، اما از نظر ساختار شیمیایی، مکانیزم عملکرد و پایداری تفاوتهای قابلتوجهی دارند.
| ویژگی | EDTA | فسفوناتها (HEDP, ATMP, DTPMP) |
|---|---|---|
| نوع عملکرد اصلی | کلاتهکننده فلزات | کلاتهکننده + مهارکننده رسوب و خوردگی |
| پایداری در pH بالا | متوسط | بسیار بالا |
| پایداری حرارتی | محدود | عالی |
| تجزیهپذیری زیستی | پایین | متوسط |
| کاربرد اصلی | شویندهها، داروسازی، غذایی | تصفیه آب، برجهای خنککننده، شویندههای صنعتی |
| ساختار شیمیایی | آمینکربوکسیلیک | فسفونیک اسیدها |
| قیمت نسبی | اقتصادیتر | گرانتر ولی با دوامتر |
کاربردهای ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
صنایع شوینده و بهداشتی: به عنوان نرمکننده آب و پایدارکننده در شامپوها و صابونها.
-
تصفیه آب: حذف یونهای سختی مانند کلسیم و منیزیم.
-
داروسازی: در فرمولاسیون داروها به عنوان پایدارکننده و عامل کلاتهکننده فلزات.
-
صنایع غذایی: جلوگیری از تغییر رنگ و اکسیداسیون در محصولات کنسروی دارد همچنین تری سدیم سیترات. هم ماننده این ماده در این صنعت غذایی کابرد دارد.
-
صنایع شیمیایی: کنترل واکنشهای کاتالیستی و پایدارسازی محلولها.
-
کشاورزی: به صورت کودهای کلاته برای تأمین عناصر کممصرف.
معایب ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
تجزیهپذیری زیستی پایین که ممکن است به تجمع در محیطزیست منجر شود.
-
در دوزهای بالا میتواند منجر به کمبود یونهای ضروری در بدن شود.
-
استفاده بیش از حد در آبهای سطحی میتواند اکوسیستم را تحت تأثیر قرار دهد.
مزایای ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
قدرت بالای کلاتهکنندگی فلزات چندظرفیتی.
-
کاربرد EDTA در شوینده موجب افزایش اثربخشی شویندهها در آبهای سخت میشود.
-
بهبود پایداری محصولات غذایی و دارویی.
-
در دسترس بودن در دو نوع ادتا 2 سدیم و ادتا 4 سدیم برای کاربردهای متنوع.
ایمنی و نگهداری ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
باید در محیط خشک، خنک و ظروف دربسته نگهداری شود.
-
تماس مستقیم با چشم و پوست باید اجتناب شود (استفاده از دستکش و عینک ایمنی توصیه میشود).
-
در صورت استنشاق گرد و غبار، استفاده از ماسک ضروری است.
-
دفع پسماند باید مطابق با مقررات زیستمحیطی انجام شود.
فرایند تولید ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
-
تولید EDTA از واکنش اتیلن دیآمین با فرمالدهید و سیانید هیدروژن انجام میشود.
-
سپس با استفاده از واکنشهای خنثیسازی، نمکهای مختلف از جمله دی سدیم (Na₂EDTA) و تترا سدیم (Na₄EDTA) تولید میگردند.
-
کنترل شرایط pH و نوع نمک مورد نظر تعیینکننده محصول نهایی است.
مراحل تولید قدم به قدم ادتا 2 سدیم، 4 سدیم
1. تهیه و آمادهسازی مواد اولیه اولین قدم، تأمین و آمادهسازی مواد اولیه با خلوص مناسب است. مواد اصلی برای تولید EDTA عبارتند از:- اتیلن دیآمین : به عنوان ستون فقرات ساختار مولکولی.
- فرمالدهید: به عنوان منبع کربن.
- سیانید سدیم : به عنوان منبع نیتروژن و گروه سیانید.
- سود سوزآور : برای تنظیم pH و تولید نمکهای نهایی.
- تولید نمک تتراسدیم (EDTA 4Na): اگر هدف تولید EDTA تتراسدیم باشد، محصول کریستالیزاسیون مستقیماً خشک و بستهبندی میشود. این محصول به دلیل حلالیت بالا در آب، کاربردهای گستردهای دارد.
- تولید نمک دیسدیم (EDTA 2Na): برای تولید EDTA دیسدیم، ابتدا نمک تتراسدیم یا خود EDTA خالص (که با اضافه کردن اسید به محلول تتراسدیم به دست میآید) با مقدار مشخصی از اسید قوی (مانند اسید سولفوریک یا هیدروکلریک اسید) خنثی میشود. این فرایند pH محلول را کاهش داده و دو یون سدیم را از ساختار خارج میکند و نمک دیسدیم را تشکیل میدهد که در مقایسه با فرم تتراسدیم، حلالیت کمتری دارد.
ادتا 2 سدیم، 4 سدیم به عنوان مواد اولیه پرکاربرد در صنایع مختلف، به دلیل خاصیت کلاتهکنندگی قوی، توانستهاند جایگاه مهمی در بازار جهانی پیدا کنند. انتخاب بین دی سدیم و تترا سدیم به نوع کاربرد (اسیدی یا قلیایی بودن محیط و حلالیت مورد نیاز) بستگی دارد.
خرید ادتا 2 سدیم و 4 سدیم
در ادامه شرکتهای معتبر شیمیایی در ایران و جهان این محصولات را در بستهبندیهای ۲۵ کیلویی و با خلوص بالای ۹۹.۹٪ عرضه میکنند. هنگام خرید، توجه به موارد زیر ضروری است:- انتخاب گرید متناسب با کاربرد (صنعتی، غذایی، دارویی)
- بررسی تاریخ تولید و شرایط نگهداری
سوالات متداول ادتا (2 سدیم، 4 سدیم)
1.تفاوت EDTA دو سدیم (2Na) و چهار سدیم (4Na) در چیست؟
ادتا دو سدیم (EDTA 2Na) و چهار سدیم (EDTA 4Na) هر دو از مشتقات اسید اتیلندیآمینتترااستیک هستند، اما تفاوت آنها در میزان قلیائیت و حلالیت در آب است.
EDTA 2Na دارای خاصیت اسیدیتر و حلالیت متوسط بوده و معمولاً در صنایع دارویی، تصفیه آب و حذف یونهای فلزی به کار میرود.
در مقابل، EDTA 4Na خاصیت قلیاییتر و انحلالپذیری بالاتری دارد و بیشتر در صنایع آرایشی، شوینده و نساجی استفاده میشود. بهطور کلی، انتخاب بین این دو نوع بستگی به pH محیط و نوع کاربرد صنعتی دارد.
2. آیا ادتا (EDTA) برای استفاده در محصولات غذایی و آرایشی بیخطر است؟
بله. گریدهای خالص و استاندارد EDTA مانند EDTA 2Na Food Grade و EDTA 4Na Cosmetic Grade توسط سازمانهای جهانی مانند FDA و EFSA تأیید شدهاند و در مقادیر مجاز برای محصولات خوراکی و آرایشی ایمن محسوب میشوند.
3. قیمت ادتا دو سدیم و چهار سدیم چگونه تعیین میشود؟
قیمت EDTA 2Na و EDTA 4Na به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله خلوص محصول، گرید (صنعتی، دارویی یا خوراکی)، برند تولیدکننده و نرخ جهانی مواد اولیه شیمیایی.
به طور معمول، گرید دارویی و خوراکی این ترکیب قیمت بالاتری نسبت به گرید صنعتی دارد.
اسپن 20
اسپن 20 یا سوربیتان مونو لورات (Sorbitan Monolaurate) یک امولسیفایر غیر یونی است که به دلیل داشتن تعادل آبدوستی و چربیدوستی (HLB) پایین، در فرمولاسیون امولسیونهای آب در روغن (W/O) به کار میرود. این ماده با منشاء طبیعی (بر پایه سوربیتول و اسید لوریک) ساخته شده و در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی، دارویی و صنعتی به عنوان عامل پایدارکننده، همگنکننده و نرمکننده کاربرد دارد.
ساختار شیمیایی اسپن 20
فرمول مولکولی: C₂₄H₄₆O₆
جرم مولکولی: ≈ 430.6 g/mol
ساختار: اسپن 20 یک استر حاصل از واکنش سوربیتول و اسید لوریک است. این ساختار شامل زنجیره چرب آبگریز و گروههای هیدروکسیل آبدوست بوده که خاصیت امولسیفایری آن را ایجاد میکند.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اسپن 20
-
ظاهر: مایع یا نیمهجامد زرد تا کهربایی با بوی ملایم چربی
-
شاخص HLB: حدود 8.6 – مناسب برای امولسیونهای W/O
-
چگالی (در 25°C): حدود 1.03 g/cm³
-
نقطه ذوب: تقریباً 25°C
-
حلالیت: نامحلول در آب، محلول در روغنها و حلالهای آلی
-
پایداری: مقاوم در pH بین 4 تا 9
-
ویسکوزیته: متوسط، مناسب برای فرمولاسیونهای پایدار
کاربردهای اسپن 20
-
صنایع غذایی
-
به عنوان امولسیفایر و پایدارکننده در سسها، شکلات، بستنی و محصولات لبنی
-
بهبود بافت، جلوگیری از کریستالیزاسیون و افزایش ماندگاری
-
-
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
در کرمها، لوسیونها، بالمها و محصولات مراقبت از پوست به عنوان نرمکننده و پایدارکننده فاز روغنی
-
ایجاد حس ابریشمی روی پوست و کاهش چسبندگی
-
-
صنایع دارویی
-
کمک به حل شدن مواد فعال روغنی در داروهای مایع یا نیمهجامد
-
افزایش پایداری امولسیونهای دارویی
-
-
کاربردهای صنعتی
-
در روانکارها، رنگها و پوششها به عنوان عامل همگنکننده
-
در محصولات کشاورزی برای بهبود پخشپذیری مواد فعال
-
معایب اسپن 20
-
عملکرد محدود در امولسیونهای O/W به دلیل HLB پایین
-
عدم انحلال در آب که نیاز به ترکیب با امولسیفایرهای دیگر دارد
-
حساسیت احتمالی در برخی افراد با پوست بسیار حساس
مزایای اسپن 20
-
منشأ طبیعی و سازگار با محیط زیست
-
پایداری بالا در گستره وسیع pH و دما
-
بهبود بافت و افزایش ماندگاری محصولات
-
سازگاری با سایر امولسیفایرها برای ایجاد سیستمهای پایدار
-
غیر سمی و تایید شده توسط استانداردهای بینالمللی (مانند FDA و EFSA)
ایمنی و نگهداری اسپن 20
-
طبقهبندی خطر: غیر خطرناک در استفاده معمولی
-
حفاظت فردی (PPE): استفاده از دستکش و عینک ایمنی هنگام کار در مقیاس صنعتی
-
شرایط نگهداری:
-
در ظروف دربسته و مقاوم به رطوبت
-
در محیط خنک (15–25°C) و دور از نور مستقیم خورشید
-
-
نکات ایمنی: در صورت تماس با چشم، سریعاً با آب شستشو داده شود.
اسپن 40
اسپن 40 با نام شیمیایی Sorbitan Monopalmitate یک امولسیفایر غیریونی است که از واکنش اسید پالمیتیک با سوربیتول مشتق میشود. این ماده به دلیل سازگاری بالا با روغنها و چربیها، بهعنوان یک عامل پایداری امولسیون در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی به کار میرود. اسپن 40 به صورت پودر یا موم زرد تا قهوهای روشن عرضه میشود و در روغنهای گیاهی و حلالهای آلی محلول است ولی در آب عملاً نامحلول است.
ساختار شیمیایی اسپن 40
-
نام شیمیایی: سوربیتان مونوپالمیتات
-
فرمول شیمیایی: C₂₂H₄₂O₆
-
شماره CAS: 26266-57-9
-
نوع ترکیب: استر غیریونی حاصل از استری شدن سوربیتول با اسید پالمیتیک
-
دسته شیمیایی: امولسیفایر غیریونی با HLB حدود 6.7
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اسپن 40
-
ظاهر فیزیکی: موم یا پودر زرد کمرنگ تا قهوهای روشن
-
بو: ملایم، تقریباً بیبو
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.03 g/cm³
-
نقطه ذوب: حدود 42–47 °C
-
حلالیت: محلول در روغنها و حلالهای آلی، نامحلول در آب
-
HLB: تقریباً 6.7 (مناسب برای امولسیونهای آب در روغن W/O)
-
پایداری حرارتی: پایدار تا دمای فرآیندهای معمول غذایی و آرایشی
کاربردهای اسپن 40
-
صنایع غذایی:
-
بهبود بافت و پایداری در شکلات، مارگارین و محصولات قنادی
-
جلوگیری از کریستالیزاسیون قند و چربی
-
-
صنایع آرایشی و بهداشتی:
-
امولسیفایر در کرمها، لوسیونها و محصولات مراقبت پوست
-
بهبود جذب روغنها و فاز چرب فرمولاسیون
-
-
صنایع دارویی:
-
کمک به پایداری داروهای مایع و نیمهجامد
-
افزایش زیستدسترسی ترکیبات لیپوفیل
-
-
صنایع شیمیایی:
-
پایدارکننده امولسیون در روغنهای صنعتی و روانکارها
-
معایب اسپن 40
-
نامحلول بودن در آب که نیاز به ترکیب با توئینها یا امولسیفایرهای HLB بالا دارد
-
در غلظتهای بالا ممکن است باعث تغییر بافت محصول شود
-
استفاده در محصولات خوراکی باید تحت استانداردهای بینالمللی (مانند FAO/WHO) باشد
مزایای اسپن 40
-
سازگاری بالا با روغنها و چربیهای گیاهی و حیوانی
-
پایداری حرارتی مناسب در فرآیندهای تولید
-
غیرسمی و بیخطر در غلظتهای مجاز
-
بهبود بافت و ظاهر محصول نهایی
-
افزایش ماندگاری امولسیونها
ایمنی و نگهداری اسپن 40
-
ایمنی: در غلظتهای مجاز ایمن است، اما بلع مستقیم یا تماس طولانی با پوست توصیه نمیشود.
-
PPE (تجهیزات حفاظت فردی): دستکش، ماسک گردوغبار و عینک ایمنی در هنگام کار با پودر یا موم جامد
-
شرایط نگهداری:
-
در ظروف دربسته، به دور از نور مستقیم خورشید و رطوبت
-
دمای نگهداری بین 15–30 °C
-
دور از منابع حرارتی و مواد اکسیدکننده قوی
-
اسپن 60
اسپن 60 (Sorbitan Monostearate) یک امولسیفایر غیریونی است که از واکنش سوربیتول با اسید استئاریک بهدست میآید. این ماده بهدلیل سازگاری بالا با روغنها و توانایی پایدارسازی امولسیونهای آب در روغن (W/O) بهطور گسترده در صنایع غذایی، آرایشی، دارویی و شیمیایی استفاده میشود. ظاهر آن بهصورت موم یا پودر زرد کمرنگ بوده و بهخوبی در روغنها و حلالهای آلی حل میشود اما در آب عملاً نامحلول است.
ساختار شیمیایی اسپن 60
-
نام شیمیایی: سوربیتان مونو استئارات
-
فرمول شیمیایی: C₂₄H₄₆O₆
-
شماره CAS: 1338-41-6
-
نوع ترکیب: استر غیریونی حاصل از استری شدن سوربیتول با اسید استئاریک
-
HLB: حدود 4.7 – مناسب برای امولسیونهای W/O
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اسپن 60
-
ظاهر فیزیکی: موم جامد زرد کمرنگ تا قهوهای روشن
-
بو: ملایم و تقریباً بیبو
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.03 g/cm³
-
نقطه ذوب: 53–57 °C
-
حلالیت: نامحلول در آب، محلول در روغنها و حلالهای آلی
-
پایداری حرارتی: مقاوم در برابر دماهای فرآیندی معمول در صنایع غذایی و آرایشی
کاربردهای اسپن 60
-
صنایع غذایی:
-
بهبود بافت و پایداری محصولات مانند مارگارین، خامههای غیرلبنی، شکلات و کیک
-
جلوگیری از کریستالیزاسیون چربی
-
-
صنایع آرایشی و بهداشتی:
-
امولسیفایر در کرمها، لوسیونها و بالمها
-
افزایش پایداری ترکیبات روغنی در فرمولاسیونها
-
-
صنایع دارویی:
-
کمک به انتشار کنترلشده مواد فعال دارویی
-
بهبود پایداری سوسپانسیونها و کرمهای دارویی
-
-
صنایع شیمیایی:
-
پایدارکننده در روانکارها، روغنهای صنعتی و واکسها
-
معایب اسپن 60
-
نامحلول بودن در آب که نیاز به ترکیب با امولسیفایرهای HLB بالا دارد
-
در مصرف بیشازحد میتواند بافت محصول را تغییر دهد
-
محدودیتهای استفاده در صنایع غذایی و دارویی طبق استانداردهای بینالمللی
مزایای اسپن 60
-
سازگاری بالا با چربیها و روغنها
-
پایداری حرارتی خوب در فرآیندهای تولید
-
غیرسمی و بیخطر در دوزهای مجاز
-
افزایش ماندگاری و کیفیت امولسیونها
-
قابلیت ترکیبپذیری بالا با سایر امولسیفایرها
ایمنی و نگهداری اسپن 60
-
ایمنی: در غلظتهای مجاز ایمن است، ولی تماس مستقیم طولانی با پوست یا چشم توصیه نمیشود.
-
PPE: دستکش، ماسک و عینک ایمنی در حین کار
-
شرایط نگهداری:
-
در ظروف دربسته و مقاوم
-
بهدور از رطوبت و نور مستقیم خورشید
-
دمای نگهداری بین 15–30 °C
-
دور از مواد اکسیدکننده قوی
-
اسپن 80
اسپن 80 (Span 80) یا سوربیتان مونو اولئات یک امولسیفایر غیر یونی پرکاربرد است که از استر شدن سوربیتول و اسید اولئیک تولید میشود. این ماده به دلیل داشتن HLB پایین (حدود 4.3)، بیشتر بهعنوان امولسیفایر آب در روغن (W/O) در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و شیمیایی استفاده میشود.
ساختار شیمیایی اسپن 80
-
نام شیمیایی: Sorbitan monooleate
-
فرمول شیمیایی: C₂₄H₄₄O₆
-
نوع ترکیب: استر اسید چرب با سوربیتول
-
ساختار مولکولی: شامل یک هسته سوربیتان (سوربیتول دهیدراته) و یک زنجیره اسید اولئیک
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اسپن 80
-
ظاهر: مایع غلیظ قهوهای مایل به زرد
-
حلالیت در آب: نامحلول (قابل پراکندگی در آب با استفاده از کو-امولسیفایرها)
-
چگالی (در 20°C): حدود 0.986 g/cm³
-
نقطه انجماد: حدود 5°C
-
HLB: حدود 4.3 (مناسب برای امولسیونهای W/O)
-
پایداری: پایدار در pH خنثی، اما حساس به محیطهای اسیدی یا قلیایی شدید
کاربردهای اسپن 80
-
صنایع غذایی: تهیه امولسیونهای پایدار در مارگارین، سسها و محصولات لبنی
-
آرایشی-بهداشتی: کرمها، لوسیونها و محصولات روغنی با فاز پیوسته چربی
-
صنایع دارویی: سیستمهای دارورسانی چربیدوست
-
صنایع رنگ و پوشش: پایدارسازی رنگدانهها در محیطهای غیرقطبی
-
فرمولاسیون سموم کشاورزی: امولسیونسازی ترکیبات روغنی
معایب اسپن 80
-
حلالیت پایین در آب (نیاز به ترکیب با امولسیفایرهای HLB بالا برای برخی فرمولها)
-
پایداری کمتر در pH بسیار بالا یا پایین
-
امکان ایجاد حساسیت پوستی در برخی افراد در دوز بالا
مزایای اسپن 80
-
ایجاد امولسیونهای پایدار W/O
-
غیرسمی و مورد تأیید در بسیاری از استانداردهای غذایی و بهداشتی (با محدودیت مصرف)
-
سازگاری بالا با انواع روغنها و چربیها
-
کمک به افزایش ویسکوزیته و قوام امولسیون
ایمنی و نگهداری اسپن 80
-
شرایط نگهداری: در محیط خنک، خشک و دور از نور مستقیم آفتاب
-
بستهبندی: معمولاً در بشکههای پلاستیکی یا فلزی دربسته
-
ایمنی: غیرخطرناک در شرایط معمول مصرف، اما در صورت تماس مستقیم با چشم باید با آب شسته شود
اسید استیک
اسید استیک با فرمول شیمیایی CH₃COOH، یکی از سادهترین و پرکاربردترین اسیدهای کربوکسیلیک است. این ماده که به نام جوهر سرکه نیز شناخته میشود، ترکیب اصلی سرکه خوراکی است و عامل ایجاد طعم ترش آن محسوب میشود. در دمای اتاق، استیک اسید به صورت مایعی بیرنگ با بوی تند و نافذ وجود دارد. این اسید به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی خود، در بسیاری از صنایع کاربرد دارد.
ساختار اسید استیک
ساختار مولکولی اسید استیک از یک گروه متیل (−CH₃) و یک گروه کربوکسیل (−COOH) تشکیل شده است. این دو گروه از طریق پیوند کربن–کربن به هم متصلاند. گروه کربوکسیل عامل اسیدی بودن ترکیب است، زیرا در محلولهای آبی توانایی آزاد کردن پروتون (H⁺) دارد.ویژگیهای اسید استیک
- حالت فیزیکی: مایع بیرنگ در دمای اتاق
- نقطه ذوب: 16.6°C – در زیر این دما، به صورت جامد بلوری در میآید که به آن "استیک اسید گلاسیال" (Glacial Acetic Acid) گفته میشود
- نقطه جوش: حدود 118–119°C در فشار 1 اتمسفر
- بو: بوی تند، نافذ و مشابه سرکه (تحریککننده در غلظت بالا)
- حلالیت: کاملاً محلول در آب، الکلها، اتر و اکثر حلالهای آلی قطبی
- اسیدیته: اسید ضعیف با pKa ≈ 4.76 – در محلولهای آبی بهطور ناقص یونیزه میشود
- خورندگی: در غلظتهای بالا خورنده بوده و ممکن است موجب سوختگی شیمیایی پوست و چشم شود
- قابلیت اشتعال: قابل اشتعال است؛ بخارات آن میتوانند با هوا مخلوطهای انفجاری تشکیل دهند
- چگالی: حدود 1.049 g/cm³ در 25°C
کاربردهای اسید استیک
استیک اسید به دلیل versatility (چندکاره بودن) در واکنشها و خواصش، در صنایع بسیاری مورد استفاده قرار میگیرد: این ماده ماننده اسید فرمیک در صنایع شیمیایی کاربردهای فراوانی دارد:- تولید وینیل استات مونومر (VAM): برای ساخت چسبها، رزینها و پلیمرها
- تولید استرهای استیک مانند:
- اتیل استات: حلال در لاک ناخن، رنگها، چسبها
- بوتیل استات: حلال در رنگها و جوهرها
- سنتز اسید ترفتالیک خالص (PTA): ماده اولیه برای تولید PET در بطریها و الیاف پلیاستر
- شرکت در سنتز داروها، آنتیبیوتیکها، ترکیبات بیولوژیک
- به عنوان تنظیمکننده pH و تثبیتکننده رنگ در رنگرزی و چاپ پارچهها
- به عنوان تنظیمکننده اسیدیته و نگهدارنده (افزودنی غذایی با کد E260)
- ماده اصلی در تولید سرکه و طعمدهنده در سسها، ترشیها و کنسروها
- صنایع لاستیک و پلاستیک: به عنوان کاتالیزور یا اصلاحکننده واکنش
- تولید حشرهکشها و علفکشها
- استفاده به عنوان حلال صنعتی برای حلکردن رزینها، رنگها و روغنها
مزایای اسید استیک
- فراوانی و دسترسی بالا: یکی از مهمترین اسیدهای آلی تولیدشده در مقیاس صنعتی
- چندکاره بودن شیمیایی: شرکت در واکنشهای استری، پلیمریزاسیون، اکسایش و احیاء
- قابلیت نگهدارندگی: به دلیل خاصیت اسیدی، رشد میکروبها را مهار میکند
- اسیدیته ملایم و کنترلپذیر: برای فرمولاسیونهای حساس مناسب است
- زیستتخریبپذیر: در طبیعت بهسرعت به CO₂ و H₂O تبدیل میشود
معایب اسید استیک
- خورندگی: در غلظتهای بالا برای پوست، چشم و دستگاه تنفس خطرناک است
- بوی تند و آزاردهنده: تنفس بخارات غلیظ آن ممکن است باعث سرفه و تحریک شود
- قابلیت اشتعال: بخارات آن با هوا تشکیل مخلوطهای انفجاری میدهد؛ باید دور از شعله نگهداری شود
- نقطه انجماد بالا: در مناطق سردسیر بهراحتی منجمد میشود
- سمیت استنشاقی در غلظت بالا: ممکن است موجب آسیب ریوی شود
ایمنی و نگهداری اسید استیک
| مشخصه | جزئیات |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | CH₃COOH |
| CAS Number | 64-19-7 |
| نام آیوپاک | Ethanoic Acid |
| شکل ظاهری | مایع شفاف بیرنگ با بوی تند (شبیه سرکه) |
| درجه خطر | خورنده، قابل اشتعال، تحریککننده تنفس |
| طبقهبندی GHS | Flammable (Cat 3) / Corrosive (Cat 1A) / Acute Tox. Cat 4 |
خطرات ایمنی اسید استیک
| نوع تماس | پیامدها و خطرات |
|---|---|
| تماس با پوست | سوختگی شیمیایی، قرمزی، التهاب شدید |
| تماس با چشم | آسیب جدی قرنیه، خطر نابینایی |
| استنشاق بخارات | تحریک مجاری تنفسی، سردرد، سرفه، تنگی نفس |
| بلعیدن | سوزش شدید گلو و دستگاه گوارش، خطرناک و کشنده در مقادیر بالا |
| واکنشپذیری شیمیایی | با بازهای قوی، پراکسیدها و اکسیدکنندهها واکنش شدید دارد |
تجهیزات حفاظت فردی
| مورد | تجهیزات پیشنهادی |
|---|---|
| دستکش | نیتریل یا PVC مقاوم در برابر اسید |
| عینک ایمنی | عینک آزمایشگاهی با محافظ جانبی |
| ماسک تنفسی | ماسک فیلتردار (کارتریج بخارات آلی – در غلظت بالا) |
| لباس محافظ | لباس مخصوص (روپوش یا پیشبند PVC/PE) |
| تهویه محیطی | اجباری در محیط بسته – فن تخلیه یا هود آزمایشگاهی |
شرایط نگهداری اسید استیک
| پارامتر | شرایط توصیهشده |
|---|---|
| دمای نگهداری | 10 تا 30°C – دور از منبع حرارت و تابش مستقیم |
| ظرف نگهداری | مخازن فولادی با پوشش ضد اسید یا ظروف HDPE ضخیم |
| جلوگیری از تماس با | بازهای قوی، فلزات فعال، پرکسیدها، مواد اکسیدکننده |
| قابلیت اشتعال | بله – نقطه اشتعال: ~39°C |
| مواد اطفا حریق | فوم مقاوم الکل، CO₂، پودر خشک |
| برچسب ایمنی | خورنده، آتشزا، هشدار تنفسی – طبق GHS/CLP |
اسید اولئیک
اسید اولئیک یک اسید چرب غیر اشباع از نوع امگا-۹ است که بهطور طبیعی در بسیاری از چربیها و روغنهای گیاهی و حیوانی یافت میشود. این ترکیب در صنایع شیمیایی، آرایشی، دارویی و غذایی کاربرد گستردهای دارد. فرمول شیمیایی آن C₁₈H₃₄O₂ است و در دمای اتاق به صورت مایع روغنی، بیرنگ تا زرد کمرنگ دیده میشود.
ساختار شیمیایی اسید اولئیک
به طور کلی اولئیک اسید از ۱۸ اتم کربن تشکیل شده که دارای یک پیوند دوگانه در موقعیت نهم (cis-9-octadecenoic acid) است. این ساختار منجر به خواص فیزیکی خاصی مانند نقطه ذوب پایین و روان بودن در دمای اتاق میشود.
ساختار شیمیایی:
-
فرمول مولکولی: C₁₈H₃₄O₂
-
وزن مولکولی: 282.47 گرم بر مول
-
گروه عاملی: کربوکسیلیک اسید
-
پیوند دوگانه: در موقعیت C9=C10 (ساختار cis)
ویژگیهای اسید اولئیک
-
مایع بیرنگ تا زرد کمرنگ در دمای اتاق
-
محلول در الکل، اتر و اکثر حلالهای آلی
-
غیر فرار، بدون بو یا با بوی خفیف چربی
-
نقطه ذوب: ۱۳-۱۴ درجه سانتیگراد
-
نقطه جوش: ۳۶۰ درجه سانتیگراد (تجزیه میشود)
-
دارای خاصیت امولسیونسازی و روانکننده طبیعی
کاربردهای اسید اولئیک
اسید اولئیک به دلیل خواص منحصربهفردش در صنایع مختلف کاربرد دارد:
-
صنایع آرایشی و بهداشتی: در تهیه کرمها، لوسیونها، صابونها و امولسیونها
-
صنایع غذایی: به عنوان افزودنی مجاز چرب و طعمدهنده
-
صنایع دارویی: به عنوان حامل دارو یا حلال چربیدوست
-
صنایع شیمیایی: بهعنوان ماده اولیه تولید سورفکتانتها و استرها
-
روانکننده صنعتی: در فرمولاسیون روانکنندههای فلزی و صنعتی
-
تولید پلاستیک و لاستیک: به عنوان نرمکننده
معایب اسید اولئیک
-
حساسیت پوستی در برخی افراد هنگام استفاده موضعی
-
نقاط ضعف در پایداری حرارتی بالا
-
در صورت مصرف بیش از حد در رژیم غذایی ممکن است به چاقی کمک کند
-
در دماهای پایین میتواند سفت یا رسوب کند
مزایای اسید اولئیک
-
زیستتجزیهپذیر و دوستدار محیط زیست
-
غیر سمی و ایمن برای کاربردهای دارویی و آرایشی
-
در دسترس بودن بالا و قیمت مناسب
-
خواص امولسیونسازی و نرمکنندگی قوی
-
قابلیت ترکیب با سایر ترکیبات شیمیایی برای تولید محصولات پیشرفته
ایمنی و نگهداری اسید اولئیک
| مشخصه | وضعیت ایمنی |
|---|---|
| شماره CAS | 112-80-1 |
| کد خطر GHS | فاقد طبقهبندی خطرناک |
| برچسب ایمنی | 🚫 خورنده نیست، 🟢 ایمن در شرایط معمول |
| درجه سمیت | بسیار پایین، زیستسازگار |
اثرات تماس با بدن
| مسیر تماس | اثرات احتمالی |
|---|---|
| تماس پوستی | معمولاً ایمن؛ در برخی افراد حساس، ممکن است باعث التهاب جزئی شود |
| تماس با چشم | ممکن است باعث تاری موقت یا تحریک خفیف شود |
| استنشاق | در حالت آئروسل، ممکن است باعث تحریک خفیف مجاری تنفسی گردد |
| بلعیدن | ایمن در گرید خوراکی؛ در گرید صنعتی توصیه نمیشود |
تجهیزات حفاظت فردی اسید اولئیک
در عملیات صنعتی و هنگام حمل یا بستهبندی عمده:
-
دستکش نیتریل یا لاتکس (در صورت تماس طولانی)
-
عینک ایمنی ساده
-
تهویه طبیعی محیط کافی است
-
در حالت آئروسل یا اسپری: استفاده از ماسک ساده گرد و غبار
شرایط نگهداری بهینه اسید اولئیک
| ویژگی | شرایط توصیهشده |
|---|---|
| دمای نگهداری | بین 15 تا 25 درجه سانتیگراد |
| ظروف نگهداری | درامهای پلیاتیلنی، بشکه فلزی ضدزنگ، ظروف شیشهای دربدار |
| حساسیت به نور | نور مستقیم خورشید باعث اکسیداسیون و بوی نامطبوع میشود |
| حساسیت به حرارت | در دمای بالا احتمال اکسید شدن و تخریب ساختار وجود دارد |
| ناسازگاریها | اکسیدکنندههای قوی مانند پرمنگنات پتاسیم یا اسید نیتریک |
| پایداری شیمیایی | پایدار در شرایط نرمال، اما حساس به اکسیداسیون |
اسید اولئیک
اسید اولئیک یک اسید چرب تکغیراشباع از خانواده اولئوکمیکالها است که عمدتاً از روغنهای گیاهی و چربیهای حیوانی استخراج میشود. بهدلیل پایداری اکسیداتیو مناسب، سازگاری فرمولاسیونی و ایمنی نسبی، در طیف وسیعی از صنایع از شوینده و آرایشیبهداشتی تا روانکارها، رنگ و رزین و صنایع غذایی کاربرد دارد.
ساختار شیمیایی
اسید اولئیک دارای فرمول شیمیایی C₁₈H₃₄O₂ (یا C₉H₁₇–CH=CH–(CH₂)₇–COOH) و نام سیستماتیک cis-9-octadecenoic acid است. وجود یک پیوند دوگانه سیس در کربن ۹ دلیل اصلی سیالیت بالاتر و نقطه ذوب پایینتر آن نسبت به اسیدهای چرب اشباع است. این ساختار، اسید اولئیک را به یک ماده اولیه شیمیایی ایدهآل برای سنتز مشتقاتی مانند صابونهای فلزی (اولئاتها)، استرهای چرب و سورفکتانتها تبدیل میکند.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی
اسید اولئیک بهطور معمول مایعی روغنی، بیرنگ تا کهربایی کمرنگ با بوی ملایم است. جرم مولی آن حدود 282.47 g/mol و چگالی در 25 °C نزدیک به 0.89 g/cm³ است. نقطه ذوب در محدوده 13–16 °C قرار دارد (در دماهای اتاق مایع میماند) و نقطه جوش اسمی نزدیک 360 °C گزارش میشود اما در فشار اتمسفریک تمایل به تجزیه حرارتی دارد؛ لذا برای عملیات واحد، تبخیر و تقطیر در خلأ توصیه میشود. در آب نامحلول است اما در حلالهای آلی مانند اتانول، ایزوپروپانول، هگزان، تولوئن و روغنهای معدنی امتزاجپذیر است. شاخصهای متداول کنترل کیفیت صنعتی عبارتاند از: عدد ید (معمولاً حدود (198–202 mg KOH/g)، اندیس پراکسید (بهعنوان شاخص اکسیداسیون) و رنگ (مقیاس Lovibond یا Gardner).
کاربردهای اسید اولئیک
بهدلیل سازگاری شیمیایی و زیستمحیطی، اسید اولئیک در زنجیرههای تأمین مختلف نقش محوری دارد:
-
آرایشیبهداشتی و شویندهها: بهعنوان امولسیفایر، سورفکتانت غیریونی/آنیونی (پس از تبدیلات شیمیایی)، حلال سبز و نرمکننده در کرمها، لوسیونها، صابونهای دستساز و صنعتی.
-
روانکارها و فلزکاری: تولید استرهای چرب با ویسکوزیته و شاخص اصطکاک مطلوب برای روغنهای هیدرولیک، برشکاری و ضدزنگها؛ اولئاتهای فلزی (کلسیم/سدیم/آلومینیوم) بهعنوان غلیظکننده گریس و پایدارکننده فیلم روغنی استفاده میشوند.
-
رنگ، رزین و چاپ: بهبود ترشوندگی، جریانپذیری و تثبیت رنگدانهها؛ سنتز آلکید رزینها و افزودنیهای دیسپرسکننده.
-
غذایی (گرید مجاز): بهعنوان حامل لیپوفیل، عامل فرمولاسیونی و بهبوددهنده بافت/دهانحسی در برخی محصولات (مطابق استانداردهای ملی و بینالمللی).
-
کشاورزی و بیوپلیمرها: پایه تولید امولسیونهای روغن در آب، حامل آفتکشهای فرمولاسیونشده و سنتز پلاستیسایزرهای زیستپایه.
-
دارویی/بهداشتی: در برخی دارو-فرمولاسیونها بهعنوان پرمئاسیونانهنسر پوستی و حامل لیپوفیل (طبق فارماکوپه و فقط با گرید دارویی).
نکته مهندسی: برای طراحی فرمولاسیون پایدار، نسبت اشباع/غیراشباع و توزیع ایزومری (cis/trans) در اسید اولئیکِ تأمینشده بر رئولوژی و پایداری اکسیداتیو محصول نهایی اثرگذار است.
معایب اسید اولئیک
گرچه اسید اولئیک مادهای همهفنحریف است، اما محدودیتهایی دارد که در تصمیمگیری خرید باید لحاظ شود:
-
حساسیت اکسیداتیو: بهویژه در حضور نور/حرارت/فلزات واسطه دچار واکنشهای پراکسیداسیون میشود؛ کنترل اندیس پراکسید و استفاده از آنتیاکسیدانها ضروری است.
-
پراکندگی کیفیت در منابع خوراک: منشأ خوراک (نخل، کلزا، آفتابگردان، تالو) بر عدد ید، رنگ و بو اثر میگذارد و نیازمند COA/SDS و نمونهگیری پیش از خرید عمده است.
-
رفتار دمایی: نزدیک نقطه ذوب ممکن است دچار کدرشدگی/کریستالیزاسیون موضعی شود که حمل و پمپاژ را دشوار میکند.
-
حساسیتهای کاربردی: در برخی فرمولها، حضور اسیدهای چرب آزاد زیاد میتواند pH یا پایداری امولسیون را مختل کند و نیاز به خنثیسازی جزئی (صابونسازی کنترلشده) دارد.
مزایای اسید اولئیک
دلایل اصلی جذابیت اسید اولئیک برای زنجیره تأمین صنعتی عبارتاند از:
-
زیستپایه و در دسترس: مشتق از روغنهای گیاهی و چربیهای حیوانی؛ قابلیت تأمین پایدار با هزینه رقابتی.
-
چندمنظورگی فرمولاسیونی: تولید اولئاتهای فلزی، استرهای عملکردی و سورفکتانتهای متنوع؛ سازگار با طیف وسیعی از حلالهای آلی و روغنها.
-
ایمنی نسبی و انطباقپذیری مقرراتی: در گریدهای غذایی/آرایشی/دارویی (مطابق استانداردهای مربوطه) قابل استفاده است.
-
مزیت فرآیندی: بهبود لغزندگی، ترشوندگی و دیسپرسینگ در رنگ و رزین؛ ارتقای خاصیت ضدسایش در روانکارهای صنعتی.
-
ارزش اقتصادی: نسبت قیمت به کارایی مناسب، کاهش وابستگی به مواد پتروشیمیایی در بسیاری از فرمولها.
ایمنی و نگهداری اسید اولئیک
برای بهرهگیری ایمن و اقتصادی از اسید اولئیک، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
-
اسناد ایمنی و کیفیت: دریافت و بررسی SDS و COA شامل عدد ید، عدد اسیدی، اندیس پراکسید، رنگ و رطوبت.
-
انبارش: در ظروف دربسته (گالنی، درام استیل یا IBC روکشدار)، در محیط خنک، خشک و تاریک؛ تماس با هوای گرم و نور مستقیم را به حداقل برسانید. استفاده از نیتروژنبلنکت برای مخازن حجیم به کاهش اکسیداسیون کمک میکند.
-
سازگاری مواد: دور از اکسیدکنندههای قوی، اسیدهای معدنی قوی و نمکهای فلزی واسطه نگهداری شود.
-
حملونقل: معمولاً در رده کالاهای خطرناک پرریسک طبقهبندی نمیشود؛ بااینحال رعایت دستورالعملهای بهداشت، ایمنی و محیطزیست (HSE) و برچسبگذاری الزامی است.
-
کاربری و PPE: استفاده از دستکش نیتریل/لاتکس، عینک ایمنی و پیشبند هنگام انتقال/نمونهگیری؛ در صورت تماس پوستی، شستوشو با صابون ملایم و آب کافی.
-
کنترل اکسیداسیون: افزودن آنتیاکسیدانهای مجاز (مانند BHT در گرید صنعتی یا آنتیاکسیدانهای مجاز غذایی/آرایشی) و چرخش موجودی (FIFO) برای حفظ کیفیت.
-
شرایط فرایندی: برای پمپاژ در دماهای پایین، گرمایش جزئی (۴۰–۵۰ °C) با مبدل حرارتی و پایش نقاط داغ جهت جلوگیری از تیرهشدن توصیه میشود.
نتیجهگیری
اسید اولئیک با ماهیت زیستپایه، سازگاری فرمولاسیونی عالی و ارزش اقتصادی رقابتی، یکی از ارکان سبد مواد اولیه شیمیایی برای صنایع شوینده، آرایشیبهداشتی، رنگ و رزین، روانکار و غذایی است. موفقیت در استفاده صنعتی از این ماده به انتخاب گرید مناسب (صنعتی/غذایی/دارویی)، کنترل شاخصهای کیفی و طراحی صحیح زنجیره نگهداری و حمل وابسته است. تیم فروش و فنی «تأمین کالا تک» آمادگی دارد با ارائه نمونه، SDS/COA، مشاوره فرمولاسیون و راهکارهای تأمین پایدار، ریسکهای عملیاتی شما را کاهش داده و بهرهوری فرایندی را افزایش دهد.