اسید اوگزالیک
اسید اوگزالیک یک ترکیب آلی دیکربوکسیلیک اسیدی با فرمول شیمیایی C₂H₂O₄ است که در طبیعت بهصورت کریستالهای بیرنگ و بیبو یافت میشود. این اسید بهطور طبیعی در برخی گیاهان مانند ریواس، اسفناج و چغندر وجود دارد و بهصورت صنعتی نیز برای استفاده در صنایع مختلف تولید میشود. اسید اوگزالیک بهویژه بهدلیل خاصیت قوی کلاتهکنندگیاش با فلزات، در صنایع تمیزکننده، نساجی، چرم و داروسازی کاربرد دارد.
ساختار
اسید اوگزالیک سادهترین دیکربوکسیلیک اسید است.
-
فرمول شیمیایی: C₂H₂O₄ یا (COOH)₂
-
این ماده از دو گروه کربوکسیلیک متصل به یکدیگر تشکیل شده است.
-
بهشکل جامد بلوری و بهصورت دیهیدرات (دارای دو مولکول آب) در دمای محیط پایدار است.
ویژگیها
-
جرم مولی: 90.03 گرم بر مول
-
نقطه ذوب: 101 تا 102 درجه سانتیگراد (برای دیهیدرات)
-
انحلالپذیری: بسیار محلول در آب و الکل
-
شکل ظاهری: بلورهای سفید رنگ
-
pH محلول آبی: حدود 1.3 (اسیدی قوی در محلولهای رقیق)
-
قابلیت کلاته کردن یونهای فلزی مانند کلسیم، آهن، منیزیم
کاربردها
اسید اوگزالیک در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد، از جمله:
-
صنعت پاککنندهها: حذف زنگزدگی، لکههای جوهر و لکههای معدنی
-
صنعت نساجی و رنگرزی: سفیدکننده و عامل تثبیت رنگ
-
در صنایع چرمسازی: برای پاکسازی و آمادهسازی سطح چرم
-
در آزمایشگاههای شیمیایی: بهعنوان عامل استاندارد و معرف شیمیایی
-
داروسازی: در برخی فرآیندهای تولید دارو و تصفیه مواد اولیه
-
صنعت چوب: برای روشن کردن رنگ چوب و حذف لکههای فلزی
-
کشتار آفات زنبورعسل: بهصورت کنترلشده برای مقابله با کنه واروآ (Varroa)
معایب
-
سمی بودن بالا: مصرف یا تماس با پوست میتواند خطرناک باشد
-
خطر خوردگی: بر پوست، چشم و مجاری تنفسی اثرات تحریککننده دارد
-
اثرات زیستمحیطی: در صورت تخلیه بیرویه میتواند به منابع آبی آسیب بزند
-
خطر کریستالسازی در کلیهها: در صورت مصرف انسانی، احتمال تشکیل سنگ کلیه
مزایا
-
کارایی بالا در حذف رسوبات و لکهها
-
در دسترس بودن و قیمت مناسب
-
قدرت بالای اتصال به یونهای فلزی
-
دوستدار محیط زیست در کاربردهای صنعتی کنترلشده