استریل‌ الکل (Sterile Alcohol)یک محلول الکلی استریل‌شده، معمولاً بر پایه اتانول ۷۰٪ یا ایزوپروپانول ۷۰٪ است که در شرایط کنترل‌شده، استریل و فاقد میکروب و ذرات معلق تولید می‌شود. این ماده به‌عنوان ضدعفونی‌کننده سریع و مؤثر در محیط‌های پزشکی، آزمایشگاهی، دارویی و صنعتی شناخته می‌شود .

ساختار شیمیایی استریل‌ الکل

• ماده مؤثر اصلی: اتانول (CH₃CH₂OH, CAS 64-17-5) یا ایزوپروپانول (CH₃CHOHCH₃, CAS 67-63-0) 
• حامل: آب مقطر استریل‌شده برای حفظ غلظت ضدعفونی، معمولاً بین ۷۰–۷۵٪ (v/v)
• ساختار محلول: محلولی شفاف، همگن و بدون آلودگی میکروبی‌ که ضمن فسفریزه‌سازی، قابلیت نفوذ به دیواره سلولی باکتری‌ها را دارد 
• غلظت ۷۰٪ به‌دلیل اثر بهینه ضدعفونی (نفوذ به پروتئین و غشاء سلولی میکروب‌ها) مورد استفاده قرار می‌گیرد .

ویژگی‌های استریل‌ الکل

• مایع بی‌رنگ یا کم‌رنگ با بوی الکلی یا کمی آروماتیک
• نقطه جوش: اتانول 78.2 °C؛ ایزوپروپانول ≈ 82.6 °C
• محلول‌پذیری: هر دو در آب و برخی حلال‌های آلی کاملاً محلول هستند
• نقطه اشتعال: پایین (قابل اشتعال شدید)
• استریل و فاقد میکروارگانیسم: فیلتر شده (مثلاً 0.2 μm) و گاهی تابش گاما 

کاربردهای استریل‌ الکل

• استریل الکل به عنوان ضدعفونی کننده قبل از تزریقات یا جراحی کاربرد دارد.
• ضدعفونی سطوح تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی
• مواد اولیه در تولید ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست
• استریل ابزار آزمایشگاهی و زیست‌پزشکی
• ضدعفونی سطوح در خطوط تولید داروسازی و واکسن
• ضدعفونی تجهیزات و لوازم آرایشی و پزشکی
• کاربرد در محیط‌های صنعتی حساس مانند اتاق عمل و آزمایشگاه‌های ویروسی (BSL-2/3)

کاربردهای صنعتی استریل‌ الکل

• پزشکی و بیمارستانی
• آزمایشگاهی و زیست‌پزشکی
• صنایع دارویی و تولید واکسن
• آرایشی و بهداشتی
• شوینده و ضدعفونی صنعتی

مزایای استریل‌ الکل

• ضدعفونی سریع و گسترده علیه باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها 
• غیرخورنده برای فلزات و بسیاری از سطوح حساس
• بدون نیاز به آبکشی پس از استفاده
• قابل استفاده در محیط‌های استریل مانند اتاق عمل و آزمایشگاه‌های ویروسی
• سازگاری با پوست (در گریدهای حاوی مرطوب‌کننده یا گلیسیرین)
• تبخیر سریع و بدون باقی‌ماندن آثار بر سطوح

معایب استریل‌ الکل

• قابل اشتعال بسیار بالا — نیازمند کنترل دقیق محیط نگهداری
• خشکی پوست در استفاده‌های مکرر (اگر مرطوب‌کننده نداشته باشد)
• غیرفعال در برابر باکتری‌هایی با پوشش اسپور
• نیاز به بسته‌بندی کاملاً استریل و مقاوم به تبخیر
• عمر مفید کوتاه پس از باز شدن به‌ویژه در برخی بسته‌بندی‌ها