کلسیم دی استات
کلسیم دی استات (Calcium Diacetate) یک ترکیب شیمیایی با فرمول است. این ماده به صورت پودر کریستالی سفید رنگ یافت می‌شود و معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه است. نام‌های دیگر این ترکیب شامل استات کلسیم و اتانوات کلسیم می‌باشد. شکل بدون آب آن بسیار آب‌دوست (هیگروسکوپیک) است، به همین دلیل معمولاً به صورت مونوهیدرات () عرضه می‌شود.
ساختار کلسیم دی استات
مولکول کلسیم دی استات از یک یون کلسیم () و دو یون استات () تشکیل شده است. یون کلسیم به عنوان کاتیون مرکزی عمل کرده و با دو گروه استات که هر کدام دارای یک بار منفی هستند، پیوند یونی برقرار می‌کند. ساختار کریستالی آن می‌تواند بسته به حضور مولکول‌های آب (در حالت هیدراته) متفاوت باشد.
ویژگی‌های کلسیم دی استات
- شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
- بو: معمولاً بدون بو یا با بوی ضعیف سرکه
- حلالیت: به خوبی در آب حل می‌شود. حلالیت آن در متانول کم و در استون، اتانول و بنزن نامحلول است.
- جرم مولی: حدوداً (برای فرم بدون آب)
- نقطه ذوب: در حدود تجزیه می‌شود.
- چگالی: تقریباً
- pH محلول آبی: محلول آبی آن خنثی یا کمی قلیایی است (pH در محدوده 6.3 تا 9.6 برای محلول 10%).
- آب‌دوستی: فرم بدون آب آن به شدت رطوبت هوا را جذب می‌کند.
مزایای کلسیم دی استات
- منبع کلسیم: به عنوان یک منبع کلسیم در مکمل‌های غذایی و دارویی استفاده می‌شود.
- نگهدارنده مواد غذایی: به عنوان افزودنی غذایی (با کد E263) برای جلوگیری از رشد کپک و افزایش ماندگاری محصولات پخته شده مانند نان و کیک کاربرد دارد.
- تنظیم کننده pH: در صنایع غذایی به عنوان بافر و تنظیم کننده اسیدیته عمل می‌کند.
- تثبیت کننده: به عنوان تثبیت کننده رنگ در صنعت نساجی و بهبود دهنده بافت در برخی محصولات غذایی (مانند سبزیجات و میوه‌های کنسرو شده) استفاده می‌شود.
- ایمنی نسبی: به طور کلی در مقادیر مجاز مصرف، غیر سمی در نظر گرفته می‌شود.
- حلالیت مناسب در آب: این ویژگی استفاده از آن را در فرمولاسیون‌های مختلف آسان می‌کند.
معایب کلسیم دی استات
- عوارض گوارشی: مصرف بیش از حد یا در افراد حساس ممکن است منجر به عوارض گوارشی خفیفی مانند نفخ، یبوست و گاز معده شود.
- جذب رطوبت: خاصیت آب‌دوستی فرم بدون آب آن نیازمند شرایط نگهداری مناسب (محیط خشک) است.
- تداخلات دارویی: مانند سایر مکمل‌های کلسیم، ممکن است با جذب برخی داروها تداخل داشته باشد. بنابراین، مشورت با پزشک قبل از مصرف همزمان با سایر داروها ضروری است.
- خطر هایپرکلسمی: مصرف بی‌رویه و بیش از دوز توصیه شده می‌تواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسمی) شود که عوارض خاص خود را دارد.
کاربردهای کلسیم دی استات
کلسیم دی استات به دلیل خواص متنوع خود در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد:
- صنایع غذایی:
- به عنوان نگهدارنده (ضد کپک) در نان، شیرینی‌جات، و سایر محصولات پخته شده.
- به عنوان تنظیم کننده pH و بافر.
- به عنوان تثبیت کننده و سفت کننده بافت در برخی محصولات غذایی مانند توفو (به عنوان جایگزین بهتر برای سولفات کلسیم) و سبزیجات کنسرو شده.
- در تولید آبنبات، دسرها و پودینگ‌ها.
- در غذای حیوانات.
- صنایع دارویی:
- به عنوان عامل بافر در داروها.
- به عنوان مکمل کلسیم برای درمان یا پیشگیری از کمبود کلسیم.
- برای کنترل سطح بالای فسفات خون در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی (به عنوان بایندر فسفات).
- صنایع نساجی:
- به عنوان تثبیت کننده رنگ.
- صنایع شیمیایی:
- به عنوان کاتالیزور در برخی واکنش‌های شیمیایی.
- در گذشته به عنوان ماده اولیه برای تولید استون.
- تصفیه فاضلاب:
- برای حذف فسفات از فاضلاب.
- تولید صابون:
- به عنوان قلیا در تولید برخی صابون‌ها.
- تولید ژل آتش‌زا:
- محلول اشباع کلسیم استات در الکل، ژل نیمه جامد و قابل اشتعالی تشکیل می‌دهد.
کوکامید
کوکامید (Cocamide) یک ترکیب آمیدی غیر‌یونی است که از واکنش بین اسیدهای چرب روغن نارگیل و آمین‌ها مانند اتانول آمین یا دی‌اتانول‌آمین (DEA) حاصل می‌شود. رایج‌ترین شکل آن:
-
Cocamide DEA: دی‌اتانول‌آمید مشتق شده از اسیدهای چرب نارگیل
-
فرمول شیمیایی عمومی:
R-CO-N(CH₂CH₂OH)₂
(R زنجیره آلکیلی 12 تا 18 کربنه از روغن نارگیل)
ویژگی‌های کوکامید
| ویژگی | مقدار یا توضیح |
|---|---|
| شکل ظاهری | مایع چسبناک زرد مایل به قهوه‌ای روشن |
| بو | بوی ملایم چرب/صابون‌مانند |
| چگالی (25°C) | 0.98 – 1.01 g/cm³ |
| نقطه جوش | بالاتر از 250°C (با تجزیه) |
| ویسکوزیته (25°C) | 2000 – 3000 cP |
| pH محلول 10% | حدود 9.5 – 10.5 |
| انحلال‌پذیری در آب | محلول جزئی – پایدار در امولسیون |
| پایداری در pH | پایدار بین 4 تا 11 |
| سازگاری | با سورفکتانت‌های آنیونی، غیر‌یونی و کاتیونی |
کاربردهای کوکامید
کوکامیدها به‌عنوان مواد چندمنظوره در صنایع زیر به‌کار می‌روند:
محصولات مراقبت شخصی:
-
شامپو، صابون مایع، ژل حمام، شوینده صورت
-
افزایش‌دهنده کف و ویسکوزیته
-
نرم‌کننده پوست و مو
شوینده‌های خانگی و صنعتی:
-
مایع ظرفشویی، پاک‌کننده چندمنظوره
-
تثبیت‌کننده کف و عامل ضخیم‌کننده
کاربرد صنعتی:
-
عامل امولسیون‌ساز در روانکارهای صنعتی
-
ضدالکتریسیته ساکن در منسوجات
مزایای کوکامید
-
زیست‌تجزیه‌پذیر و پایه گیاهی (مشتق از روغن نارگیل)
-
سازگار با پوست، pH ملایم
-
مؤثر در آب‌های سخت
-
تقویت‌کننده کف و نرم‌کنندگی محصول نهایی
-
مناسب برای فرمول‌های بدون سولفات
معایب کوکامید
-
در حضور نیتریت‌ها ممکن است نیتروزامین‌ها (ترکیبات بالقوه سرطان‌زا) تشکیل دهد
-
در دماهای بالا یا pH ناپایدار ممکن است باعث اکسید شدن و تغییر رنگ شود
-
غلظت بالا ممکن است باعث تحریک پوستهای حساس شود
ایمنی و نگهداری کوکامید
| مورد ایمنی | شرح کاربردی |
|---|---|
| تماس با پوست | ایمن در غلظت‌های معمول – دستکش برای تماس طولانی توصیه می‌شود |
| تماس با چشم | ممکن است تحریک کند – شست‌وشوی فوری با آب |
| استنشاق بخارات | در حالت معمول بخار خاصی ندارد |
| نقطه اشتعال | بالاتر از 200°C |
| انبارداری | درام‌های HDPE یا بشکه‌های فلزی – محیط خنک، خشک، دور از نور مستقیم |
| سازگاری شیمیایی | ناسازگار با عوامل اکسیدکننده قوی |
| پایداری محیطی | قابل تجزیه زیستی – کم‌خطر برای اکوسیستم‌ها |
| مدت نگهداری توصیه‌شده | 12 تا 18 ماه |
گرید بطری
پلی‌اتیلن ترفتالات (PET)
پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) یک پلیمر ترموپلاستیک چندمنظوره است که به‌طور گسترده‌ای در صنعت بسته‌بندی، به‌ویژه برای تولید بطری‌ها استفاده می‌شود. رزین PET گرید بطری نوعی PET تخصصی است که برای برآورده کردن الزامات بسته‌بندی در صنایع نوشیدنی، مواد غذایی و دارویی طراحی شده است. 🔹 یکی از مزایای کلیدی پلی اتیلن ترفتالات گرید بطری ایمنی غذایی آن است که مطابق با استانداردهای جهانی نظارتی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و سازمان ایمنی غذایی اروپا (EFSA) می‌باشد. 🔹 با افزایش نگرانی‌ها درباره پایداری محیط‌زیست، مواد PET گرید بطری در حال توسعه هستند تا مقادیر بیشتری از مواد بازیافتی را شامل شوند، درحالی‌که استحکام ساختاری و ایمنی خود را حفظ می‌کنند.ساختار PET گرید بطری
PET یک پلیمر ترموپلاستیک نیمه‌بلوری از خانواده پلی‌استرها است. 🔹 ساختار PET گرید بطری از زنجیره‌های بلند مولکولی تشکیل شده است که از طریق فرآیند پلیکوندانسیون اسید ترفتالیک (TPA) و اتیلن گلیکول (EG) تولید می‌شود. ✅ واحد تکرارشونده در PET: {-O-CH₂-CH₂-O-CO-C₆H₄-CO-} ✅ این ساختار شامل بخش‌های زیر است:- گروه‌های استری (-COO-) → باعث افزایش انعطاف‌پذیری و دوام می‌شود.
- حلقه‌های بنزن (C₆H₄) → به افزایش سختی و استحکام کمک می‌کند.
- پیوندهای اتری (-O-) → فرآیندپذیری و پایداری حرارتی را بهبود می‌بخشد.
ویژگی‌های PET گرید بطری
رزین PET گرید بطری دارای ترکیبی منحصر‌به‌فرد از ویژگی‌های فیزیکی، مکانیکی، حرارتی، شیمیایی و ممانعت‌کنندگی است، که آن را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بسته‌بندی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها تبدیل می‌کند. ✅ شفافیت بالا، وزن سبک و سطح صاف، که بطری‌ها را براق و جذاب می‌کند. ✅ استحکام و سختی بالا، مقاومت در برابر ضربه و ترک‌خوردگی، که دوام بطری‌ها را در حین حمل‌ونقل تضمین می‌کند. ✅ انعطاف‌پذیری بالا، که امکان قالب‌گیری به شکل‌های مختلف را فراهم می‌کند، درحالی‌که سختی مناسبی برای حفظ استحکام ساختاری دارد. ✅ محدوده دمایی مناسب:- دمای انتقال شیشه‌ای (Tg): حدود ۷۵–۸۰ درجه سانتی‌گراد
- نقطه ذوب (Melting Point): بین ۲۵۰–۲۶۵ درجه سانتی‌گراد
کاربردهای PET گرید بطری
🔹 PET گرید بطری به دلیل ایمنی و انعطاف‌پذیری بالا در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. ۱. صنعت مواد غذایی و نوشیدنی- بطری‌های نوشابه و آب: بسته‌بندی انواع نوشیدنی‌های گازدار و غیرگازدار
- ظروف لبنی و آبمیوه: بسته‌بندی شیر، نوشیدنی‌های ماست و آبمیوه‌های تازه
- بسته‌بندی روغن خوراکی و چاشنی‌ها: روغن‌های خوراکی، سس‌ها و سرکه
- بطری‌های دارویی: بسته‌بندی شربت‌های دارویی و مکمل‌های ویتامینی
- بسته‌بندی محصولات آرایشی و بهداشتی: شامپو، لوسیون، کرم‌ها و مواد آرایشی
- مواد شیمیایی خانگی و صنعتی: بسته‌بندی مواد شوینده، پاک‌کننده‌ها و حلال‌ها
- ظروف آزمایشگاهی: بسته‌بندی استریل مواد شیمیایی و معرف‌ها
مزایای گرید بطری
-
شفافیت بالا (به‌ویژه در PET Bottle Grade)
گرید بطری در پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) دارای شفافیت نوری فوق‌العاده است که آن را برای بطری‌های نوشیدنی، آب معدنی و بسته‌بندی مواد غذایی ایده‌آل می‌سازد. -
استحکام مکانیکی مناسب
این گریدها مقاومت بسیار خوبی در برابر فشار داخلی (CO₂ در نوشیدنی‌های گازدار) دارند. پلیمرهایی مانند PET در گرید بطری قابلیت مقاومت بالا در برابر ترک‌خوردگی دارند. -
قابلیت فرآیند بالا
گرید بطری، به‌ویژه PET و HDPE، در فرآیندهای تزریق پریفرم و کشش-بادکنکی (Stretch Blow Molding) بسیار عملکرد مناسبی دارند. -
مقاومت شیمیایی مناسب
HDPE Bottle Grade برای نگهداری محصولات شوینده، بهداشتی و دارویی مقاومت بسیار خوبی در برابر ترکیبات شیمیایی دارد. -
سازگاری با بازیافت
گرید بطری PET کاملاً قابل بازیافت بوده و دارای بازار ثانویه قوی برای الیاف مصنوعی، بسته‌بندی و ورق‌های پلاستیکی است. -
پایداری در برابر رطوبت و گاز
بسته به نوع پلیمر، بسیاری از گریدهای بطری دارای ممانعت خوبی در برابر عبور گاز و بخار آب هستند که موجب افزایش عمر مفید محصول داخل بطری می‌شود.معایب گرید بطری
-
حساسیت به UV (در PET و HDPE بدون افزودنی)
در معرض نور خورشید، بدون افزودنی مقاوم‌کننده، پلیمرهای گرید بطری می‌توانند تجزیه شوند یا زرد شوند. -
محدودیت حرارتی
بیشتر گریدهای بطری برای نگهداری مایعات داغ مناسب نیستند. PET Bottle Grade دمای عملکرد محدودی دارد (حدود 60-70°C). -
جذب رطوبت (در PET)
این ماده خاصیت جذب رطوبت دارد که در زمان فرآیند، باید کاملاً خشک شود؛ در غیر این صورت موجب تخریب زنجیره و کاهش کیفیت می‌شود. -
هزینه فرآیند بازیافت در برخی گریدها
به‌رغم قابلیت بازیافت، هزینه تفکیک و فرآوری مجدد بعضی بطری‌ها می‌تواند بالا باشد، به‌ویژه در بطری‌های رنگی یا چندلایه. -
نیاز به افزودنی برای خواص خاص
برای استفاده در بطری‌های مقاوم به UV یا با خاصیت ضدمیکروبی، باید افزودنی‌هایی خاص استفاده شود که هزینه تولید را افزایش می‌دهند.
-
جمع‌بندی
✅گرید بطری، به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، به‌طور گسترده‌ای در صنایع بسته‌بندی مواد غذایی، نوشیدنی، دارویی و صنعتی استفاده می‌شود. ✅ این ماده به دلیل شفافیت بالا، استحکام مکانیکی مناسب، پایداری شیمیایی و ایمنی غذایی، گزینه‌ای ایده‌آل برای تولید بطری‌های پلاستیکی است. ✅ گرید پت بطری ۱۰۰٪ قابل‌بازیافت است و به توسعه راهکارهای پایدار برای بسته‌بندی کمک می‌کند.
گلیسیرین مونو استئارات
گلیسرول مونواستئارات، که به عنوان GMS نیز شناخته می‌شود، نوعی مونوگلیسرید است که اغلب به عنوان یک امولسیفایر، عامل غلیظ کننده و تثبیت کننده در غذا، داروها و لوازم آرایشی استفاده می‌شود. به صورت پودری سفید، بی‌بو و کمی شیرین با خاصیت جذب رطوبت ظاهر می‌شود. از نظر شیمیایی، استری است که از گلیسرول و اسید استئاریک تشکیل شده است. علاوه بر این، معمولاً در مکمل‌های هیدراتاسیون مورد استفاده در فرمولاسیون‌های ورزشی و تمرینی به کار میرود.
ساختار گلیسیرین مونو استئارات
ساختار گلیسرین مونواستئارات (Glycerol monostearate) شامل یک اسکلت گلیسرول (پروپان-1،2،3-تریول) است که یکی از گروه‌های هیدروکسیل (-OH) آن به اسید استئاریک (یک اسید چرب زنجیره بلند با 18 اتم کربن) استری شده است. دو گروه هیدروکسیل باقی‌مانده روی گلیسرول آزاد می‌مانند و آن را به یک مونوگلیسرید تبدیل می‌کنند.
فرمول شیمیایی : C₂₁H₄₂O₄
نام IUPAC: گلیسرول مونواستئارات
خواص گلیسیرین مونو استئارات
گلیسرین مونواستئارات (GMS) پودری سفید، بی‌بو و پوستهای یا جامد مومی شکل با طعم کمی شیرین است. این ماده رطوبت‌گیر است، به این معنی که می‌تواند رطوبت هوا را جذب کند. در حالی که در آب نامحلول است، به خوبی در آب داغ پراکنده می‌شود و در روغن‌ها و حلال‌های آلی حل می‌شود. GMS با نقطه ذوب حدود 55-65 درجه سانتی‌گراد (131-149 درجه فارنهایت)، از نظر شیمیایی از گلیسرول استری شده با اسید استئاریک تشکیل شده است که به آن خواص آب‌دوست و آب‌گریز می‌دهد. این ماهیت آمفیفیلیک آن را به یک امولسیفایر مؤثر تبدیل می‌کند و اجازه می‌دهد آب و روغن در فرمولاسیون‌های مختلف با هم مخلوط شوند. علاوه بر امولسیون، GMS به عنوان یک عامل غلیظ کننده، عامل ضد چسبندگی، مرطوب کننده و تثبیت کننده عمل می‌کند. این ماده بافت را بهبود می‌بخشد، ماندگاری را افزایش می‌دهد و از خشکی در محصولاتی از غذا و داروها گرفته تا لوازم آرایشی و مراقبت از پوست جلوگیری می‌کند.
کاربردهای گلیسیرین مونو استئارات
صنایع غذایی
گلیسیرین مونو استئارات در صنایع غذایی کابردهای زیادی دارد که به شرح ذیل است.- به عنوان یک امولسیفایر در محصولات پخته شده، محصولات لبنی و مارگارین برای جلوگیری از جدا شدن روغن و آب عمل می‌کند.
- با حفظ رطوبت، بافت و نرمی نان، کیک و شیرینی را بهبود می‌بخشد.
- در بستنی و دسرهای منجمد برای جلوگیری از تشکیل کریستال‌های یخ و افزایش خامه‌ای بودن استفاده می‌شود.
- به عنوان یک عامل ضد بیات شدن در محصولات پخته شده عمل می‌کند و ماندگاری را افزایش می‌دهد.
صنعت داروسازی
- به عنوان یک تثبیت کننده در فرمولاسیون‌های قرص برای افزایش قوام دارو استفاده می‌شود.
- به عنوان یک عامل آزاد کننده کنترل شده در سیستم‌های تحویل دارو عمل می‌کند.
- به تولید کپسول‌ها و پوشش‌ها برای بهبود حلالیت و جذب کمک می‌کند.
لوازم آرایشی و مراقبت شخصی
- در لوسیون‌ها، کرم‌ها و مرطوب کننده‌ها به عنوان یک غلیظ کننده و نرم کننده برای بهبود بافت یافت می‌شود.
- در محصولات مراقبت از مو برای ایجاد نرمی و آبرسانی استفاده می‌شود.
-
گلیسیرین مونو استئارات برای پوست به عنوان یک مرطوب کننده در محصولات مراقبت از پوست صورت در جلوگیری از خشکی کاربرد دارد.
مکمل‌های ورزشی و سلامتی
- در پودرهای هیدراتاسیون و نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای بهبود جذب آب گنجانده می‌شود.
- به حفظ هیدراتاسیون عضلات و جلوگیری از کم‌آبی بدن در طول ورزش‌های شدید کمک می‌کند.
کاربردهای صنعتی
- در فرآوری پلاستیک و پلیمر به عنوان روان کننده و عامل ضد الکتریسیته ساکن استفاده می‌شود.
- در موم‌ها و پولیش‌ها برای بهبود قوام یافت می‌شود.
- به عنوان یک عامل ضد کف در برخی از فرآیندهای صنعتی عمل می‌کند.
خرید گلیسیرین مونو استئارات
قیمت گلیسیرین مونو استئارات
قیمت گلیسیرین مونو استئارات (GMS) وابسته به گرید محصول،میزان خلوص و برند تولیدکننده دارد همچنین نوسانات بازار جهانی مواد اولیه، هزینه‌های حمل‌ونقل و نرخ ارز نیز از عوامل تأثیرگذار بر قیمت نهایی این ماده به‌شمار می‌روند. برای دریافت قیمت به‌روز گلیسیرین مونو استئارات و مشاوره در انتخاب گرید مناسب، کارشناسان ما آماده ارائه اطلاعات تخصصی و تأمین سریع محصول بر اساس نیاز شما هستند.
مزایای گلیسیرین مونو استئارات
-
✅ بهبود بافت و پایداری محصول: در صنایع غذایی و آرایشی، GMS به بهبود قوام و یکنواختی محصولات کمک می‌کند.
-
✅ عامل امولسیون‌کننده قوی: در ترکیب آب و روغن عملکرد بسیار خوبی دارد، به همین دلیل در کرم‌ها، لوسیون‌ها و مارگارین کاربرد فراوانی دارد.
-
✅ افزایش عمر مفید محصولات: به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، باعث جلوگیری از فساد زودهنگام مواد غذایی یا محصولات مراقبت از پوست می‌شود.
-
✅ کاربرد گسترده و ایمن: در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی، آرایشی و حتی پلاستیک‌ها کاربرد دارد.
-
✅ پایداری حرارتی مناسب: در برابر حرارت مقاومت خوبی دارد و در فرآیندهای تولید صنعتی به راحتی استفاده می‌شود.
معایب گلیسیرین مونو استئارات
-
حساسیت به دوز مصرفی: در صورت استفاده بیش از حد، ممکن است باعث تغییر بافت یا طعم محصولات غذایی شود.
-
نیاز به کنترل کیفیت دقیق: برخی گریدهای پایین‌تر ممکن است ناخالصی داشته باشند که بر کیفیت محصول نهایی تأثیر منفی می‌گذارد.
-
تداخل با برخی ترکیبات فعال: در فرمولاسیون‌های خاص، ممکن است عملکرد برخی ترکیبات دیگر را کاهش دهد.
-
محدودیت در محصولات طبیعی یا ارگانیک: اگرچه GMS ایمن است، اما برخی برندها با استانداردهای خاص ممکن است استفاده از آن را محدود کنند.
-
تفاوت گلیسیرین تری استئارات و گلیسیرین مونو استئارات
گلیسیرین تری استئارات (GTS) و گلیسیرین مونو استئارات (GMS) هر دو از مشتقات استری گلیسرول و اسید استئاریک هستند، اما تفاوت ساختاری و عملکردی مهمی دارند که بر نوع کاربرد آن‌ها در صنایع مختلف تأثیرگذار است و هر کدام کارایی منحصر به فردی در صنایع دارد.همچنین در ادامه ما مقاله‌ای درمورد تفاوت گلیسرول مونو استئارات و گلیسرول مونو استئارات ۴۰ نوشتیم که اطلاعات بیشتری درمورد این به دست آورید.
مونو اتانول امین
ساختار مونو اتانول آمین
- فرمول IUPAC: 2-Aminoethan-1-ol (۲-آمینواتان-۱-اول)
- ساختار مولکولی: مولکولی دو عاملی با گروه‌های –NH₂ و –OH
- خانواده شیمیایی: ساده‌ترین عضو اتانول‌آمین‌ها (Ethanolamines)
ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی مونو اتانول آمین
- ظاهر: مایع ویسکوز، بی‌رنگ، بوی آمونیاکی
- چگالی (20 °C): ۱.۰۱۱۷ g/cm³
- نقطه ذوب: ۱۰.۳ °C
- نقطه جوش: ۱۷۰ °C
- فشار بخار (20 °C): حدود 64 Pa
- pKa (25 °C): ۹.۵۰
- حلالیت در آب: کاملاً محلول در آب و الکل‌ها
- ویسکوزیته (20 °C): ۲۳.۲ mPa·s
- ضریب شکست نور (nD): ۱.۴۵۳۹
مزایای مونو اتانول آمین
- جذب مؤثر گازهای اسیدی (CO₂ و H₂S) در واحدهای تصفیه گاز (Amine Gas Treating)
- عملکرد به عنوان خنثی‌کننده و امولسیفایر قابل تنظیم در شوینده‌ها و محصولات آرایشی–بهداشتی
- استفاده به عنوان واسطه شیمیایی در تولید پلیمرها، داروها، رنگ‌ها و رزین‌ها
- کاتالیزور در ساخت فوم‌های پلی‌یورتان و برخی واکنش‌های صنعتی
معایب و محدودیت‌های مونو اتانول آمین
- خورندگی و تحریک‌کنندگی بالا: تماس مستقیم باعث سوختگی پوست و چشم می‌شود.
- بخارات محرک: استنشاق بخارات می‌تواند باعث تحریک دستگاه تنفسی شود؛ مواجهه مزمن خطرناک است.
- سمیت خوراکی: LD₅₀ خوراکی در موش ≈ 3320 mg/kg (سمیت متوسط)
- خطرات زیست‌محیطی: برای آبزیان مضر است؛ بنابراین قبل از دفع باید خنثی‌سازی یا رقیق‌سازی شود.
کاربردهای مونو اتانول آمین
- تصفیه گاز (Gas Sweetening): حذف CO₂ و H₂S از گاز طبیعی، گازهای فرآیندی و دودکش نیروگاه‌ها
- شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها: به عنوان عامل امولسیون‌کننده و تنظیم‌کننده pH در شوینده‌های صنعتی، آرایشی و خانگی
- صنعت بتن: افزودنی برای بهبود روانی بتن و کاهش نفوذپذیری
- واسطه شیمیایی: در تولید EDTA، داروها، رنگ‌ها، رزین‌ها و سورفکتانت‌ها
ایمنی و نگهداری مونو اتانول آمین
- کلاس خطر GHS:
- H314: ایجاد سوختگی شدید پوست و آسیب چشمی
- H335: تحریک سیستم تنفسی
- تجهیزات حفاظت فردی (PPE):
- لباس مقاوم در برابر مواد شیمیایی
- دستکش نیتریل
- عینک ایمنی یا شیلد محافظ چشم
- ماسک تنفسی در محیط‌های بسته
- شرایط انبارداری:
- محیط خشک، خنک و دارای تهویه مناسب
- دور از منابع حرارت، جرقه و اکسیدکننده‌ها
- ظروف محکم و دربسته با برچسب واضح
- اقدامات اضطراری:
- تماس پوستی ← شست‌وشوی فوری با آب فراوان
- تماس چشمی ← شست‌وشوی حداقل ۱۵ دقیقه + مراجعه پزشکی
- استنشاق ← انتقال فرد به هوای تازه
- نشت یا ریزش ← جمع‌آوری با مواد جاذب خشک و جلوگیری از انتشار بخار
هیدروکسید پتاسیم %90
ساختار شیمیایی هیدروکسید پتاسیم %90
- نام شیمیایی: Potassium Hydroxide
- فرمول شیمیایی: KOH
- شماره CAS: 1310-58-3
- ساختار: یونی – شامل یون‌های K⁺ و OH⁻
- وزن مولکولی: 56.11 g/mol
- شکل بلوری: کریستالی سفید، بی‌بو، جاذب رطوبت (Hygroscopic) و همچنین دارای خاصیت جذب CO₂ از هوا
- شماره EC: 215-181-3
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی هیدروکسید پتاسیم %90
-
- حالت فیزیکی: جامد (Flake / Pellet) – سفید رنگ
- خلوص: حداقل 90% (گرید صنعتی)
- چگالی (در 20°C): 2.12 g/cm³
- نقطه ذوب: 360°C (با تجزیه جزئی در دماهای بالا)
- نقطه جوش: 1320°C (تجزیه در دمای بالا، قبل از تبخیر کامل)
- pH محلول آبی 1%: حدود 13.5 – 14 (در 25°C)
- حلالیت در آب (20°C): بسیار بالا – حدود 1100 g/L (واکنش شدیداً گرمازا)
- واکنش با آب: شدیداً گرمازا (Exothermic)
- انحلال‌پذیری در اتانول: بالا (برخلاف NaOH)
- فشار بخار: صفر (غیر فرار)
کاربردهای هیدروکسید پتاسیم %90
- صنایع شوینده:
- تولید مایع ظرفشویی و صابون مایع پتاسیمی
- جایگزین NaOH در برخی شوینده‌های ملایم‌تر
- صنایع غذایی (E525):
- تنظیم‌کننده pH (Food Grade)
- نرم‌کردن زیتون، تهیه نوشیدنی‌های قلیایی
- صنایع شیمیایی:
- سنتز ترکیبات پتاسیمی
- تولید باتری‌های قلیایی
- تهیه کودهای پتاس بالا (K₂CO₃ و K₃PO₄)
- کشاورزی:
- ساخت محلول‌های تقویتی و کنترل آفات با pH قلیایی
- متالورژی و باتری‌سازی:
- الکترولیت در باتری‌های Ni-Cd و Ni-MH
- تمیزکننده سطوح فلزی و حذف سولفور
مزایای هیدروکسید پتاسیم %90
- باز قوی‌تر نسبت به سدیم هیدروکسید در برخی واکنش‌ها
- انحلال سریع و کامل در آب و الکل
- مناسب برای واکنش‌هایی که نیاز به یون پتاسیم دارند
- قابلیت حمل و ذخیره‌سازی آسان در حالت جامد
معایب هیدروکسید پتاسیم %90
- قیمت بالاتر نسبت به NaOH
- خورندگی شدید برای پوست، چشم و فلزات سبک
- جاذب شدید رطوبت → نیازمند بسته‌بندی ضد رطوبت و محیط خشک
- واکنش گرمازا با آب → ریسک پاشش و سوختگی
ایمنی و نگهداری هیدروکسید پتاسیم %90
- طبقه‌بندی GHS: H314: ایجاد سوختگی شدید پوست و آسیب جدی به چشم (Skin Corr. 1A)
- PPE مورد نیاز: دستکش مقاوم شیمیایی، عینک ایمنی، شیلد محافظ، ماسک گردوغبار
- تماس با پوست / چشم: شست‌وشوی فوری با آب سرد به مدت حداقل 15 دقیقه و مراجعه به پزشک
- واکنش با آب: شدیداً گرمازا – احتمال پاشش یا جوشش ناگهانی
- شرایط نگهداری: مکان خشک، خنک، با تهویه مناسب، دور از رطوبت و CO₂
- بسته‌بندی صنعتی: کیسه‌های لمینت‌شده 25 کیلوگرمی، درام فلزی یا بشکه HDPE درب‌بندی‌شده
- ناسازگاری شیمیایی: اسیدهای قوی، فلزات سبک (آلومینیوم، روی)، مواد آلی کلردار