انیدرید استیک
انیدرید استیک، با فرمول مولکولی C₄H₆O₃ و شماره CAS 108-24-7، نوعی اسید انیدرید ساده و رایج است. این مایع بی‌رنگ با بویی تند و شبیه سرکه، اهمیت ویژه‌ای در واکنش‌های شیمیایی صنعتی مانند acetylation دارد. بازار آن به دلیل کاربرد در تولید استات سلولز (برای فیلتر سیگار)، دارو (آسپیرین و پاراستامول)، رزین‌ها، حلال‌ها و مواد منفجره صنعتی بسیار گسترش یافته است.
ساختار انیدرید استیک
-
فرمول شیمیایی: (CH₃CO)₂O با وزن مولکولی ~۱۰۲.۰۹ g/mol .
-
ساختار: دو گروه استیل متصل به یک اکسیژن مرکزی، ایجاد یک انیدرید ساده اسید کربوکسیلیک می‌کند
ویژگی‌های انیدرید استیک
| ویژگی | مقدار / واحد |
|---|---|
| حالت فیزیکی | مایع شفاف، بی‌رنگ با بوی تند |
| چگالی (20 °C) | ≈۱٫۰۸۲ g/cm³ |
| نقطه ذوب | ≈−۷۳ °C |
| نقطه جوش | ≈۱۳۹–۱۴۰ °C |
| فشار بخار (36 °C) | ~۱۰ mmHg |
| ضریب شکست | nD ≈۱٫۳۹۰ |
| حلالیت در آب | واکنش‌پذیر – به سرعت هیدرولیز می‌شود (≈۲٫۶٪ در ۲۰ °C) |
| نقطه اشتعال | ≈۱۲۹°F (۵۴ °C) |
| محدوده انفجار | 2.0–10.2٪ حجمی هوا |
| سمیت خوراکی (LD₅₀ rat) | ≈۱٫۷۸ g/kg |
مزایای انیدرید استیک
-
عامل اصلی استیلاسیون در سنتز تجاری آسپیرین و پاراستامول
-
تولید سلولز استات ویژه صنایع فیلتر و فیلم پلاستیکی، با مصرف بالا در بازار
-
سنتز رزین‌ها، داروها، رنگ، عطر و تفنگ‌سازی: از جمله کاربردهای خاص صنعتی
-
واسطه در تولید نشاسته اصلاح‌شده (E1414، E1420، E1422) در صنایع غذایی و دارویی
معایب انیدرید استیک
-
بسیار واکنش‌پذیر با آب و الکل؛ هیدرولیز گرمازا انجام می‌دهد و نباید با مواد ناسازگار تماس یابد
-
خطر بالا برای پوست، چشم و تنفس؛ در تماس یا استنشاق باعث سوختگی شدید می‌شود
-
قانون‌گذاری شدید: به‌عنوان پیش‌ماده هروئین توسط سازمان DEA لیست-II رتبه‌بندی شده و واردات/صادرات آن محدود است
-
آتش‌زا و خورنده فلزات؛ نگهداری و حمل‌ونقل با دقت ویژه نیاز دارد
کاربردهای انیدرید استیک
-
استیلاسیون اسید سالیسیلیک به آسپیرین
-
تولید سلولز استات برای فیلتر سیگار، فیلم‌سازی و الیاف نساجی
-
سنتز رزین‌ها، عطر، رنگ، پلیمر مخصوص و مواد منفجره
-
اصلاح نشاسته‌های غذایی مانند E1414–E1422
-
خشک‌کن مؤثر در برخی فرآیندهای شیمیایی و سنتز قوی
ایمنی و نگهداری انیدرید استیک
-
برچسب‌گذاری GHS: Danger – اشاره به خطرات H226، H302، H314، H330 .
-
PPE پیشنهادی: لباس شیمیایی مقاوم، عینک یا شیلد چشمی، دستکش نیتریل یا ویتون، دستگاه تنفسی مناسب برای ۵ ppm سقف ﴿ACGIH TLV، OSHA PEL﴾ .
-
شرایط ذخیره‌سازی: محیط خشک و تهویه‌دار، دور از رطوبت، شعله یا اسیدهای قوی. ظروف با درپوش مطمئن و برچسب خورده محترم باشند.
-
اقدامات اضطراری:
-
تماس چشم/پوست: شستشوی فوری و سریع
-
نشت: استفاده از خشک‌کننده جذب‌کننده، دور از منابع اشتعال
-
اطفای حریق: CO₂، پودر خشک یا کف مقاوم
-
