کلسیم استات
کلسیم استات نمک کلسیم اسید استیک است. این ترکیب معمولاً به شکل مونوهیدرات (Ca(CH₃COO)₂·H₂O) یافت میشود، زیرا فرم بدون آب آن جاذب رطوبت است (ناپایدار در رطوبت بالا). بوی ضعیف سرکه دارد یا ممکن است بدون بو باشد. حلالیت خوب آن در آب، استفاده از آن را در کاربردهای مختلف تسهیل میکند.
ساختار مولکولی کلسیم استات
هر مولکول کلسیم استات از کاتیون Ca²⁺ و دو آنیون استات (CH₃COO⁻) تشکیل شده است. این ترکیب یونی است، و در حالت جامد به صورت شبکه کریستالی یونی آرایش یافته است که بسته به حضور آب (در فرم مونوهیدرات یا بدون آب) تفاوت دارد.
ویژگیهای کلیدی کلسیم استات
- شکل ظاهری: پودر کریستالی سفید رنگ
- بو: بیبو یا با بوی بسیار ضعیف سرکه
- حلالیت: بسیار محلول در آب (34 g/100 mL در 0°C)، کممحلول در اتانول و تقریباً نامحلول در استون
- جرم مولی: 158.17 g/mol (بیآب)، 176.18 g/mol (مونوهیدرات)
- نقطه ذوب/تجزیه: حدود 160°C با تجزیه به CaCO₃، استیک اسید و آب
- pH محلول آبی: برای محلول 5–10% در آب: حدود 6.3 تا 9.5 (بسته به غلظت و دما)
- جذب رطوبت: فرم بیآب مقداری هیگروسکوپیک است، اما پایدار در ظروف دربسته
مزایای استفاده کلسیم استات
- منبع کلسیم غذایی یا دارویی: مکمل کلسیم (برای پوکی استخوان و هیپوکلسمی)
- نگهدارنده مواد غذایی: با کد E263، برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسمها
- تنظیمکننده pH: در داروها و غذاها بهعنوان بافر
- تثبیتکننده بافت: در کنسروها، سبزیجات و توفو
- ایمنی بالا: در دوز مجاز، توسط FDA و EFSA ایمن شناخته شده است
- بایندر فسفات: در بیماران دیالیزی برای کاهش سطح فسفات خون
معایب و ملاحظات کلسیم استات
- هیگروسکوپیک بودن: بستهبندی در ظروف مقاوم به رطوبت توصیه میشود
- تداخل دارویی: ممکن است جذب داروهای تیروئید، آنتیبیوتیکها و مکملهای آهن را کاهش دهد
- خطر هایپرکلسمی: در مصرف دوز بالا یا طولانیمدت، ممکن است منجر به افزایش سطح کلسیم خون شود
کاربردهای کلسیم استات
صنایع غذایی:
- نگهدارنده و بافری در نان، کیک، و خوراک دام
- تثبیت بافت و رنگ در سبزیجات و میوههای کنسروی
- عامل منعقدکننده در تهیه توفو
صنایع دارویی و پزشکی:
- مکمل کلسیم
- بایندر فسفات برای بیماران دیالیزی
- بافر در فرمولاسیون دارویی
صنایع نساجی:
- به عنوان دندانه (Mordant) در رنگرزی
صنایع شیمیایی:
- ماده اولیه در تولید استون (قدیمی؛ امروزه نادر)
- در تولید گریسها و صابونهای فلزی
- حذف یونهای سولفات از آب و فاضلاب
کاربردهای صنعتی دیگر:
- کاتالیزور در واکنشهای خاص
- ساخت ژلهای آتشزا با ترکیب با الکل
کاربردها
کاربردها | , , , |
---|
محصولات | چگالی (گرم بر میلیمتر مکعب) | فیزیکی | وزن مولکولی | pH (محلول آبی) | کاربردهای اصلی |
---|---|---|---|---|---|
استات کلسیم | 1.50 g/cm³ | پودر خشک / مایع / گلولههای کریستالی بزرگ | 15.817,00 | حدود 7.5 تا 8.2 (بسته به غلظت) | - افزودنی غذایی (E263) به عنوان نگهدارنده یا تثبیتکننده <br> - داروسازی (به عنوان اتصالدهنده فسفات در بیماران دیالیزی) <br> - تولید بیوپلیمرها <br> - تولید گچ |