دنس سودا

دنس سودا (Dense Soda Ash) یا کربنات سدیم سنگین یک نمک معدنی قلیایی با فرمول شیمیایی Na₂CO₃ است که در حالت جامد به‌صورت کریستال سفید، دانه‌درشت و بدون بو دیده می‌شود. این ماده برخلاف نوع سبک (Light Soda Ash)، دارای دانسیته بالاتر و سایز ذرات بزرگ‌تر است و در فرآیندهایی که نیاز به استحکام فیزیکی بیشتر یا سرعت انحلال کمتر دارند استفاده می‌شود.

ساختار شیمیایی دنس سودا

• نام شیمیایی: سدیم کربنات سنگین (Dense Sodium Carbonate)
• فرمول مولکولی:  Na₂CO₃
• ساختار: یون‌های Na⁺ و CO₃²⁻ در ساختار بلوری یونی
• شماره CAS:  497-19-8
• وزن مولکولی:  105.99 g/mol
• شماره EC: 207-838-8 

ویژگی‌های دنس سودا

• حالت فیزیکی: جامد، دانه‌درشت، کریستالی سفید
• چگالی ظاهری (20°C): حدود 1.04 g/cm³ –  بسته به فشردگی
• دانسیته بالک: 1.0 تا 1.2 g/cm³ (معمولاً 1.1 g/cm3)
• چگالی حقیقی: 2.53 g/cm³
• نقطه جوش: در دمای بالا تجزیه به Na₂O و CO₂
• pH  محلول آبی (1%): حدود 11.4 – 11.6
• ظاهر: فاقد بو، غیرخورنده در حالت معمولی اما قلیایی و تحریک‌کننده پوست و چشم
• پایداری شیمیایی: پایدار در شرایط عادی، اما در حضور رطوبت تمایل به کلوخه‌شدن دارد

کاربردهای دنس سودا

صنعت شیشه‌سازی

• یکی از سه ماده اصلی تولید شیشه (همراه با سیلیس و آهک)
• کاهش نقطه ذوب سیلیس و بهبود خواص شیشه مذاب

تصفیه آب

• تنظیم pH و کاهش سختی موقت آب
• خنثی‌سازی اسیدها و بهبود شرایط رسوب‌گیری

شوینده‌ها

• کاربرد در پودر لباسشویی صنعتی برای افزایش خاصیت قلیایی و حذف یون‌های سخت
• کمک به عملکرد مؤثر سورفکتانت‌ها

صنایع کاغذ و نساجی

• بازیافت الیاف سلولزی، پاکسازی خمیر کاغذ
• کنترل اسیدیته در فرایند رنگرزی و سفیدسازی

صنایع فلزی و پتروشیمی 

• کنترل pH در فرآیندهای استخراج فلز
• عامل پاک‌کننده قلیایی یا تنظیم‌کننده pH در واحدهای شیمیایی

مزایای دنس سودا

• تراکم بالا = مصرف کمتر در مقایسه با سودا سبک
• گرد و غبار کمتر = حمل و انبارداری ایمن‌تر
• پایداری شیمیایی و دمایی بالا
• مقرون‌به‌صرفه و در دسترس در مقیاس صنعتی
• سازگار با طیف وسیعی از سیستم‌های صنعتی

معایب دنس سودا

• قلیایی بودن زیاد → نیاز به مراقبت در تماس با پوست و چشم
• واکنش با اسیدها → تولید گرما و گاز CO₂
• در شرایط نامناسب → جذب رطوبت و کلوخه‌شدن (Cake Formation)
• الزام نگهداری در محیط خشک و دور از اسیدها

ایمنی و نگهداری دنس سودا

• طبقه‌بندی GHS: Irritant (تحریک پوست و چشم) – H319 و H315 
• تماس پوستی: استفاده از دستکش لاستیکی یا نیتریلی
• تماس چشمی: استفاده از عینک ایمنی یا محافظ صورت
• استنشاق گرد و غبار: استفاده از ماسک فیلتردار در محیط‌های بسته
• بسته‌بندی: کیسه‌های چندلایه 25 یا 50 کیلوگرمی – ضد رطوبت
• شرایط انبارداری: خشک، خنک، دور از مواد اسیدی و منابع رطوبت
• حمل و نقل: بدون طبقه‌بندی خطرناک – بار خشک معمولی