دی اتانول آمین

دی‌اتانول‌آمین (DEA) یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C₄H₁₁NO₂ است که دارای دو گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه آمین ثانویه (-NH-) می‌باشد. این ترکیب در دسته آمین‌های ثانویه و الکل‌های دو عاملی (دی‌الکانول‌ها) طبقه‌بندی می‌شود.

ساختار دی‌اتانول‌آمین: HO–CH₂–CH₂–NH–CH₂–CH₂–OH
ساختار مولکولی DEA به آن امکان می‌دهد تا به‌عنوان یک باز ضعیف، عامل امولسیون‌کننده، پایدارکننده pH، و کمپلکس‌کننده یون‌های فلزی استفاده شود.

ویژگی‌های دی‌اتانول‌آمین

ظاهر: مایع بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ، ویسکوز
بو: بوی آمینی ملایم
وزن مولکولی: 105.14 g/mol
نقطه جوش: 269°C در فشار اتمسفر
دانسیته (چگالی): 1.097 g/cm³ در 20–25°C
انحلال‌پذیری: کاملاً محلول در آب، اتانول، گلیسرول، اما در هیدروکربن‌ها نامحلول است
pH محلول آبی 1%: حدود 10–11.5

کاربردهای دی‌اتانول‌آمین

صنایع شوینده و آرایشی
- پایه فعال در تولید شامپو، صابون مایع، کرم و لوسیون
- عامل تنظیم‌کننده pH و امولسیون‌کننده پایدار
صنعت نفت و گاز
- جذب گازهای اسیدی مانند CO₂ و H₂S در واحدهای گاز شیرین‌کنی (Gas Treating)
- بازدارنده خوردگی در خطوط لوله
صنایع کشاورزی
- عامل کمپلکس‌کننده در کودهای مایع
- تثبیت‌کننده pH در فرمولاسیون سموم و قارچ‌کش‌ها
صنایع رنگ، جوهر و رزین
- کمک امولسیون‌کننده در رنگ‌های پایه آب
- افزایش ویسکوزیته و ماندگاری رنگ
صنایع سیمان و بتن
- به‌عنوان Grinding Aid در فرایند آسیاب سیمان
- بهبود روانی و مقاومت بتن در دماهای مختلف

مزایای دی اتانول آمین

چندکاره و اقتصادی برای صنایع مختلف
پایداری شیمیایی بالا در محیط قلیایی
حلالیت بالا در سیستم‌های آبی
ترکیب‌پذیری آسان با سورفکتانت‌ها، روغن‌ها و الکل‌ها

معایب دی اتانول آمین

تحریک‌کننده پوست و چشم در تماس مستقیم
امکان تشکیل نیتروزآمین‌های سرطان‌زا در حضور نیتریت‌ها
احتمال حساسیت‌زایی در استفاده طولانی‌مدت (به‌ویژه در محصولات آرایشی بدون شستشو)
نیاز به کنترل دقیق دوز در صنایع غذایی و دارویی

ایمنی و نگهداری (مطابق GHS و SDS)

H302: مضر در صورت بلع
H315: تحریک‌کننده پوست
H319: تحریک‌کننده شدید چشم
H351: احتمال سرطان‌زایی در مواجهه طولانی‌مدت (براساس طبقه‌بندی IARC گروه 2B)