دی اتیلن تری آمین
دی‌اتیلن‌تری‌آمین (DETA) یا 2,2′-ایمینودی‌اتیل‌آمین یک آمین سه‌عامله (triamine) است با فرمول شیمیایی C₄H₁₃N₃ که به‌صورت مایع بی‌رنگ تا زرد کمرنگ با بوی قوی آمونیاکی دیده می‌شود. این ترکیب به‌عنوان عامل پخت رزین‌های اپوکسی، عامل کمپلکس‌کننده و جاذب گازهای اسیدی در صنایع مختلف شناخته شده و در بازار صنعتی و شیمیایی جایگاه ویژه‌ای دارد.
ساختار شیمیایی دی اتیلن تری آمین
- فرمول مولکولی: C₄H₁₃N₃
- ساختار خطی: (NH₂–CH₂–CH₂)₂–NH
- نام IUPAC: N’-(2-aminoethyl)ethane-1,2-diamine
ویژگی‌های دی‌اتیلن‌تری‌آمین
- ظاهر: مایع بی‌رنگ تا زرد روشن، بوی آمونیاکی
- جرم مولکولی: 17 g/mol
- نقطه جوش: 207–208°C
- حلالیت در آب: کاملاً محلول در آب و حلال‌های قطبی
- pH محلول 1%: حدود 11.5–12 (باز نسبتاً قوی‌تر از آنچه ذکر شد)
- نقطه اشتعال: 94–98°C (کاپ بسته)
- ویسکوزیته (25°C): 2 mPa·s
- ضریب شکست (20°C): nD = 1.474–1.476
مزایای دی اتیلن تری آمین
- واکنش‌پذیری بالا با رزین‌های اپوکسی برای پخت سریع
- عملکرد به‌عنوان لیگاند سه‌دندانه در شیمی هماهنگ‌کننده
- قابلیت استفاده در جذب گازهای اسیدی (CO₂، H₂S) در صنایع نفت و گاز
- آب‌دوستی و قابلیت اختلاط بالا با آب و حلال‌های قطبی
- قیمت مناسب و دسترس‌پذیر بودن در گرید صنعتی
معایب دی اتیلن تری آمین
- خورندگی شدید و تحریک‌پذیری قوی پوست، چشم و مجاری تنفسی
- قابلیت جذب رطوبت (Hygroscopicity) ←نیاز به بسته‌بندی مناسب
- در مجاورت هوا و نور ممکن است به‌تدریج زرد شود (اکسیداسیون)
- بخارات آن سنگین‌تر از هوا بوده و تجمع آن می‌تواند خطرناک باشد
- بوی بسیار نافذ که کار در محیط بسته را دشوار می‌کند
کاربردهای دی اتیلن تری آمین
- صنایع رزین و چسب‌های اپوکسی: عامل پخت (curing agent) در چسب‌ها و کامپوزیت‌ها
- شیمی هماهنگ‌کننده: تشکیل کمپلکس‌های فلزی مانند [Co(dien)(NO₂)₃]
- صنعت نفت و گاز: جذب گازهای اسیدی (CO₂، H₂S)
- افزودنی‌ها در روان‌کننده‌ها و ضدخوردگی‌ها
- ماده اولیه در سنتز پلی‌آمیدها و رزین‌های پلیمری
ایمنی و نگهداری دی اتیلن تری آمین
- کد UN: UN 2079
- کلاس خطر: 8 (خورنده)
- گروه بسته‌بندی: II
- GHS (طبقه‌بندی):
- کلمه هشدار: خطر (DANGER)
- خطرات: H302 (خوراکی مضر)، H312 (تماس پوستی مضر)، H314 (ایجاد سوختگی پوستی و چشمی شدید)، H317 (حساسیت پوستی)، H334 (حساسیت تنفسی)
- PPE توصیه‌شده: دستکش نیتریل یا بوتیل، عینک ایمنی، ماسک فیلتر‌دار در فضاهای بسته
- انبارداری:
- در ظروف محکم، مقاوم در برابر خوردگی و درب‌دار
- محیط خشک و خنک (ترجیحاً زیر 15°C)
- دور از رطوبت شدید، مواد اکسیدکننده و اسیدهای قوی
