دی متیل اتانول آمین 60%
-N,Nدی‌متیل‌اتانول‌آمین (با نام‌های متداول DMAE یا DMEA) یک ترکیب آمین نوع سوم – الکل نوع اول است که اغلب به‌صورت محلول ۶۰٪ در آب در بازار عرضه می‌شود. این ماده به‌طور صنعتی از واکنش دی‌متیل‌آمین با اکسید اتیلن تولید می‌شود.
در صنایع مختلف به‌عنوان عامل واکنش‌دهنده، امولسیون‌کننده، کاتالیزور و افزودنی شیمیایی کاربرد گسترده‌ای دارد.
ساختار شیمیایی دی متیل اتانول آمین 60%
- فرمول مولکولی: C₄H₁₁NO
- جرم مولکولی: 14 g/mol
- ساختار نیمه‌اسکلت: (CH₃)₂N-CH₂-CH₂-OH
- نام IUPAC: 2-(Dimethylamino)ethanol
- شماره CAS: 108-01-0
ویژگی‌های N,N-دی‌متیل‌اتانول‌آمین (DMAE 60%)
- ظاهر: مایع بی‌رنگ تا زرد کم‌رنگ، بوی ماهیتی شبیه آمونیاک یا ماهی
- نقطه جوش: 134 – 136 °C (برای گرید ۹۹٪ خالص)
- حلالیت در آب: کاملاً محلول (هر نسبت)؛ معمولاً به‌صورت محلول 60٪ آبی عرضه می‌شود
- pH (محلول 10٪): حدود 3
- نقطه اشتعال (Flash Point, C.C.): ≈ 39°C ←مایع قابل اشتعال
- ضریب شکست (20°C): nD ≈ 1.438–1.439
مزایای دی متیل اتانول آمین 60%
- عملکرد دوگانه (آمین + الکل) ← واکنش‌پذیری بالا در شیمی آلی و صنایع رزین
- قابلیت جذب CO₂ در فرآیندهای شیرین‌سازی گاز
- بازی نسبتاً قوی برای تنظیم pH در فرمولاسیون‌های صنعتی
- محلول در آب و مناسب برای کاربردهای محلولی در مقیاس صنعتی
- استفاده به‌عنوان واسط سنتزی (intermediate) برای ساخت داروها و پلیمرها
معایب دی متیل اتانول آمین 60%
- خورنده قوی پوست، چشم و دستگاه تنفسی
- مایع قابل اشتعال (نقطه اشتعال پایین ≈ 39°C)
- در تماس با نیتریت‌ها ← احتمال تشکیل نیتروزآمین‌های سرطان‌زا
- بوی بسیار نافذ و آزاردهنده در غلظت بالا
- نیاز به شرایط نگهداری ویژه به‌دلیل فراریت و اشتعال‌پذیری
کاربردهای دی متیل اتانول آمین 60%
- صنعت شوینده و آرایشی: عامل بافر و امولسیون‌کننده
- رنگ و رزین: کاتالیزور، کمک‌واکنش‌گر و تنظیم‌کننده pH
- پالایش گاز: جذب گازهای اسیدی (CO₂، H₂S)
- مواد شیمیایی واسطه‌ای: تولید داروها، پلیمرها و سورفکتانت‌ها
- الکترونیک و صنایع خاص: کمک در سنتز مواد شیمیایی دقیق
ایمنی و نگهداری دی متیل اتانول آمین 60%
- طبقه‌بندی GHS:
- کلمه هشدار: DANGER
- خطرات اصلی:
- H226: مایع و بخار قابل اشتعال
- H302: مضر در صورت بلع
- H312: مضر در تماس پوستی
- H314: باعث سوختگی شدید پوست و آسیب جدی به چشم
- H332: مضر در صورت استنشاق
- دسته‌بندی‌ها: Skin Corr. 1B, Eye Dam. 1, Acute Tox. 3 (استنشاقی)
- تجهیزات حفاظت فردی (PPE):
- دستکش نیتریل یا بوتیل
- عینک ایمنی مقاوم در برابر پاشش
- ماسک فیلتر‌دار یا سیستم تهویه در محیط بسته
- شرایط نگهداری:
- در ظروف محکم و درب‌دار
- دمای زیر 30°C، دور از منابع حرارت و جرقه
- محیط خشک و تهویه‌شده
- دور از اسیدها، اکسیدکننده‌ها و ترکیبات نیتریتی (به‌دلیل تشکیل نیتروزآمین‌ها)
