الکل های چرب اتوکسیله
الکلهای چرب اتوکسیله (Fatty Alcohol Ethoxylates) دستهای از ترکیبات فعال سطحی (سورفکتانتها) هستند که از واکنش الکلهای چرب طبیعی یا سنتزی با اتیلن اکسید (EO) بهدست میآیند. این ترکیبات دارای ویژگیهای غیر یونی بوده و در طیف گستردهای از محصولات شوینده، آرایشی، صنعتی و کشاورزی بهکار میروند.
ساختار شیمیایی
- فرمول عمومی: R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
- جزء چرب (R): زنجیره آلکیل طبیعی (C₁₂–C₁₈) یا سنتزی
- واحدهای EO (n): معمولاً 1 تا 20 مول (بسته به نوع کاربرد)
ساختار ترکیبی شامل یک بخش آبگریز (زنجیره چرب) و یک بخش آبدوست (زنجیره اتوکسیلهشده) است که آن را به یک سورفکتانت مؤثر غیر یونی تبدیل میکند.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی
ویژگی | مقدار / توضیح |
---|---|
ظاهر | مایع یا خمیر نیمهجامد سفید/زرد کمرنگ |
pH (محلول 1%) | 5.5 – 7.5 (خنثی تا کمی اسیدی) |
نوع سورفکتانت | غیر یونی (Non-ionic) |
حلالیت در آب | بسیار خوب، بستگی به تعداد واحد EO دارد |
نقطه ابری (Cloud Point) | بسته به n و شرایط محیطی متغیر است |
فعالیت سطحی | بالا – کاهش کشش سطحی و کشش بین سطحی |
کاربردهای الکلهای چرب اتوکسیله
- صنایع شوینده خانگی و صنعتی:
- پایه در تولید مایع ظرفشویی، شوینده لباس، جرمگیر و پاککننده چندمنظوره
- مؤثر در فرمولاسیونهای کمکف یا کنترل کف
- محصولات آرایشی و مراقبت شخصی:
- امولسیفایر و مرطوبکننده در شامپو، کرم و لوسیون
- عامل پخشکننده در ماسکها و پاککنندههای صورت
- فرمولاسیون کشاورزی:
- ماده کمککننده پخش سموم و کودهای محلولپاشی
- صنایع نساجی و چرم:
- نرمکننده، روانکننده و عامل ضدالکتریسیته ساکن
- پوششها، رنگها و جوهر:
- پایدارکننده امولسیون و کمککننده به تر و پاشش بهتر رنگها
مزایای الکلهای چرب اتوکسیله
- بیبار یونی (Non-Ionic): سازگار با تمام سورفکتانتهای آنیونی، کاتیونی و آمفوتریک
- کف کنترلشده: مناسب برای سیستمهایی که کف زیاد مزاحم است
- زیستتخریبپذیر (Biodegradable): دوستدار محیط زیست (در گریدهای طبیعی)
- پایداری بالا در pHهای مختلف و سختی آب
- تنوع در طراحی (با تغییر تعداد واحد EO)
معایب و محدودیتها
- در دمای پایین ممکن است کدر یا جامد شود (cloud point)
- در برخی کاربردها نیاز به ترکیب با سورفکتانتهای دیگر برای افزایش کف دارد
- برخی گریدها (با EO زیاد) ممکن است باعث تحریک پوست شوند در غلظت بالا
- در صورت استفاده نادرست، ممکن است با برخی مواد اکسیدکننده ناسازگار باشد
نام شیمیایی | چگالی (در 25°C) | ظاهر فیزیکی | pH (محلول 1%) | (Cloud Point) |
---|---|---|---|---|
الکل های چرب اتوکسیله | 0.95 – 1.00 g/cm³ | مایع شفاف تا نیمهجامد سفید / زرد کمرنگ | 5.5 – 7.5 | 30 – 70°C (بسته به گرید) |