ایزودسیل الکل اتوکسیله
ایزودسیل الکل اتوکسیله (Isodecyl Alcohol Ethoxylate) یک سورفکتانت غیر یونی از دسته الکل‌های چرب شاخه‌دار اتوکسیله‌شده است. این ماده از واکنش ایزودسیل الکل (C10 با شاخه جانبی) با اتیلن اکسید (EO) در فرآیند اتوکسیلاسیون تولید می‌شود. به دلیل ساختار منحصر‌به‌فردش، در فرمولاسیون‌های گوناگون به‌عنوان عامل ترکننده، امولسیفایر، حل‌کننده و پخش‌کننده مؤثر استفاده می‌شود.
ساختار شیمیایی ایزودسیل الکل اتوکسیله
- فرمول کلی: R–(OCH₂CH₂)ₙ–OH
- R: زنجیره شاخه‌دار ایزودسیل (C10)
- n: تعداد واحدهای EO (معمولاً بین 3 تا 10 یا بیشتر بسته به نوع گرید)
ساختار این ماده دارای یک بخش آبگریز شاخه‌دار (ایزوآلکیل) و یک بخش آبدوست (زنجیره اتوکسیله) است. این ساختار دوگانه موجب می‌شود ایزودسیل الکل اتوکسیله عملکرد بسیار مؤثری به‌عنوان سورفکتانت غیر یونی با کف کنترل‌شده، سازگاری بالا و قدرت ترکنندگی قوی داشته باشد.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
- بو: ملایم، شبیه الکل چرب
- نوع سورفکتانت: غیر یونی (Non-Ionic)
- pH (محلول 1%): حدود 6 تا 8
- کف‌زایی: کم تا متوسط – مناسب برای سیستم‌های شوینده صنعتی کم‌کف
- پایداری در آب سخت: بسیار بالا؛ مقاوم در برابر یون‌های Ca²⁺ و Mg²⁺
- نقطه ابری (Cloud Point): بین 40 تا 70 °C (بسته به مقدار EO)
- ویسکوزیته: متوسط، اما افزایش‌یابنده در دمای پایین
- پایداری حرارتی و شیمیایی: بالا؛ مقاوم به هیدرولیز، اسید و باز
- زیست‌تخریب‌پذیری: بالا در گریدهای طبیعی (غیربرپایه نفتی)
- سازگاری با سایر سورفکتانت‌ها: بسیار خوب (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
- نقطه اشتعال: ممکن است در گریدهای حلال‌پایه قابل اشتعال باشد
کاربردهای ایزودسیل الکل اتوکسیله
صنایع شوینده صنعتی و خانگی:
- ترکننده‌ی مؤثر برای سطوح سخت
- در فرمولاسیون پاک‌کننده‌های صنعتی با کف کنترل‌شده (کم‌کف)
کشاورزی:
- امولسیفایر و پخش‌کننده در فرمولاسیون سموم و کودهای محلول‌پاشی
- افزایش‌دهنده‌ی جذب ترکیبات فعال از طریق برگ‌ها به دلیل کاهش کشش سطحی
صنایع نساجی و رنگ:
- ترکننده‌ی اولیه در عملیات آماده‌سازی و رنگرزی الیاف نساجی
- کمک امولسیفایر برای پایداری دیسپرسیون رنگ‌ها و پیگمنت‌های پایه آب
صنایع رنگ و رزین:
- پخش‌کننده‌ی مؤثر در رنگ‌های پایه آب برای یکنواختی پیگمنت‌ها
- بهبود دهنده‌ی ترشوندگی سطوح و کاهش‌دهنده‌ی کشش سطحی در رنگ‌های پایه آب
مزایای ایزودسیل الکل اتوکسیله
- کف کنترل‌شده – مناسب برای کاربردهای صنعتی
- سازگاری عالی با آب سخت و طیف وسیعی از pH
- زیست‌تخریب‌پذیری بالا (در گریدهای پایه طبیعی)
- سازگاری عالی با سایر سورفکتانت‌ها (آنیونی، کاتیونی، آمفوتریک)
- پایداری بالا در برابر حرارت، اسید، باز و عوامل اکسنده
- افزایش‌دهنده جذب مواد فعال روی سطح برگ گیاهان
معایب و محدودیت‌ها
- در گریدهای خاص ممکن است نیاز به ترکیب با سورفکتانت‌های کف‌زا باشد
- در دمای پایین ممکن است کدر شود (اثر نقطه ابری و افزایش ویسکوزیته)
- در غلظت بالا می‌تواند باعث تحریک پوست یا چشم شود
- در گریدهای حلال‌پایه ممکن است قابل اشتعال باشد
