دسته بندی
کاربرد

    ایزو‌بوتانول

    ایزو‌بوتانول (Isobutanol) یک الکل نوع اول شاخه‌دار با چهار اتم کربن است که در صنایع مختلف به‌عنوان حلال، ماده اولیه در سنتز شیمیایی، افزودنی سوخت، و نرم‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده یک مایع بی‌رنگ با بوی خاص الکلی و تبخیر متوسط است و در خانواده الکل‌های آلیفاتیک سبک قرار دارد.

    ساختار شیمیایی ایزو‌بوتانول

    • فرمول مولکولی: C₄H₁₀O
    • نام IUPAC: 2-Methyl-1-propanol
    • فرمول ساختاری: (CH₃)₂CHCH₂OH
    • نوع الکل: الکل نوع اول شاخه‌دار (branched primary alcohol)

    ساختار شاخه‌دار ایزو‌بوتانول (یا ایزوبوتیل الکل) باعث تمایز آن از نرمال‌بوتانول در خواص فیزیکی، حلالیت، بوی ملایم‌تر و عملکرد متفاوت در واکنش‌های شیمیایی می‌شود.

    ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ایزو‌بوتانول

    • جرم مولی: 74.12 g/mol
    • بو: شیرین و نمناک
    • نقطه اشتعال: حدود 28°C (بسته به شرایط فشار)
    • حلالیت در حلال‌های آلی: به‌راحتی محلول در الکل‌ها، استرها، اترها، کلروفرم و بنزن
    • قطبیت: متوسط – دارای گروه هیدروکسیل قطبی و زنجیره هیدروکربنی کوتاه
    • فراریت: متوسط – نرخ تبخیر کمتر از متانول و بیشتر از اتانول
    • پایداری شیمیایی: در شرایط عادی پایدار؛ در برابر اسیدهای قوی و اکسنده‌ها ناپایدار
    • قابلیت اختلاط: با بیشتر حلال‌های آلی کاملاً قابل اختلاط است

    کاربردهای ایزو‌بوتانول

    حلال صنعتی:

    • در لاک‌ها، رزین‌ها، چسب‌ها، رنگ‌های پایه حلال
    • به‌عنوان حلال در جوهرهای چاپ، پوشش‌های فلزی و لاک‌های خودرویی

    افزودنی سوخت:

    • افزایش عدد اکتان در بنزین
    • کاهش تشکیل رسوبات در موتورهای احتراقی
    • جایگزین زیست‌پذیر متانول در فرمولاسیون سوخت‌های زیستی ترکیبی

    سنتز شیمیایی:

    • پیش‌ماده در تولید استرها، پلاستی‌سایزرها (نرم‌کننده‌ها)، و سورفکتانت‌ها
    • تولید ایزوبوتیل استات، بوتیل اکریلات و سایر ترکیبات آلی معطر

    صنایع نفت، گاز و کشاورزی:

    • عامل فرمولاسیون در آفت‌کش‌ها، افزودنی‌های روان‌ساز و مواد استخراجی
    • در برخی کاربردهای خاص در تصفیه نفت خام یا جداسازی ترکیبات آلی

    مزایای ایزو‌بوتانول

    • قدرت حلالیت بالا برای ترکیبات قطبی و غیرقطبی
    • بخار متوسط – کنترل تبخیر نسبت به سایر الکل‌ها
    • کارایی بالا در سنتز استرهای معطر و صنعتی
    • عدد اکتان بالامناسب برای جایگزینی یا ترکیب با سوخت‌های فسیلی
    • پایداری شیمیایی و محیطی مناسب

    معایب ایزو‌بوتانول

    • قابل اشتعالنیاز به نگهداری ایمن و رعایت اصول ایمنی حمل‌ونقل
    • سمیت متوسطتحریک تنفسی و پوستی در تماس مکرر یا غلظت‌های بالا
    • حلالیت محدود در آب – نیاز به امولسیفایر یا هم‌زن مناسب
    • نسبتاً گران‌تر از نرمال بوتانول در برخی بازارها

     ایمنی و نگهداری ایزو‌بوتانول

    نام ماده: ایزو‌بوتانول (Isobutanol)
    فرمول شیمیایی: C₄H₁₀O
    شماره CAS: 78-83-1


     خطرات شیمیایی و فیزیکی ایزو‌بوتانول

    نوع خطر توضیحات
    قابل اشتعال بالا ایزو‌بوتانول مایعی با نقطه اشتعال حدود 28°C است و بخارات آن در مجاورت شعله یا جرقه به‌شدت مشتعل می‌شوند.
    تحریک پوست و چشم تماس مستقیم با مایع می‌تواند باعث خشکی پوست، التهاب یا سوزش چشم شود.
    خطر تنفسی استنشاق بخارات در فضای بسته ممکن است باعث سرگیجه، سردرد، تهوع یا تحریک راه‌های تنفسی شود.
    آسیب به سیستم عصبی قرارگیری طولانی‌مدت در معرض بخار ایزو‌بوتانول ممکن است روی سیستم عصبی اثرات مخرب داشته باشد.

     اقدامات ایمنی ایزو‌بوتانول

     اقدامات عمومی:

    • در محیط‌هایی با تهویه مناسب کار شود.

    • از ماسک مناسب با فیلتر آلی در کارگاه‌های صنعتی استفاده گردد.

    • استفاده از دستکش مقاوم شیمیایی (نیتریل یا PVC)، عینک ایمنی و روپوش آزمایشگاهی الزامی است.

    • از تماس طولانی‌مدت یا مکرر با پوست خودداری شود.

     در صورت نشت:

    • نشت را با جذب‌کننده‌های غیرقابل اشتعال (مثل ورمیکولیت یا ماسه) جمع‌آوری کنید.

    • منطقه را تهویه کرده و منابع جرقه/حرارت را حذف کنید.

    • از تجهیزات ضدجرقه برای جمع‌آوری استفاده شود.

     در صورت آتش‌سوزی:

    • برای خاموش کردن، از کف مقاوم الکلی، CO₂، یا پودر خشک استفاده شود.

    • آب پرفشار برای پاشش مستقیم استفاده نشود (پخش آتش را بیشتر می‌کند).

    • تجهیزات اطفای حریق باید ضدجرقه و مجهز به لباس مقاوم در برابر بخارات الکل باشند.


     شرایط نگهداری ایزو‌بوتانول

    پارامتر توصیه
    دمای نگهداری بین 5 تا 30 درجه سانتی‌گراد – از سرمای شدید یا گرمای مستقیم دوری شود.
    ظروف نگهداری در بشکه‌های فلزی یا ظروف پلی‌اتیلن مقاوم به حلال نگهداری شود.
    تهویه انبار انبار باید دارای تهویه دائم و فاقد منابع حرارتی مستقیم باشد.
    علائم هشدار ظروف باید با برچسب‌های خطر (قابل اشتعال، تحریک‌کننده) مشخص شوند.
    دور از مواد ناسازگار از تماس با مواد اکسیدکننده قوی، اسیدهای غلیظ و کلرات‌ها خودداری شود.

    مشخصات فنی ایزو بوتانول