ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات IsoPropyl Acetate یک ترکیب آلی و حلال استری پرکاربرد با فرمول شیمیایی C₅H₁₀O₂ است که به دلیل بوی میوه‌ای و خواص تبخیر سریع، در صنایع مختلف به‌ویژه در تولید پوشش‌ها، رنگ‌ها، چسب‌ها و محصولات دارویی استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی یکی از حلال‌های محبوب در میان تولیدکنندگان به شمار می‌آید زیرا ضمن کارایی بالا، ایمنی نسبی بیشتری در مقایسه با برخی حلال‌های مشابه دارد.
ساختار شیمیایی ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات یک استر آلیفاتیک است که از واکنش بین اسید استیک و ایزوپروپانول به دست می‌آید. ساختار آن شامل یک گروه استات (–COOCH₃) و یک زنجیره ایزوپروپیل (–CH(CH₃)₂) است. این ساختار باعث ایجاد خاصیت فراریت بالا، بوی ملایم و قدرت حلالیت مطلوب می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی ایزوپروپیل استات
-
فرمول مولکولی: C₅H₁₀O₂
-
جرم مولکولی: 102.13 g/mol
-
ظاهر: مایع بی‌رنگ با بوی میوه‌ای
-
نقطه جوش: حدود 88-90 °C
-
نقطه اشتعال: 2 °C
-
چگالی (در 20°C): 0.87 g/cm³
-
حلالیت در آب: کم محلول، اما به‌خوبی در حلال‌های آلی حل می‌شود
-
فراریت: بالا
کاربردهای ایزوپروپیل استات
-
صنعت رنگ و پوشش‌ها: به‌عنوان حلال سریع‌الفرار برای تولید رنگ‌های صنعتی، پوشش‌های چوب و لاک‌ها.
-
چسب‌ها و رزین‌ها: افزایش کیفیت و کاهش زمان خشک شدن محصولات.
-
صنعت داروسازی: به‌عنوان حلال در فرمولاسیون برخی داروها و عصاره‌گیری.
-
محصولات بهداشتی و آرایشی: در اسپری‌ها، لاک پاک‌کن‌ها و عطرها.
-
صنعت چاپ: به‌عنوان حلال جوهر و بهبود کیفیت چاپ.
معایب ایزوپروپیل استات
-
قابلیت اشتعال بسیار بالا که نیازمند رعایت نکات ایمنی در انبارش است.
-
فراریت زیاد که می‌تواند در محیط‌های بسته موجب آلودگی هوا و ایجاد خطر استنشاقی شود.
-
حلالیت کم در آب که بازیافت و جداسازی آن را دشوار می‌سازد.
مزایای ایزوپروپیل استات
-
بوی میوه‌ای خوشایند که آن را برای استفاده در صنایع بهداشتی و آرایشی مناسب می‌کند.
-
قدرت تبخیر بالا که سرعت خشک شدن محصولات را افزایش می‌دهد.
-
سازگاری با بسیاری از پلیمرها و رزین‌ها.
-
کاربرد گسترده در صنایع متنوع (از رنگ و پوشش گرفته تا دارویی و آرایشی).
ایمنی و نگهداری ایزوپروپیل استات
-
شرایط انبارش: در ظروف دربسته و مقاوم در برابر خوردگی، دور از نور خورشید و منابع حرارتی نگهداری شود.
-
ایمنی در کار: استفاده از تهویه مناسب، دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عینک ایمنی ضروری است.
-
خطرات استنشاقی: استنشاق بخارات می‌تواند منجر به سرگیجه، سردرد و تحریک دستگاه تنفسی شود.
-
قابلیت اشتعال: باید از هرگونه جرقه یا شعله باز دور نگه داشته شود.
