اسید کوجیک
اسید کوجیک یک ترکیب آلی طبیعی است که عمدتاً از سوی برخی قارچها (مانند Aspergillus oryzae) در فرآیند تخمیر برنج تولید میشود. این ماده با فرمول مولکولی C₆H₆O₄ بهصورت پودر سفید متمایل به زرد کمرنگ دیده میشود و بهدلیل خواص روشنکنندگی، آنتیاکسیدانی و ضدباکتریایی، در صنایع آرایشی-بهداشتی و داروسازی کاربرد فراوانی دارد.
ساختار شیمیایی اسید کوجیک
-
فرمول مولکولی: C₆H₆O₄
-
نام آیوپاک: 5-Hydroxy-2-(hydroxymethyl)-4H-pyran-4-one
-
ساختار: مشتق پیرانون با دو گروه هیدروکسیل – دارای خاصیت کلاتکنندگی فلزات
-
وزن مولکولی: 142.11 g/mol
-
CAS Number: 501-30-4
ویژگیهای اسید کوجیک
ویژگی | مقدار / توضیح |
---|---|
حالت فیزیکی | پودر کریستالی سفید یا زرد کمرنگ |
چگالی | 1.58 g/cm³ |
نقطه ذوب | 152–155°C |
حلالیت در آب | محلول در آب (تا حد 10%) |
pH محلول 1% | حدود 3.5 – 4.0 |
پایداری نوری | نسبتاً ناپایدار در برابر نور مستقیم خورشید |
انحلال در حلالهای آلی | محلول در الکل، گلیسیرین و پروپیلن گلیکول |
کاربردهای اسید کوجیک
صنایع آرایشی و بهداشتی:
-
روشنکننده پوست: جلوگیری از تولید ملانین (مهار آنزیم تیروزیناز)
-
ضد لک و ضد آفتاب: درمان لکهای پوستی، ککومک، جای جوش
-
کرمها و سرمها: ترکیب فعال در کرمهای ضد لک، کرم شب، ماسک و تونر
صنایع دارویی:
-
ضدباکتری، ضدقارچ، کمک به ترمیم پوستهای آسیبدیده
-
تسکین التهابهای پوستی (در محصولات موضعی)
صنایع غذایی (در برخی کشورها):
-
آنتیاکسیدان طبیعی جهت جلوگیری از اکسیداسیون چربیها
-
مهار تغییر رنگ در میوهها (در گرید خوراکی)
مزایای اسید کوجیک
-
مهار مؤثر آنزیم تیروزیناز → جلوگیری از لک و تیرگی پوست
-
آنتیاکسیدان طبیعی → مقابله با پیری زودرس
-
قابلیت ترکیب با دیگر مواد مانند ویتامین C، آزلائیک اسید و رتینول
-
بدون نیاز به نسخه پزشک در اکثر کشورها (گرید آرایشی)
-
اثرگذاری تدریجی، اما ایمنتر نسبت به هیدروکینون
معایب اسید کوجیک
-
تحریک احتمالی پوست حساس یا خشک (در دوزهای بالا)
-
نسبتاً ناپایدار در برابر نور و حرارت
-
در برخی کشورها دارای محدودیت غلظت مجاز (اغلب ≤ 1%)
-
اثرگذاری تدریجی (حداقل 4 تا 6 هفته برای نتایج محسوس)
ایمنی و نگهداری اسید کوجیک
مورد | توصیه ایمنی |
---|---|
طبقهبندی GHS | Skin Sens. 1 – ممکن است باعث حساسیت پوستی شود |
PPE مورد نیاز | دستکش، عینک ایمنی، ماسک گرد و غبار در محیط صنعتی |
تماس با پوست | در صورت تحریک، شستوشو با آب سرد و توقف مصرف |
استنشاق گرد و غبار | تهویه مناسب یا ماسک مناسب هنگام استفاده صنعتی |
بستهبندی صنعتی | ظروف HDPE یا کیسههای چندلایه ضد رطوبت و نور |
دمای نگهداری | 15 تا 25 درجه سانتیگراد – محیط خشک و تاریک |
پایداری | کاهش اثر در صورت تماس با نور مستقیم، رطوبت و حرارت |
مشخصات فنی اسید کوجیک
ویژگی فنی | مقدار / توضیح |
---|---|
نام محصول | Kojic Acid |
فرمول شیمیایی | C₆H₆O₄ |
ظاهر | پودر سفید متمایل به زرد |
خلوص | ≥ 99% (گرید آرایشی) |
نقطه ذوب | 152 – 155°C |
چگالی | 1.58 g/cm³ |
حلالیت در آب | بالا (تا 10٪ در دمای اتاق) |
pH محلول 1% | حدود 3.5 – 4.0 |
گریدهای موجود | آرایشی، دارویی، غذایی (محدود) |
بستهبندی صنعتی | کیسههای 1kg، 5kg یا 25kg، ضد رطوبت و نور |