دسته بندی
کاربرد

    زایلن مخلوط

    زایلن مخلوط یک ترکیب آلی آروماتیک است که از سه ایزومر اصلی زایلن (اورتو، متا و پارا) و مقداری قابل توجه (حدود 10–20%) اتیل‌بنزن تشکیل شده است. این ماده شیمیایی عمدتاً به‌عنوان حلال در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل فرّاریت متوسط و پایداری شیمیایی، یکی از حلال‌های پرکاربرد در صنایع پتروشیمی، رنگ و رزین، چاپ و چسب محسوب می‌شود.

    ساختار زایلن مخلوط

    زایلن مخلوط ترکیبی از سه ایزومر زیر است:

    • اورتو-زایلن (o-xylene)
    • متا-زایلن (m-xylene)
    • پارا-زایلن (p-xylene)
    • همراه با حدود 10 تا 20 درصد اتیل‌بنزن
    • فرمول شیمیایی کلی: C₈H₁₀
    • ساختار: یک حلقه بنزن با دو گروه متیل (CH₃) در موقعیت‌های متفاوت.

    ویژگی‌های زایلن مخلوط

    • فرمول شیمیایی: C₆H₄(CH₃)₂
    • شکل ظاهری: مایع شفاف و بی‌رنگ با بوی شیرین و مشخص
    • نقطه جوش: حدود 138–144 درجه سانتی‌گراد
    • دمای اشتعال: حدود 27–30 درجه سانتی‌گراد (بسیار قابل اشتعال)
    • انحلال‌پذیری: نامحلول در آب، اما محلول در حلال‌های آلی مثل اتانول، اتر و استون

    کاربردهای زایلن مخلوط

    زایلن مخلوط در صنایع مختلف کاربرد دارد، از جمله:

    • به عنوان حلال در صنعت رنگ، لاک، جوهر و تینرها
    • در فرمولاسیون چسب‌ها و رزین‌ها
    • در صنایع پتروشیمی برای تولید پارا-زایلن (ماده اولیه پلی‌استرها و بطری‌های PET)
    • به عنوان عامل استخراج در آزمایشگاه‌ها
    • در تولید پلاستیک‌ها، الیاف مصنوعی (مثل پلی‌استر)، شوینده‌ها و سموم دفع آفات
    • به عنوان پاک‌کننده و چربی‌زدا در صنایع فلزی و الکترونیکی

    معایب زایلن مخلوط

    • قابلیت اشتعال بالا: نیازمند نگهداری در محیط‌های ایمن و دور از منابع حرارتی
    • بخارهای سمی: استنشاق طولانی‌مدت می‌تواند موجب سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی، آسیب به سیستم عصبی مرکزی و مشکلات تنفسی شود
    • خطرات زیست‌محیطی: در صورت نشت به محیط زیست می‌تواند باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک شود
    • تحریک پوستی و چشمی: تماس مستقیم ممکن است باعث خشکی و التهاب پوست و تحریک چشم گردد

    مزایای زایلن مخلوط

    • قدرت حلالیت بالا برای بسیاری از ترکیبات آلی
    • دسترس‌پذیری و مقرون‌به‌صرفه بودن
    • سازگاری بالا با فرآیندهای صنعتی و شیمیایی
    • پایداری شیمیایی مناسب در کاربردهای صنعتی مختلف

    ایمنی و نگهداری زایلن مخلوط

    برای کار با زایلن باید اقدامات ایمنی زیر رعایت شود:

    • استفاده از دستکش مقاوم در برابر مواد شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک تنفسی مناسب
    • نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم در برابر حلال‌ها
    • دور نگه داشتن از منابع حرارت، جرقه و شعله
    • کار در محیط با تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع بخارات
    • در صورت نشت، جمع‌آوری با مواد جاذب غیرقابل اشتعال (مانند خاک رس یا شن) و دفع طبق دستورالعمل‌های زیست‌محیطی