مونو اتانول امین
مونواتانولآمین با فرمول شیمیایی C₂H₇NO و شماره CAS: 141-43-5 یک آمین نوع اول است که دارای دو گروه عاملی فعال، یعنی آمینو (–NH₂) و هیدروکسیل (–OH) میباشد. این ماده به صورت مایع بیرنگ، ویسکوز، با بوی شدید شبیه آمونیاک عرضه میشود.
به دلیل ویژگیهای شیمیایی خاص خود، MEA در تصفیه گاز، شویندهها، صنایع نفت و گاز، افزودنیهای بتن، تولید کاتالیزور و محصولات مراقبت شخصی کاربرد فراوان دارد.
ساختار مونو اتانول آمین
- فرمول IUPAC: 2-Aminoethan-1-ol (۲-آمینواتان-۱-اول)
- ساختار مولکولی: مولکولی دو عاملی با گروههای –NH₂ و –OH
- خانواده شیمیایی: سادهترین عضو اتانولآمینها (Ethanolamines)
ویژگیهای فیزیکوشیمیایی مونو اتانول آمین
- ظاهر: مایع ویسکوز، بیرنگ، بوی آمونیاکی
- چگالی (20 °C): ۱.۰۱۱۷ g/cm³
- نقطه ذوب: ۱۰.۳ °C
- نقطه جوش: ۱۷۰ °C
- فشار بخار (20 °C): حدود 64 Pa
- pKa (25 °C): ۹.۵۰
- حلالیت در آب: کاملاً محلول در آب و الکلها
- ویسکوزیته (20 °C): ۲۳.۲ mPa·s
- ضریب شکست نور (nD): ۱.۴۵۳۹
مزایای مونو اتانول آمین
- جذب مؤثر گازهای اسیدی (CO₂ و H₂S) در واحدهای تصفیه گاز (Amine Gas Treating)
- عملکرد به عنوان خنثیکننده و امولسیفایر قابل تنظیم در شویندهها و محصولات آرایشی–بهداشتی
- استفاده به عنوان واسطه شیمیایی در تولید پلیمرها، داروها، رنگها و رزینها
- کاتالیزور در ساخت فومهای پلییورتان و برخی واکنشهای صنعتی
معایب و محدودیتهای مونو اتانول آمین
- خورندگی و تحریککنندگی بالا: تماس مستقیم باعث سوختگی پوست و چشم میشود.
- بخارات محرک: استنشاق بخارات میتواند باعث تحریک دستگاه تنفسی شود؛ مواجهه مزمن خطرناک است.
- سمیت خوراکی: LD₅₀ خوراکی در موش ≈ 3320 mg/kg (سمیت متوسط)
- خطرات زیستمحیطی: برای آبزیان مضر است؛ بنابراین قبل از دفع باید خنثیسازی یا رقیقسازی شود.
کاربردهای مونو اتانول آمین
- تصفیه گاز (Gas Sweetening): حذف CO₂ و H₂S از گاز طبیعی، گازهای فرآیندی و دودکش نیروگاهها
- شویندهها و پاککنندهها: به عنوان عامل امولسیونکننده و تنظیمکننده pH در شویندههای صنعتی، آرایشی و خانگی
- صنعت بتن: افزودنی برای بهبود روانی بتن و کاهش نفوذپذیری
- واسطه شیمیایی: در تولید EDTA، داروها، رنگها، رزینها و سورفکتانتها
ایمنی و نگهداری مونو اتانول آمین
- کلاس خطر GHS:
- H314: ایجاد سوختگی شدید پوست و آسیب چشمی
- H335: تحریک سیستم تنفسی
- تجهیزات حفاظت فردی (PPE):
- لباس مقاوم در برابر مواد شیمیایی
- دستکش نیتریل
- عینک ایمنی یا شیلد محافظ چشم
- ماسک تنفسی در محیطهای بسته
- شرایط انبارداری:
- محیط خشک، خنک و دارای تهویه مناسب
- دور از منابع حرارت، جرقه و اکسیدکنندهها
- ظروف محکم و دربسته با برچسب واضح
- اقدامات اضطراری:
- تماس پوستی ← شستوشوی فوری با آب فراوان
- تماس چشمی ← شستوشوی حداقل ۱۵ دقیقه + مراجعه پزشکی
- استنشاق ← انتقال فرد به هوای تازه
- نشت یا ریزش ← جمعآوری با مواد جاذب خشک و جلوگیری از انتشار بخار
مشخصات فنی مونو اتانول امین
نام شیمیایی | فرمول شیمیایی | شماره CAS | درجه / گرید | فشار بخار | ظاهر فیزیکی | چگالی (در 20°C) | نقطه ذوب | حلالیت در آب |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
(مونو اتانول آمین) | C₂H₇NO | 141-43-5 | (گرید صنعتی)، (گرید آزمایشگاهی) | حدود 64 Pa | مایع ویسکوز، بیرنگ، با بوی شبیه آمونیاک | 1.0117 g/cm³ | حدود 10.3 °C | کاملاً محلول (miscible) در آب و بسیاری از الکلها |