مونواتیلن گلیکول

مونواتیلن گلیکول یا به اختصار MEG، یک ترکیب آلی بی‌رنگ، بی‌بو و با ویسکوزیته پایین است که در دسته دیول‌ها قرار می‌گیرد. این ماده با فرمول شیمیایی C₂H₆O₂ یکی از مهم‌ترین مواد اولیه در صنایع پتروشیمی و شیمیایی به شمار می‌رود و بیشترین مصرف آن در تولید الیاف پلی‌استر و رزین‌های PET است.

ساختار شیمیایی مونواتیلن گلیکول

مونواتیلن گلیکول دارای ساختار ساده‌ای متشکل از دو گروه هیدروکسیل (-OH) است که آن را به یک دیول تبدیل می‌کند.

• فرمول مولکولی: C₂H₆O₂

• جرم مولکولی: 62.07 g/mol

• گروه عاملی: الکل دوظرفیتی

این ساختار باعث شده تا MEG خاصیت جذب رطوبت (Hygroscopic) داشته و به عنوان یک حلال قطبی پرکاربرد شناخته شود.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مونواتیلن گلیکول

• مایع شفاف و بی‌رنگ

• نقطه جوش بالا (حدود 197°C)

• نقطه ذوب پایین (-13°C)

• چگالی در 20°C: حدود 1.115 g/cm³

• حلالیت کامل در آب و بسیاری از حلال‌های آلی

• ویسکوزیته متوسط و غیر فرّار

کاربردهای مونواتیلن گلیکول

1. صنعت نساجی و پلیمر

   • تولید الیاف پلی‌استر

   • ساخت رزین PET (برای بطری‌ها و بسته‌بندی مواد غذایی)

2. ضد یخ و خنک‌کننده‌ها

   • به دلیل نقطه انجماد پایین، MEG ماده اصلی در تولید ضدیخ خودروها است.

3. صنایع شیمیایی

   • به عنوان حلال در فرمولاسیون رنگ‌ها، رزین‌ها و جوهرها

   • در سنتز مواد شیمیایی مانند اتیلن گلیکول دی‌استات

4. دارویی و بهداشتی

   • استفاده محدود به عنوان حلال در برخی داروها و مواد آرایشی

5. کاربردهای نفت و گاز

   • به‌عنوان جذب‌کننده رطوبت در خطوط انتقال گاز طبیعی

معایب مونواتیلن گلیکول

• سمیت بالا در صورت مصرف خوراکی (می‌تواند منجر به آسیب کلیوی و عصبی شود)

• تجزیه در محیط زیست به اسیدهای آلی مانند اسید گلیکولیک

• خورندگی در غلظت‌های بالا برای برخی فلزات

مزایای مونواتیلن گلیکول

• حلالیت عالی در آب و بسیاری از ترکیبات آلی

• نقطه جوش بالا و پایداری حرارتی مناسب

• کاربردهای متنوع از نساجی تا خودروسازی

• قیمت رقابتی نسبت به سایر دیول‌های مشابه

• در دسترس بودن در مقیاس صنعتی

ایمنی و نگهداری مونواتیلن گلیکول

• باید در ظروف دربسته، به دور از گرما و شعله نگهداری شود.

• تماس طولانی مدت با پوست و چشم می‌تواند باعث تحریک شود.

• بلعیدن آن خطرناک و سمی است.

• استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (دستکش، عینک ایمنی) در زمان کار ضروری است.

• انبارداری در محیط خشک، خنک و دارای تهویه مناسب توصیه می‌شود.

جمع‌بندی

مونواتیلن گلیکول (MEG) یک ماده اولیه کلیدی در صنایع مختلف به‌ویژه در تولید پلی‌استر، رزین‌های PET و ضدیخ است. ویژگی‌هایی همچون حلالیت بالا، پایداری حرارتی و کاربردهای متنوع موجب شده این ماده یکی از پرمصرف‌ترین ترکیبات شیمیایی در جهان باشد. در عین حال رعایت اصول ایمنی و نگهداری آن برای جلوگیری از خطرات احتمالی بسیار ضروری است.