نئوپنتیل گلیکول
نئوپنتیل گلیکول یا NPG یک دیاُل آلی پایدار است که بهطور گسترده در سنتز رزینهای پلیاستری، آلکیدی و پلیاورتانی، پوششها، روانکنندههای استری و افزودنیهای فرایندی بهکار میرود.
ساختار شیمیایی نئوپنتیل گلیکول
نئوپنتیل گلیکول با نام سیستماتیک 2,2-دیمتیل-1,3-پروپاندیاُل، فرمول شیمیایی C5H12O2 و شماره CAS: 126-30-7 شناخته میشود. ساختار شاخهای با گروه مرکزی تِرت-بوتیلی و دو گروه هیدروکسیل انتهایی، پایداری حرارتی و هیدرولیتیکی مناسبی ایجاد میکند و آن را به مونومر/دیاُل منتخب برای پلیاسترها و پوششهای کارا تبدیل کرده است.
کاربردهای نئوپنتیل گلیکول
نئوپنتیل گلیکول بهعنوان دیاُل کلیدی در تولید رزینهای پلیاستر (اشباع و غیر اشباع)، آلکیدهای بدون روغن، پلیاورتانها، پوششهای پودری و مایع (معماری، خودرویی، لوازم خانگی)، نرمکنندهها و روانکنندههای استری با ثبات حرارتی بالا، چسبها/درزگیرها، مرکبهای چاپ و افزودنیهای فرایندی در نفت و گاز استفاده میشود.
- پوششها و رزینها: بهبود چقرمگی، مقاومت لکه/مواد شیمیایی، هوازدگی فضای باز، و تعادل سختی/انعطافپذیری.
- پلیاورتان و الاستومرها: بهبود چسبندگی و انعطافپذیری در پلیاُلهای پلیاستری.
- روانکنندهها و نرمکنندهها: استرهای NPG با پایداری هیدرولیتیکی و اکسیداسیونی بهتر.
- افزودنیهای صنعتی: کمکفرایندی در تولید، واسطهها، و کاربستهای انتخابی جداسازی آروماتیکها.
- مصارف تکمیلی: چسبها/سیلانتها، محصولات کاغذی، و برخی کاربردهای نساجی/پلاستیکسازی.
این گسترهی کاربرد ناشی از ساختار شاخهای، فراریت پایین، و پایداری حرارتی/UV/هیدرولیتیکی NPG است.
معایب نئوپنتیل گلیکول
- خطر غبار و اشتعالپذیری جامد: گرد و غبار معلق میتواند مخلوطهای انفجاری ایجاد کند؛ رعایت کنترل گردوغبار و تجهیزات ضدانفجار ضروری است.
- ناسازگاری شیمیایی: با اکسیدکنندههای قوی واکنش میدهد؛ جداسازی در انبار الزامی است.
- مدیریت رطوبت: ماهیت جاذب رطوبت میتواند در برخی فرایندها نیازمند بستهبندی/انبارش کنترلشده باشد.
مزایای نئوپنتیل گلیکول
- پایداری حرارتی، UV و هیدرولیتیکی بالا: عملکرد برتر در پوششها و پلیاسترها، دوام فضای باز و مقاومت شیمیایی/لکه را ارتقا میدهد.
- خواص مکانیکی متعادل: افزایش چقرمگی، سختی و مقاومت در برابر خش همراه با انعطافپذیری مطلوب در فیلم پوشش.
- کیفیت فرایندی و سیالیت پودر: واکنش سریع در استریفیکاسیون و پخت، بهبود جریان پودر در پوششهای پودری.
- کارایی در روانکنندههای استری: استرهای مبتنی بر NPG دچار هیدرولیز/اکسیداسیون کمتری میشوند و در دماهای بالا پایدارترند.
ایمنی و نگهداری نئوپنتیل گلیکول
- ایمنی کاربری: از استنشاق گردوغبار پرهیز شود؛ از دستکش و عینک ایمنی استفاده گردد؛ تهویه مناسب فراهم باشد. نقطه اشتعال ≈107°C است؛ منابع جرقه کنترل شوند.
- انبارش: در ظرف دربسته، خشک و خنک، دور از نور مستقیم و جدا از اکسیدکنندههای قوی نگهداری شود. در مدیریت مواد پودری، کنترل گردوغبار و تجهیزات ضدانفجار رعایت گردد.
مشخصات فنی نئو پتنیل گلایکول
ویژگی | مقدار/توضیح |
---|---|
حالت و ظاهر | جامد کریستالی بیرنگ تا سفید؛ جاذب رطوبت |
جرم مولی | 104.2 گرم بر مول |
نقطه ذوب | 126–128 درجه سانتیگراد |
نقطه جوش | 208–210 درجه سانتیگراد |
چگالی | 1.06–1.10 گرم بر سانتیمتر مکعب (20–25°C) |
حلالیت در آب | بالا؛ حدود 83 گرم در 100 میلیلیتر (20°C) |
فشار بخار | حدود 30 پاسکال (20°C) |
نقطه اشتعال | ≈107 درجه سانتیگراد |
رفتار شیمیایی | واکنشپذیر با اکسیدکنندههای قوی |