اسید اوگزالیک

اسید اوگزالیک  یک ترکیب آلی دی‌کربوکسیلیک اسیدی با فرمول شیمیایی C₂H₂O₄ است که در طبیعت به‌صورت کریستال‌های بی‌رنگ و بی‌بو یافت می‌شود. این اسید به‌طور طبیعی در برخی گیاهان مانند ریواس، اسفناج و چغندر وجود دارد و به‌صورت صنعتی نیز برای استفاده در صنایع مختلف تولید می‌شود. اسید اوگزالیک به‌ویژه به‌دلیل خاصیت قوی کلاته‌کنندگی‌اش با فلزات، در صنایع تمیزکننده، نساجی، چرم و داروسازی کاربرد دارد.

ساختار

اسید اوگزالیک ساده‌ترین دی‌کربوکسیلیک اسید است.

• فرمول شیمیایی: C₂H₂O₄ یا (COOH)₂

• این ماده از دو گروه کربوکسیلیک متصل به یکدیگر تشکیل شده است.

• به‌شکل جامد بلوری و به‌صورت دی‌هیدرات (دارای دو مولکول آب) در دمای محیط پایدار است.

ویژگی‌ها

• جرم مولی: 90.03 گرم بر مول

• نقطه ذوب: 101 تا 102 درجه سانتی‌گراد (برای دی‌هیدرات)

• انحلال‌پذیری: بسیار محلول در آب و الکل

• شکل ظاهری: بلورهای سفید رنگ

• pH محلول آبی: حدود 1.3 (اسیدی قوی در محلول‌های رقیق)

• قابلیت کلاته کردن یون‌های فلزی مانند کلسیم، آهن، منیزیم

کاربردها

اسید اوگزالیک در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله:

• صنعت پاک‌کننده‌ها: حذف زنگ‌زدگی، لکه‌های جوهر و لکه‌های معدنی

• صنعت نساجی و رنگرزی: سفیدکننده و عامل تثبیت رنگ

• در صنایع چرم‌سازی: برای پاک‌سازی و آماده‌سازی سطح چرم

• در آزمایشگاه‌های شیمیایی: به‌عنوان عامل استاندارد و معرف شیمیایی

• داروسازی: در برخی فرآیندهای تولید دارو و تصفیه مواد اولیه

• صنعت چوب: برای روشن کردن رنگ چوب و حذف لکه‌های فلزی

• کشتار آفات زنبورعسل: به‌صورت کنترل‌شده برای مقابله با کنه واروآ (Varroa)

معایب

• سمی بودن بالا: مصرف یا تماس با پوست می‌تواند خطرناک باشد

• خطر خوردگی: بر پوست، چشم و مجاری تنفسی اثرات تحریک‌کننده دارد

• اثرات زیست‌محیطی: در صورت تخلیه بی‌رویه می‌تواند به منابع آبی آسیب بزند

• خطر کریستال‌سازی در کلیه‌ها: در صورت مصرف انسانی، احتمال تشکیل سنگ کلیه

مزایا

• کارایی بالا در حذف رسوبات و لکه‌ها

• در دسترس بودن و قیمت مناسب

• قدرت بالای اتصال به یون‌های فلزی

• دوست‌دار محیط زیست در کاربردهای صنعتی کنترل‌شده