پلی‌اتر آلکیل الکل
پلی‌اتر آلکیل الکل (Polyether Alkyl Alcohol) گروهی از ترکیبات سطح‌فعال غیونی (non-ionic) هستند که از اتوکسیلاسیون الکل‌های چرب حاصل می‌شوند. این ترکیبات به دلیل دارا بودن زنجیره‌های هیدروفیل پلی‌اتر (معمولاً پلی‌اتیلن‌گلیکول) و زنجیره‌های آلکیل آبگریز، توانایی بسیار خوبی در کاهش کشش سطحی، افزایش خیس‌کنندگی و پخش‌پذیری دارند. پلی‌اتر آلکیل الکل‌ها به‌طور گسترده در صنایع شوینده، کشاورزی، رنگ، چسب و فرمولاسیون‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
ساختار شیمیایی پلی‌اتر آلکیل الکل
- ساختار کلی: R–(OCH₂CH₂)n–OH
• گروه R: زنجیره آلکیل (معمولاً C₈ تا C₁₆)
• n: تعداد واحدهای اتیلن‌اکسید (اغلب بین 3 تا 15)
• نوع ترکیب: سورفکتانت غیونی اتوکسیله با خاصیت Amphiphilic (آبدوست–آبگریز)
ویژگی‌های پلی‌اتر آلکیل الکل
(وابسته به طول زنجیره و میزان اتوکسیلاسیون)
-
- ظاهر فیزیکی: مایع شفاف تا نیمه‌ویسکوز یا موم‌مانند، بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ
- بو: بوی ملایم الکلی یا بی‌بو
- نقطه ابری شدن (Cloud Point): بسته به طول زنجیره اتوکسی متفاوت است
- حلالیت: قابل حل در آب و اغلب حلال‌های آلی قطبی
- پایداری: مقاوم در برابر pH خنثی و کمی قلیایی
کاربردهای پلی‌اتر آلکیل الکل
صنایع شوینده و تمیزکننده
سورفکتانت غیونی با قدرت چربی‌زدایی بالا
مناسب برای فرمولاسیون‌های شوینده خانگی و صنعتی (مانند شوینده سطوح، شیشه‌شوی و پاک‌کننده عمومی)
پایدار در ترکیبات آنیونی و آنزیمی
فرمولاسیون‌های کشاورزی
به عنوان عامل پخش‌کننده و خیس‌کننده (Spreader-Wetter) در محلول‌های آفت‌کش و کود مایع
بهبود جذب برگ و جلوگیری از شسته‌شدن محلول‌ها
کاهش کشش سطحی قطرات اسپری‌شده روی گیاه
صنایع رنگ و پوشش
بهبود خیس‌کنندگی رنگ‌های پایه‌آبی
کاهش کشش سطحی و بهبود یکنواختی فیلم رنگ
جایگزین سبز برای برخی سورفکتانت‌های نفت‌مبنا
صنایع چسب و رزین
بهبود ترکیب‌پذیری اجزا در سیستم‌های بر پایه آب
کمک به امولسیون‌سازی در فرمولاسیون‌های پلیمری
افزایش روان‌کنندگی سطح
صنایع آرایشی و بهداشتی (محدود)
استفاده به عنوان عامل پخش‌کننده، مرطوب‌کننده یا همگن‌کننده در برخی فرمول‌های مو و پوست
نیازمند رعایت الزامات ایمنی IFRA و بررسی تحریک پوستی
کاربردهای صنعتی پلی‌اتر آلکیل الکل
صنایع شوینده‌های خانگی و صنعتی
صنایع کشاورزی و آفت‌کش‌ها
صنایع رنگ و پوشش‌های پایه آب
صنایع چسب و رزین‌های امولسیونی
صنایع مواد آرایشی (محدود)
مزایای پلی‌اتر آلکیل الکل
سازگاری با سیستم‌های آبی و قطبی
توانایی بالا در کاهش کشش سطحی
زیست‌تخریب‌پذیر (biodegradable) در بسیاری از گریدها
پایداری در محیط‌های مختلف pH
قابلیت تنظیم عملکرد با تغییر زنجیره آلکیل و درجه اتوکسیلاسیون
معایب پلی‌اتر آلکیل الکل
گران‌روی بالا در برخی گریدها
حساس به pH بسیار اسیدی یا بسیار قلیایی در بلندمدت
برخی گریدها ممکن است موجب تحریک پوست و چشم شوند
محدودیت استفاده در صنایع آرایشی بدون تست‌های ایمنی کامل
