پلی اتیلن گلیکول
پلی اتیلن گلیکول یا به اختصار PEG یک ترکیب شیمیایی پرکاربرد از خانواده پلی‌اترهاست که از پلیمریزاسیون اتیلن اکسید تولید می‌شود. این ماده بسته به وزن مولکولی می‌تواند به شکل مایع شفاف یا جامد مومی سفید ظاهر شود. به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد، پلی اتیلن گلیکول در صنایع دارویی، آرایشی، شیمیایی و حتی غذایی کاربرد وسیعی دارد.
ساختار شیمیایی پلی اتیلن گلیکول
-
فرمول شیمیایی کلی: H–(O–CH₂–CH₂)ₙ–OH
-
ساختار: زنجیره‌های تکرارشونده اتیلن اکسید متصل به گروه‌های هیدروکسیل انتهایی
-
نوع ترکیب: پلی‌اتر هیدروفیل، با قابلیت تنظیم وزن مولکولی (PEG-200 تا PEG-8000 و بالاتر)
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پلی اتیلن گلیکول
-
ظاهر: بسته به وزن مولکولی، مایع بی‌رنگ و بی‌بو تا جامد مومی سفید
-
حلالیت: کاملاً محلول در آب و بسیاری از حلال‌های آلی
-
نقطه ذوب: متغیر بین 4 °C (برای PEG سبک) تا 65 °C (برای PEG سنگین‌تر)
-
چگالی (در 20°C): حدود 1.12–1.15 g/cm³
-
ویسکوزیته: متناسب با وزن مولکولی افزایش می‌یابد
-
پایداری: پایدار در برابر حرارت ملایم، غیر فرّار و غیر خورنده
کاربردهای پلی اتیلن گلیکول
صنایع دارویی و پزشکی
-
عامل نرم‌کننده در قرص‌ها و کپسول‌ها
-
حلال برای مواد فعال دارویی (API)
-
ماده مؤثر در تولید ملین‌ها و کرم‌های دارویی
صنایع آرایشی و بهداشتی
-
استفاده در شامپو، کرم، لوسیون و خمیر دندان
-
مرطوب‌کننده و حامل ترکیبات فعال
-
ایجاد بافت نرم و یکنواخت در فرمولاسیون‌ها
صنایع شیمیایی و صنعتی
-
به‌عنوان روان‌کننده و خنک‌کننده در فرآیندهای صنعتی
-
عامل پراکندگی در پوشش‌ها، رنگ و جوهر چاپ
-
کمک در فرمولاسیون رزین‌ها و پلیمرها
صنایع غذایی
-
افزودنی با نقش پایدارکننده و رطوبت‌رسان (با گرید خوراکی)
معایب پلی اتیلن گلیکول
-
در مقادیر بالا ممکن است اثرات ملین شدید ایجاد کند
-
حساسیت‌های پوستی در برخی افراد حساس
-
برای گرید صنعتی امکان وجود ناخالصی‌هایی مانند دی‌اکسان وجود دارد که باید کنترل شود
مزایای پلی اتیلن گلیکول
-
حلالیت بالا در آب و حلال‌های آلی
-
سازگاری گسترده با ترکیبات دارویی، آرایشی و صنعتی
-
بی‌بو و بی‌مزه بودن (در گرید خوراکی)
-
قابلیت تنظیم خواص با تغییر وزن مولکولی (انعطاف‌پذیری بالا در کاربردها)
-
پایداری شیمیایی و فیزیکی
ایمنی و نگهداری پلی اتیلن گلیکول
-
ایمنی: در گرید دارویی و خوراکی به‌طور کلی ایمن شناخته می‌شود (GRAS)
-
حفاظت فردی: استفاده از دستکش و عینک ایمنی در هنگام کار توصیه می‌شود
-
نگهداری: در ظروف دربسته، به دور از رطوبت، گرما و نور مستقیم خورشید
-
حمل‌ونقل: بدون طبقه‌بندی خاص خطرناک، اما نیازمند رعایت استانداردهای GMP برای گرید دارویی
