استریل الکل
استریل الکل (Sterile Alcohol) یک محلول الکلی استریلشده، معمولاً بر پایه اتانول ۷۰٪ یا ایزوپروپانول ۷۰٪ است که برای ضدعفونی کردن سطوح حساس، تجهیزات پزشکی، ابزار آزمایشگاهی، و دستها استفاده میشود. برخلاف الکلهای معمولی، استریل الکل در شرایط کاملاً کنترلشده تولید شده و فاقد هرگونه آلودگی میکروبی یا ذرات معلق است.
ساختار شیمیایی
-
ماده مؤثر اصلی:
-
اتانول (C₂H₅OH) یا ایزوپروپانول (C₃H₇OH)
-
-
حامل: آب استریل مقطر (برای تنظیم غلظت بهینه ضدعفونی)
-
ساختار محلول: محلول شفاف و همگن الکل + آب بدون آلودگی میکروبی
غلظت 70٪ در استریل الکل بهطور علمی بهترین عملکرد را در نفوذ به دیواره سلولی و انهدام میکروارگانیسمها دارد.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی
ویژگی | مقدار / توضیح |
---|---|
حالت فیزیکی | مایع شفاف و بیرنگ |
بوی خاص | تند و مشخص (الکلی) |
غلظت رایج | 70٪ حجمی (در برخی موارد 96٪ یا 99٪ برای مقاصد خاص) |
نوع الکل | اتانول یا ایزوپروپانول |
حلالیت در آب | کاملاً محلول |
چگالی (در 20°C) | حدود 0.87 g/cm³ برای اتانول 70٪ |
نقطه اشتعال | حدود 21–24°C (بسته به نوع الکل) |
شرایط استریلیزاسیون | فیلترهای میکرونی 0.2 میکرون یا فرآیند اتوکلاو و گازدهی بدون باکتری |
کاربردهای استریل الکل
-
پزشکی و بیمارستانی:
-
ضدعفونی پوست قبل از تزریق
-
تمیز کردن سطوح تجهیزات استریل (مانند دستگاههای جراحی)
-
ضدعفونی دستان کادر درمانی (در شرایط فاقد آب و صابون)
-
-
آزمایشگاهی و زیستپزشکی:
-
ضدعفونی محفظههای کشت سلول، ابزارهای میکروبی
-
پاکسازی سریع تجهیزات حساس
-
-
صنایع دارویی و تولید واکسن:
-
استریل کردن سطح ظروف، شیشهآلات، دستگاه پرکن و خطوط تولید
-
-
کاربرد خانگی و آرایشی:
-
ضدعفونی ابزار آرایشی، قیچی ناخن، تبسنج، گوشی تلفن
-
کاربرد در فرمول ضدعفونیکنندههای شخصی
-
✅ مزایای استریل الکل
-
ضدعفونیکننده سریع و مؤثر بر طیف گستردهای از میکروبها، ویروسها و قارچها
-
غیرخورنده برای فلزات و تجهیزات حساس
-
بدون نیاز به آبکشی پس از استفاده
-
قابل استفاده در محیطهای استریل مانند اتاق عمل، آزمایشگاههای BSL-2/3
-
سازگار با پوست (در گریدهای حاوی نرمکننده یا گلیسیرین)
-
تبخیر سریع بدون باقیمانده
❌ معایب و محدودیتها
-
قابلیت اشتعال بالا – نیاز به دور نگهداشتن از شعله و گرما
-
خطر خشکی پوست در استفاده مکرر (بدون مرطوبکننده)
-
غیرفعال در برابر برخی باکتریهای اسپورزا (مثل کلستریدیوم دیفیسیل)
-
نیاز به بستهبندی کاملاً استریل و مقاوم به تبخیر
-
عمر مفید محدود پس از باز شدن درپوش (در برخی بستهبندیها)
محصولات | ظاهر فیزیکی | چگالی (در 20°C) | نقطه اشتعال | حلالیت در آب | فرمول شیمیایی |
---|---|---|---|---|---|
استریل الکل | مایع شفاف، بیرنگ، فرار | حدود 0.87 g/cm³ | حدود 21–24°C | کاملاً محلول | C₂H₅OH یا C₃H₇OH |