تری اتانول آمین
تری‌اتانول‌آمین (Triethanolamine – TEA) ترکیبی آلی با فرمول شیمیایی C₆H₁₅NO₃ است که در دسته آمین‌های نوع سوم و الکل‌های سه‌عاملی قرار می‌گیرد. این ماده از واکنش اکسید اتیلن با آمونیاک به‌دست می‌آید و دارای سه گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه آمینی (-N<) می‌باشد.
ساختار مولکولی
این ساختار به TEA اجازه می‌دهد تا به‌عنوان باز ضعیف، عامل امولسیون‌کننده، پایدارکننده pH، و حل‌کننده قوی عمل کند.
ویژگی‌های تری اتانول آمین
| ویژگی | مقدار |
|---|---|
| ظاهر | مایع شفاف، بی‌رنگ تا زرد کمرنگ |
| بوی خاص | آمینی و کمی شیرین |
| وزن مولکولی | 149.19 گرم بر مول |
| نقطه جوش | 335°C |
| نقطه ذوب | 21.6°C |
| دانسیته (چگالی) | 1.125 گرم/سانتی‌متر³ (در دمای 25°C) |
| ویسکوزیته | نسبتاً بالا |
| انحلال‌پذیری | محلول در آب، اتانول، استون |
| pH محلول 1٪ در آب | 10.5–11.5 |
کاربردهای تری اتانول آمین
تری‌اتانول‌آمین به دلیل خواص منحصربه‌فرد، در صنایع گسترده‌ای به کار می‌رود:
1. صنایع آرایشی و بهداشتی
-
تنظیم‌کننده pH در کرم‌ها و لوسیون‌ها
-
امولسیون‌کننده در فرمولاسیون شامپوها و ژل اصلاح
-
عامل کف‌زا در شوینده‌های ملایم
2. صنایع نفت و حفاری
-
بازدارنده خوردگی در فرآیندهای انتقال نفت و گاز
-
افزودنی در مایعات حفاری
3. صنایع نساجی
-
روان‌ساز در فرایند رنگرزی
-
تثبیت‌کننده رنگ در الیاف مصنوعی
4. صنایع دارویی
-
پایه برای پمادها و کرم‌های دارویی
-
استفاده در قرص‌های آزادشونده آهسته
5. صنایع رنگ و جوهر
-
پایدارکننده ویسکوزیته
-
کنترل‌کننده pH در فرمولاسیون جوهرها
6. تولید سیمان و بتن
-
کمک فرآیندی در آسیاب سیمان (Grinding Aid)
-
بهبود مقاومت و روانی بتن
مزایای تری اتانول آمین
-
قدرت بافری بالا در کنترل pH
-
انحلال‌پذیری عالی در سیستم‌های آبی و آلی
-
چندکاره بودن در نقش حلال، سورفکتانت و عامل کمپلکس‌کننده
-
مصرف بهینه در فرمول‌های کم‌بو و غیرتحریک‌کننده
معایب تری اتانول آمین
-
حساسیت‌زا بودن در تماس مکرر با پوست
-
تجزیه‌پذیری نسبی در برابر حرارت بالا
-
نیاز به کنترل دقیق دوز در صنایع آرایشی
-
امکان تشکیل نیتروزامین‌ها در شرایط خاص (در ترکیب با نیتریت‌ها)
ایمنی و نگهداری تری اتانول آمین
-
کد طبقه‌بندی خطر (GHS):
-
H315: موجب تحریک پوست
-
H319: موجب تحریک شدید چشم
-
H335: ممکن است موجب تحریک دستگاه تنفسی شود
-
-
نکات ایمنی (HSE):
-
استفاده از دستکش، عینک ایمنی و تهویه مناسب توصیه می‌شود
-
از تماس مستقیم با پوست، چشم و استنشاق بخار آن اجتناب شود
-
در ظروف دربسته، در دمای محیط و دور از نور مستقیم نگهداری گردد
-
-
کد بین‌المللی حمل‌ونقل:
-
UN Code: 2491
-
کلاس خطر: 8 (مواد خورنده)
-
جمع‌بندی نهایی
تری‌اتانول‌آمین (TEA) یک ماده شیمیایی چندمنظوره و حیاتی در صنایع فرمولاسیون، پالایش، نساجی و ساختمان است. اگر به‌دنبال یک افزودنی با قابلیت کنترل pH، امولسیون‌کنندگی قوی و سازگاری بالا با مواد اولیه مختلف هستید، TEA یکی از بهترین انتخاب‌ها خواهد بود.
کاربردها
| کاربردها | , , , , |
|---|