تری اتیلن گلیکول

تری اتیلن گلیکول یا TEG یکی از مهم‌ترین ترکیبات خانواده گلیکول‌ها است که به دلیل داشتن خواص منحصر به فرد مانند جذب رطوبت، پایداری شیمیایی و انحلال‌پذیری بالا در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده شیمیایی هم در بخش‌های صنعتی و هم در کاربردهای بهداشتی و دارویی جایگاه ویژه‌ای دارد.

ساختار شیمیایی تری اتیلن گلیکول

فرمول شیمیایی C₆H₁₄O₄ نشان‌دهنده وجود سه گروه اتیلن (–CH₂CH₂–) متصل به دو گروه هیدروکسیل (–OH) است.
این ساختار باعث ایجاد خاصیت هیدروفیلی بالا و توانایی جذب رطوبت از محیط می‌شود. تری اتیلن گلیکول به دلیل ساختار خطی و پایدار خود، هم‌زمان به عنوان حلال و عامل رطوبت‌گیر شناخته می‌شود.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی تری اتیلن گلیکول

• ظاهر: مایع شفاف، بی‌رنگ و بی‌بو

• نقطه جوش: حدود 285 °C

• نقطه ذوب: حدود -7 °C

• چگالی (20°C): 1.125 g/cm³

• حلالیت در آب: کاملاً محلول

• فشار بخار: بسیار پایین (غیر فرار)

• ویژگی خاص: رطوبت‌گیر قوی و پایداری حرارتی بالا

کاربردهای تری اتیلن گلیکول

تری اتیلن گلیکول به دلیل ویژگی‌های خاص خود در طیف گسترده‌ای از صنایع کاربرد دارد:

1. صنایع نفت و گاز

• به عنوان جاذب رطوبت در فرآیند شیرین‌سازی و خشک‌کردن گاز طبیعی

2. صنایع شیمیایی

• حلال در تولید رزین‌ها، پلیمرها و پلاستیک‌ها

• ماده اولیه در سنتز برخی ترکیبات شیمیایی

3. صنایع دارویی و بهداشتی

• استفاده در ضدعفونی‌کننده‌ها و اسپری‌های آنتی‌باکتریال

• کاربرد در داروهای شربتی به‌عنوان عامل پایدارکننده و مرطوب‌کننده

4. صنایع نساجی و کاغذ

• به عنوان نرم‌کننده الیاف و پایدارکننده رنگ‌ها

• بهبود کیفیت چاپ و بافت

معایب تری اتیلن گلیکول

• در صورت تماس طولانی‌مدت ممکن است باعث تحریک پوست و چشم شود.

• در غلظت‌های بالا می‌تواند بر سیستم عصبی و تنفسی اثر منفی بگذارد.

• زیست‌تجزیه‌پذیری آن نسبت به برخی گلیکول‌ها کندتر است.

مزایای تری اتیلن گلیکول

• قدرت رطوبت‌گیری بالا در شرایط مختلف محیطی

• پایداری شیمیایی و حرارتی عالی

• حلالیت بالا در آب و حلال‌های قطبی

• چندمنظوره بودن (کاربرد هم‌زمان در صنایع نفت، دارو و بهداشت)

• ایمن‌تر نسبت به بسیاری از حلال‌های آلی فرار

ایمنی و نگهداری تری اتیلن گلیکول

• تجهیزات ایمنی فردی (PPE): استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک در زمان کار توصیه می‌شود.

• انبارداری: در ظروف محکم فلزی یا پلی‌اتیلنی، دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارتی نگهداری شود.

• ایمنی حمل‌ونقل: ماده‌ای با خطر پایین اما باید از نشت در محیط جلوگیری شود.

• اقدامات اضطراری: در صورت تماس با پوست یا چشم، شستشو با آب فراوان الزامی است.