تری سدیم فسفات

تری سدیم فسفات (TSP) یک ترکیب معدنی قلیایی با فرمول شیمیایی Na₃PO₄ است که به‌صورت پودر یا گرانول سفیدرنگ در بازار عرضه می‌شود. این ماده به‌دلیل ویژگی‌های قوی قلیایی و توانایی بالای حل‌شوندگی در آب، در صنایع مختلف از جمله شوینده‌ها، تصفیه آب، صنایع غذایی و شیمیایی کاربرد گسترده‌ای دارد.

ساختار شیمیایی تری سدیم فسفات

• نام شیمیایی: Trisodium Phosphate

• فرمول شیمیایی: Na₃PO₄

• شماره CAS: 7601-54-9

• ساختار مولکولی: شامل سه یون سدیم (Na⁺) و یک یون فسفات (PO₄³⁻)

• وزن مولکولی: 163.94 g/mol

این ساختار ساده و یونی سبب شده که تری سدیم فسفات به‌راحتی در آب حل شود و محلولی قلیایی با pH بالا ایجاد کند.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی تری سدیم فسفات

• ظاهر فیزیکی: پودر یا دانه‌های سفیدرنگ

• بو: بدون بو

• چگالی: حدود 2.536 g/cm³ در 20°C

• حلالیت در آب: بالا (حدود 12 g/100 ml در 25°C)

• pH محلول 1%: حدود 11.5 – 12.5

• نقطه ذوب: حدود 1340°C (با تجزیه)

• خاصیت: قلیایی قوی، پایدار در شرایط عادی، غیر فرار

کاربردهای تری سدیم فسفات

تری سدیم فسفات به دلیل خاصیت قلیایی و توانایی امولسیون‌سازی، در صنایع مختلف به‌کار می‌رود:

1. صنایع شوینده:

   • به‌عنوان ماده قلیایی و امولسیون‌کننده در پودرهای لباسشویی و مواد پاک‌کننده صنعتی

   • افزایش قدرت شویندگی و حذف لکه‌های چربی

2. تصفیه آب:

   • جلوگیری از رسوب‌گذاری و کنترل سختی آب

   • تنظیم‌کننده pH در سیستم‌های صنعتی

3. صنایع غذایی (Food Grade):

   • به‌عنوان افزودنی غذایی (E339) در برخی محصولات

   • بهبود بافت و افزایش ماندگاری مواد غذایی

4. صنایع شیمیایی و متالورژی:

   • استفاده در تولید رنگ، رزین و چسب

   • پاک‌سازی و چربی‌زدایی سطوح فلزی قبل از رنگ‌کاری

معایب تری سدیم فسفات

• می‌تواند موجب خورندگی پوست و چشم شود.

• مصرف بیش از حد در صنایع غذایی مجاز نیست و تحت نظارت استانداردها استفاده می‌شود.

• در صورت رهاسازی در محیط زیست، ممکن است به افزایش فسفات در آب‌ها و پدیده یوتریفیکاسیون (رشد بیش‌ازحد جلبک‌ها) منجر شود.

مزایای تری سدیم فسفات

• قدرت بالای قلیایی و اثر پاک‌کنندگی قوی

• حلالیت عالی در آب و سهولت استفاده

• تنظیم pH در بسیاری از فرایندهای صنعتی

• کاربرد چندمنظوره در صنایع مختلف از شوینده‌ها تا تصفیه آب و مواد غذایی

• امکان عرضه در گریدهای صنعتی و خوراکی

ایمنی و نگهداری تری سدیم فسفات

• طبقه‌بندی GHS: تحریک‌کننده پوست و چشم (Skin Irritant / Eye Irritant)

• تجهیزات حفاظت فردی (PPE): دستکش مقاوم، عینک ایمنی، ماسک

• شرایط نگهداری:

  • در محیط خشک، خنک و دارای تهویه مناسب

  • دور از رطوبت و مواد اسیدی

  • در کیسه‌های لمینت‌شده یا ظروف دربسته HDPE

• کمک‌های اولیه: در صورت تماس با پوست یا چشم، شست‌وشوی فوری با آب فراوان توصیه می‌شود.